Sejm przegłosował utworzenie Instytutu Witosa
Senat przyjął 17 lipca z poprawkami ustawę o Instytucie imienia Wincentego Witosa. Instytut imienia Wincentego Witosa ma zajmować się dokumentowaniem, badaniem, edukowaniem oraz pielęgnowaniem wartości, które głosił ten przedwojenny trzykrotny premier i działacz ruchu ludowego.
Instytut imienia Wincentego Witosa
.Za ustawą wraz z poprawkami głosowało 77 senatorów, nikt nie był przeciw, a od głosu wstrzymały się 4 osoby. Teraz ustawa wróci do Sejmu. Senatorowie przyjęli sześć poprawek, jedna z nich zakłada, że Instytut, obok innych funduszy, będzie miał także fundusz stypendialny. Ma być on stworzony ze środków z dotacji w kwocie nie wyższej niż 5 proc. dotacji podmiotowej z budżetu państwa. Fundusz stypendialny będzie mógł być powiększony o środki przekazane Instytutowi na podstawie odrębnych umów o finansowanie lub dofinansowanie stypendiów. Z kolei jedna z odrzuconych w głosowaniu poprawek zakładała, że siedzibą Instytutu nie będzie Warszawa, tylko Tarnów.
Ustawa zakłada, że Instytut będzie zajmował się ochroną i szerzeniem myśli patriotycznej Witosa, przybliżaniem jego postaci jako męża stanu i działacza ruchu ludowego. Instytucja ma zajmować się też dokumentowaniem działań Witosa jako lidera społecznego i narodowego, badaniem nad zbrodniami XX w. zarówno niemieckimi, jak i sowieckimi, gromadzeniem relacji ofiar i świadków zbrodni totalitarnych, współpracą z placówkami edukacyjnymi, opieką nad miejscami pamięci związanymi z jego życiem i działalnością. Instytut według założeń ma prowadzić także działalność wydawniczą, organizować konkursy z wiedzy o Witosie oraz ustanawiać fundusz stypendialny dla wyróżniającej się młodzieży wywodzącej się ze środowiska wiejskiego.
Instytut będzie miał siedzibę w Warszawie i osobowość prawną. Podlegać będzie ministrowi właściwemu ds. rolnictwa. Kierować nim będzie dyrektor powoływany na 5-letnie kadencje, wspierany przez radę naukową. Projekt przewiduje jednorazową dotację w wysokości 10 mln zł i możliwość nieodpłatnego przekazania mienia na rzecz instytutu przez jednostki budżetowe w pierwszym roku działalności. Późniejsze finansowanie będzie pochodzić z budżetu państwa, funduszy unijnych, środków własnych Instytutu.
Głębokie poczucie demokratyzmu i legalizmu Wincentego Witosa
.”Mimo długotrwałego marginalizowania historycznej, pozytywnej roli Wincentego Witosa w dziejach Polski współcześnie jego dokonania i myśl stopniowo stają się coraz bardziej doceniane. Przez lata sytuacja wyglądała jednak inaczej. Tuż po zakończeniu II wojny światowej komunistyczne władze odgórnie narzuciły nowe metodologicznie rozwiązania w naukach społecznych. Dotyczyło to również historii, której fundamentem miał być tzw. materializm historyczny. Do rangi dogmatu podniesiono kwestię walki klas, którą uznano za motor dziejów. W tym kontekście osią historii wsi była właśnie walka klasowa, jaką uciemiężone chłopstwo rzekomo toczyło z panami i której kres położono dopiero w Polsce Ludowej. W zaistniałej sytuacji wieluhistoryków, nie chcąc stosować się do reguł stalinowskiego mechanizmu metodologicznego, świadomie zrezygnowało z pisania nowych prac naukowych, skupiając się na wydawaniu źródeł. Miało to tę dobrą stronę, że do obiegu naukowego weszło mnóstwo wartościowych dokumentów, spośród których wiele odnosiło się do dziejów wsi i chłopów” – pisze Janusz SKICKI, dyrektor Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosławicach.
Po polityczno-ustrojowym przewrocie z lat 1989–1990 o badaniu dziejów wsi niemal zapomniano. Historia chłopów rzadko była pierwszoplanowym obiektem zainteresowań badawczych polskich historyków. W ostatnich latach za sprawą serii wydawnictw naukowych i popularnonaukowych poświęconych m.in. Wincentemu Witosowi sytuacja znacznie się poprawiła. Zbiór wartościowych opracowań dotyczących dziejów wsi i chłopów stopniowo się powiększa. Należą do niego m.in. wznowiona w 2022 r. biografia Witosa Wincenty Witos 1873–1945 wydana przez IPN, praca Adama Leszczyńskiego Ludowa historia Polski, a ponadto Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich Michała Rauszera, Pańszczyzna. Prawdziwa historia polskiego niewolnictwa Kamila Janickiego, Chamstwo Kacpra Pobłockiego czy Wieś polska 1918–2018. W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości Marii Halamskiej.
.Choć naukowcy sukcesywnie wypełniają lukę powstałą w polskiej historiografii, w kontekście polityki historycznej państwa i edukacji młodzieży sytuacja wciąż jest daleka od optymalnej. Uwaga ta dotyczy nie tylko postaci Wincentego Witosa, ale również dziejów wsi i chłopów w ogólności. To problem wart naświetlenia, ponieważ wieś, pojmowana jako forma organizacji osiadłego życia zbiorowego, stanowiła i nadal stanowi znaczący segment naszych państwowo-narodowych dziejów.
Artykuł dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/janusz-skicki-testament-wincentego-witosa/
PAP/MJ
