Włoscy masoni chcą zwrotu Palazzo Giustiniani - siedziby Senatu

Od prawie stu lat trwa spór o prestiżowy Palazzo Giustiniani – historyczny budynek w centrum Rzymu, położony przy via della Dogana Vecchia, którego zwrotu domaga się Wielki Wschód Włoch (Grande Oriente d’Italia, GOI), największa włoska organizacja masońska.

Sprawa sięga 1926 roku, gdy reżim Benito Mussoliniego skonfiskował budynek na mocy ustaw zakazujących działalności masońskiej w kraju. Od tego czasu Palazzo Giustiniani przeszedł w ręce państwa, a obecnie znajduje się tam siedziba włoskiego Senatu. Obecnie, przed obchodami rzymskiego Roku Jubileuszu 2025 konflikt między masonami a Republiką nabiera siły.

Tradycja Wielkiego Wschodu Włoch

.Loża Wielki Wschód Włoch, który wynajmował Palazzo Giustiniani od 1901 roku, uważa, że budynek powinien powrócić do ich własności. Zdaniem organizacji był on dla masonów ważnym miejscem historycznym, a jego utrata stanowiła jedną z licznych represji okresu faszystowskiego, kiedy Włochami rządził Benito Mussolini. Organizacja walczyła o jego zwrot przez lata, także już po zakończeniu II Wojny Światowej, wskazując na niesprawiedliwość konfiskaty oraz symboliczną rolę budynku w historii włoskiej masonerii​.

Najnowszy wyrok, wydany przez Regionalny Sąd Administracyjny Lazio (TAR), stanowi jednak kolejny cios dla roszczeń Wielkiego Wschodu Włoch. Sąd Administracyjny Lazio oddalił bowiem apelację loży, argumentując, że roszczenie jest złożone „o 94 lata za późno”. TAR uznał również, że obecność Senatu w budynku jest zgodna z prawem, a roszczenia Wielkiego Wschodu są już przedawnione.

Przedawnienie i historia

.Organizacja nie zgadza się z tym rozstrzygnięciem i zapowiada dalsze kroki prawne, wskazując, że decyzja sądu administracyjnego jest tylko jednym z etapów batalii, która ma przenieść się do sądów cywilnych​.

Sprawa ma także drugie dno, wątek umowy z 1988 roku. Wówczas Giovanni Spadolini, ówczesny przewodniczący Senatu, miał zawrzeć z Wielkim Wschodem Włoch nieformalną ugodę, na mocy której loża Wielki Wschód uzyskałaby dostęp do części budynku na potrzeby stworzenia tam muzeum masońskiego. Według GOI, mieliby oni otrzymać 140 metrów kwadratowych, co miało być symbolicznym uznaniem wkładu masonerii w ruch Risorgimento i w ogóle, w cały proces zjednoczenia Włoch pod koniec XIX wieku. Mimo jednak upływu dekad żadna z kolejnych administracji Senatu nie zrealizowała tej obietnicy, co pogłębia konflikt na linii Senat – Wielki Wschód​ Włoch.

Palazzo Giustiniani – historia masonerii i siedziba Senatu Włoch

.O sprawie szeroko pisze w niedzielnym wydaniu włoska gazeta La Repubblica. Na tle długiej i burzliwej historii budynku, twierdzi autor tekstu, loża Wielki Wschód Włoch postrzega tę sprawę jako próbę przywrócenia prawa i sprawiedliwości, nie tylko historycznej. Dla Senatu Palazzo Giustiniani stanowi jednak siedzibę administracyjną, a jego częściowy zwrot mógłby stanowić wyzwanie logistyczne i symboliczne, będąc również precedensem na skalę Włoch. Choć Wielki Wschód odwołał się do sądów administracyjnych, by uzyskać prawo do części budynku, obecnie sprawa pozostaje otwarta. Najbliższym krokiem będzie wyrok Sądu Kasacyjnego, który ma ustalić, czy dalsze kroki powinny być prowadzone na drodze cywilnej czy administracyjnej. Decyzja ta, choć proceduralna, może mieć kluczowe znaczenie dla dalszego kierunku sprawy, która wciąż wywołuje emocje i kontrowersje w środowisku prawnym i politycznym Włoch​.

Dla masonów Palazzo Giustiniani pozostaje symbolem tradycji i integralną częścią ich historii. Wielki Wschód Włoch wyraża nadzieję, że budynek – chociaż częściowo – zostanie przywrócony ich społeczności, co miałoby służyć upamiętnieniu wpływu włoskiej masonerii na dzieje Włoch, czytamy we włoskiej gazecie La Repubblica.

oprac. MK