Nagrody Narodowego Centrum Nauki 2025 [Laureaci]

Dr hab. Łucja Kowalewska, prof. Maciej Stolarski, dr hab. Bartosz Szyszko otrzymali Nagrody Narodowego Centrum Nauki 2025, przyznawane za osiągnięcia naukowe najlepszym młodym badaczom i badaczkom. Nazwiska laureatów ogłoszono 15 października 2025 r. na gali w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.

Nagrody Narodowego Centrum Nauki 2025

.Nagroda przyznawana jest od 2013 roku za wybitne osiągnięcia w badaniach podstawowych prowadzonych w polskich instytucjach naukowych. Otrzymują ją osoby, które swoją pracą poszerzają granice wiedzy i wnoszą istotny wkład w naukę światową. Wyróżnienie przyznawane jest corocznie w trzech obszarach: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce; nauk o życiu; nauk ścisłych i technicznych. Jego wysokość to 50 tys. zł dla każdego z laureatów.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego Marcin Kulasek podkreślił podczas wieczornej gali, że nagroda Narodowego Centrum Nauki jest jedną z najważniejszych w Polsce nagród dla badaczy młodego pokolenia pracujących w ośrodkach naukowych. Laureatom życzył, aby ich badania rozwijały się coraz intensywniej oraz dawały im nieustanną satysfakcję, radość i prestiż.

– Beneficjentem tego wszystkiego, tych badań, tych młodych naukowców będzie cała Polska. Warto jednak pamiętać, że nagrody nie są miarą naukowego sukcesu, lecz bardziej reflektorem skierowanym w danej chwili na danego naukowca, pomagającym uświadomić nam, że często przełomowe odkrycia dokonują się w ciszy, bardzo blisko nas – zaznaczył minister nauki. Dyrektor NCN prof. Krzysztof Jóźwiak wskazał podczas uroczystości, że w 13. edycji nagrody zgłoszono bardzo dużą liczbę 125 kandydatur, co postawiło kapitułę przed bardzo poważnym wyzwaniem.

– Chciałem zapewnić jednak, że było to zadanie bardzo satysfakcjonujące i kapituła ma przekonanie, że w każdym z obszarów został wybrany laureat lub laureatka o wyśmienitych osiągnięciach badawczych, których odkrycia naukowe spotkały się z bardzo dużym międzynarodowym uznaniem i którzy w trudnej konkurencji pokonali innych, również wybitnych kandydatów – ocenił prof. Krzysztof Jóźwiak.

Pokolenie NCN

.Według niego laureaci wyróżnienia należą do „pokolenia NCN – licznej grupy młodych, ambitnych naukowców, którzy pod skrzydłami NCN albo rozpoczynali swoje kariery naukowe, albo zakładali i rozwijali swoje grupy badawcze, albo przenosili się z zagranicy do polskich instytucji, albo też robili wszystkie te rzeczy jednocześnie”.

– Jeszcze kilka lat temu mówiliśmy o takim pokoleniu raczej w naszej NCN-owej bańce. Dzisiaj o pokoleniu NCN mówią ministrowie na konferencjach prasowych, mówią posłowie na komisjach sejmowych, mówią włodarze nauki w naszym kraju, czy wreszcie mówią o tym sami młodzi naukowcy. I to naprawdę bardzo cieszy. Jednocześnie chcę podkreślić, że w moich oczach jest to też wielkie zobowiązanie – mówił szef NCN.

Tegoroczne nagrody NCN odebrali: dr hab. Łucja Kowalewska i prof. Maciej Stolarski pracujący na Uniwersytecie Warszawskim oraz dr hab. Bartosz Szyszko z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dr hab. Łucja Kowalewska

Dr hab. Łucja Kowalewska pracuje na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się biologią komórki roślinnej, w szczególności strukturą i dynamiką błon plastydowych. Według jurorów badania laureatki wnoszą istotny wkład w zrozumienie zależności między geometrią błon a ich funkcją. Badaczka wykazała, że organizacja przestrzenna błon jest nie tylko efektem samoorganizacji jej elementów budulcowych, ale aktywnie reguluje procesy życiowe komórki, co stanowi zmianę dotychczasowego paradygmatu w biologii komórki.

Prof. Maciej Stolarski

Prof. Maciej Stolarski z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego bada zjawisko mentalnych podróży w czasie. Badacz opracował wskaźnik odchylenia od zrównoważonej perspektywy czasowej, który stał się punktem odniesienia dla badań prowadzonych na całym świecie. Analizuje też, jak różnice w postrzeganiu czasu wpływają na emocje, relacje czy skuteczność działania – również w sporcie. W ostatnich latach połączył naukę z pasją do biegów ultra, pokazując, że myślenie przyszłościowe sprzyja regularnym treningom, wytrwałości i lepszym wynikom.

Dr hab. Bartosz Szyszko

Dr hab. Bartosz Szyszko jest profesorem na Uniwersytecie Wrocławskim, specjalizuje się w chemii supramolekularnej. Kierowany przez niego zespół zajmuje się syntezą i badaniem rotaksanów, katenanów i węzłów molekularnych – cząsteczek splecionych mechanicznie, przypominających ogniwa łańcucha. Osiągnięcia jego grupy obejmują m.in. opracowanie nowych metod tworzenia struktur o nietrywialnej topologii, w tym z wykorzystaniem klastrów jonów metali jako szablonów konstrukcyjnych. Naukowcy odkryli także nowy typ ruchu molekularnego w rotaksanach, nazwany „trzepotaniem”.

W kolejnych tygodniach laureatki i laureaci zaprezentują swoje badania w cyklu Nauka w Centrum, organizowanym wspólnie przez NCN i Fundację Centrum Kopernika.

Nagroda została ustanowiona w 2013 roku przez Radę NCN jako wyróżnienie dla naukowców zatrudnionych w Polsce, prowadzących badania podstawowe na najwyższym poziomie. Dotąd uhonorowano nią 36 badaczek i badaczy.

Sztuczna inteligencja a nauka

.Na temat najbardziej znanego chatbota, którym jest ChatGPT, na łamach “Wszystko Co Najważniejsze” pisze prof. Leszek PACHOLSKI w tekście “Bez obaw, ChatGPT nie zrewolucjonizuje nauki“.

“Wiele osób obawia się, że ChatGPT może mieć negatywny wpływ na edukację, a dokładniej na metody oceny uczniów i studentów. Nie do końca podzielam te obawy. Po pierwsze, egzaminy można prowadzić w zamkniętych salach, bez dostępu do komputerów i do internetu. Po drugie, można tak skonstruować egzamin, żeby zminimalizować ryzyko skutecznego skorzystania z ChatGPT. Po trzecie, warto postarać się tak kształtować uczniów i studentów, żeby rozumieli, że o ich przyszłym sukcesie nie zadecyduje ocena na egzaminie, lecz kompetencje zdobyte w szkole lub na uczelni. Jeśli natomiast chodzi o pisane w domu rozprawy, prace dyplomowe i magisterskie, to już teraz można bez trudu zamówić ich napisanie przez wykwalifikowane osoby. ChatGPT spowoduje tylko, że ta usługa będzie tańsza. Oczywiście w przypadku prac dyplomowych najlepszym rozwiązaniem będzie właściwa opieka promotora. Może się też zdarzyć, że w Polsce odejdziemy od obowiązkowych prac dyplomowych, gdyż uznamy, że nie jesteśmy w stanie dopilnować tego, żeby były pisane samodzielnie”.

.“Od kilku tygodni wielkie korporacje, jak Microsoft, Google czy Amazon, masowo zwalniają pracowników. Wielu komentatorów uważa, że nie jest to tylko wynik światowej recesji gospodarczej, lecz także potrzeby zwolnienia miejsc pracy dla ekspertów w zakresie sztucznej inteligencji. Już teraz obok ChatGPT istnieje wiele narzędzi opartych na sztucznej inteligencji, które mają kolosalne znaczenie dla gospodarki i mogą w przyszłości zrewolucjonizować naukę. Nie wyobrażam sobie przyszłości medycyny bez sztucznej inteligencji. Giełda też to widzi. Nakłady na AI rosną bardzo szybko. Nie ma nic złego w sztucznej inteligencji. Problemem są ludzie – nieumiejący lub niechcący z niej rzetelnie korzystać” – pisze prof. Leszek PACHOLSKI.

Tekst dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-leszek-pacholski-chatgpt-nie-zrewolucjonizuje-nauki/

PAP/MJ