Jak zwracać się do księży, biskupów, kardynałów, arcybiskupa i papieża?

Jak zwracać się do biskupa? Jak zatytułować pismo do proboszcza? Jak zwrócić się w mowie i piśmie do wikariusza, prezbitera, księdza profesora, kanonika, proboszcza, kardynała, biskupa, arcybiskupa, a wreszcie do papieża? Tę kwestię w najnowszym wydaniu (10/596) przybliża wydawane we Wrocławiu „Nowe Życie. Dolnośląskie pismo katolickie”.

Tytulatura w Kościele katolickim

.Justyna Janus-Konarska w „Nowym Życiu” przybliża konwencje zwracania się do księży, które wytworzył język polski. To specyficzne formy grzecznościowe stosowane wobec duchowieństwa.

„Do dziś najczęściej używa się zwrotu „proszę księdza” lub „księże proboszczu”, zależnie od funkcji. Formuła ta nawiązuje do średniowiecznej zasady podkreślania autorytetu i szczególnej roli duchownego w społeczności.

W dawnych wiekach język polski znał jeszcze bardziej rozbudowane formuły, takie jak „wielebny księże” czy „czcigodny ojcze”, które stosowano zwłaszcza w piśmiennictwie i w sytuacjach uroczystych. Do dzisiaj w komunikacji oficjalnej lub przemówieniach można spotkać określenia „Wielebny Księże” lub „Czcigodny Księże Proboszczu”, choć w codziennym kontakcie dominuje prostsza forma „proszę księdza” – zauważa autorka „Nowego Życia”.

Etykieta w Polsce i w Kościele ma swoje niuanse, które dobrze oddaje przywołana przez Justynę Janus-Konarską praca „Polszczyzna na co dzień” Małgorzaty Marcjanik, w której znajdujemy rekomendowane zwroty w kontaktach z duchownymi, a więc to jak zwracamy się do księży, biskupów czy arcybiskupów.

Jak zwracać się do wikariusza?

W MOWIE: Proszę księdza.
W ADRESIE: Wielebny (Czcigodny) Ksiądz Wikariusz [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do księdza (prezbitera)?

W MOWIE: Proszę księdza.
W ADRESIE: Wielebny (Czcigodny) Ksiądz [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do księdza profesora?

W MOWIE: Księże profesorze.
W ADRESIE: Przewielebny (Czcigodny) Ksiądz Profesor [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do kanonika, proboszcza?

W MOWIE: Proszę księdza kanonika (proboszcza) lub księże kanoniku (proboszczu) lub proszę księdza.
W ADRESIE: Przewielebny (Czcigodny) Ksiądz Kanonik (Proboszcz) [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do kardynała?

W MOWIE: Wasza eminencjo lub proszę księdza kardynała lub księże kardynale.
W ADRESIE: Jego Eminencja Najdostojniejszy (Najczcigodniejszy) Ksiądz Kardynał [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do biskupa?

W MOWIE: Wasza ekscelencjo lub proszę księdza biskupa lub księże biskupie.
W ADRESIE: Jego Ekscelencja Najdostojniejszy Ksiądz Biskup [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do arcybiskupa?

W MOWIE: Wasza ekscelencjo lub proszę księdza arcybiskupa lub księże arcybiskupie.
W ADRESIE: Jego Ekscelencja Najdostojniejszy (Najczcigodniejszy) Ksiądz Arcybiskup [imię, nazwisko].

Jak zwracać się do papieża?

W MOWIE: Wasza świątobliwość lub ojcze święty.
W ADRESIE: Jego Świątobliwość lub Ojciec Święty [imię przyjęte przez papieża].

Słowo „ksiądz” nie jest wyłącznie neutralnym określeniem zawodu

.”Historia słowa „ksiądz” to fascynujący przykład przemiany semantycznej: od świeckiego władcy do duchowego przewodnika. Język polski zachował w tym wyrazie echo dawnych czasów, w których autorytet księcia i autorytet kapłana przenikały się wzajemnie i uzupełniały. Dzisiejsze konwencje zwracania się do duchownych w Polsce pokazują, że słowo to nie jest tylko neutralnym określeniem zawodu, lecz niesie ze sobą bogaty bagaż kulturowy i symboliczny. „Ksiądz” pozostaje więc nie tylko terminem religijnym, lecz także świadectwem historycznych dziejów języka i społeczeństwa, w którym słowa odzwierciedlały strukturę władzy, hierarchię i sposób postrzegania roli duchownych w życiu wspólnoty” – czytamy w „Nowym Życiu”.

Nowe Życie/AJ