Światowy Dzień Walki z Rakiem. Profilaktyka zdrowotna i kompleksowa diagnostyka kluczem do skutecznego leczenia

4 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Rakiem. To jedna z nielicznych dat w kalendarzu, która koncentruje uwagę całego świata. W piątek 3 lutego 2023 roku w Narodowym Instytucie Onkologii – Państwowym Instytucie Badawczym, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Onkologicznego i Fundacji TO SIĘ LECZY, spotkali się wybitni eksperci i organizacje pacjentów, aby wspólnie przełamywać tabu związane z nowotworami, zachęcać do badań profilaktycznych i wskazywać jak usprawnić proces diagnostyczno-terapeutyczny pacjenta.

Światowy Dzień Walki z Rakiem

.W sobotę 4 lutego 2023 r. obchodzimy XXIII Światowy Dzień Walki z Rakiem. Święto ustanowiono w roku 2000 podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. Ów dzień jest okazją do popularyzowania wiedzy na temat chorób nowotworowych, diagnostyki i profilaktyki raka.

Podstawą edukacja i wiedza na temat choroby

.Po 2 latach pandemii, kiedy dostęp do badań był utrudniony, nadszedł czas na nadrobienie zaległości i wypracowanie na nowo nawyku regularnego uczestnictwa w badaniach. Ważną rolę w tym procesie może odegrać medycyna pracy. „Współczesne możliwości medycyny pracy oraz budowanie postaw prozdrowotnych poprzez wdrażanie różnorodnych programów profilaktycznych właśnie w miejscu pracy są niezwykle ważne. Jako Pracodawcy RP postulujemy o poszerzenie kompetencji lekarzy medycyny pracy oraz wdrożenie gabinetów pomocy doraźnej” – podkreślał dr Andrzej Mądrala, członek Rady Pracodawców RP.

„Lekarze mają wiedzę jakie objawy mogą sugerować chorobę nowotworową różnych narządów. Mamy narzędzia, dzięki którym diagnostyka może być względnie szybka, mam na myśli kartę DILO, ale ważne by lekarz wiedział komu ją wystawić” – mówiła prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej.

Ważna jest jednocześnie edukacja pacjentów. Niepokojący bowiem jest fakt, że aż 39% ankietowanych nie wie, że są bezpłatne badania diagnostyczne, a 2/3 nie wykonuje regularnych badań – wynika z badania przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Sarcoma.

„Edukacja powinna być obustronna, pacjentów i lekarzy. Z praktyki wiemy, że wielu lekarzy POZ nadal nie ma świadomości przykładowo, że może przyspieszyć proces diagnostyki onkologicznej, zlecając tomografię komputerową” – dodała Aleksandra Wilk, dyrektor Sekcji Raka Płuca, Fundacji TO SIĘ LECZY.

Diagnostyka kluczem skutecznego leczenia

.„Nastąpił ogromy postęp w diagnostyce nowotworów. Rozpoznanie patomorfologiczne to aktualnie ocena stopnia zaawansowania, czynników predykcyjnych i prognostycznych oraz znaczenie diagnostyki molekularnej” – mówiła prof. Anna Szumera–Ciećkiewicz z Zakładu Patomorfologii Nowotworów, NIO-PIB w Warszawie.

„Genetyka staje się podstawą rozpoznania patomorfologicznego, umożliwia wdrożenie leczenia na miarę konkretnego pacjenta oraz monitorowanie efektów leczenia, czy dochodzi do oporności – zaznaczył dr Andrzej Tysarowski, kierownik Pracowni Diagnostyki Genetycznej i Molekularnej, NIO-PIB w Warszawie.

W teorii wszystko wygląda bardziej optymistycznie, w praktyce nie jest jednak tak różowo. „Przykładowo, tylko 30% pacjentów z rakiem płuca jest kompleksowo zdiagnozowanych, mając wykonany pełny profil badań genetycznych. Często materiał biologiczny wędruje po całej Polsce, a proces diagnostyki jest pofragmentowany” – dodał dr Tysarowski.

Potwierdziła to Aleksandra Wilk: „Wiele ośrodków wykonuje tylko podstawowe badania genetyczne i podaje pacjentom chemioterapię, tak nie powinno być. Pacjenci boją się że nie będą leczeni”.

Dlatego tak ważne jest, aby dostęp do diagnostyki molekularnej uległ poprawie. „Pomoże w tym wdrożenie akredytacji w diagnostyce morfologicznej oraz wyodrębnionego finansowania badań molekularnych” – wskazał prof. Piotr Rutkowski, prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.

Krajowa Sieć Onkologiczna

.Pod koniec stycznia b.r. Sejm przyjął projekt ustawy o Krajowej Sieci Onkologicznej. „Z punktu widzenia pacjenta, KSO oznacza poprawę komunikacji z pacjentem, poprzez dostęp do infolinii i koordynatora od momentu, gdy pacjent wchodzi na ścieżkę diagnostyczną” – podkreślił prof. Adam Maciejczyk, past prezes Polskiego Towarzystwa Onkologicznego.

„Krajowa Sieć Onkologiczna nie wejdzie z dnia na dzień, to będzie proces. Duża praca przed nami” – podkreśliła dr Bożena Cybulska- Stopa z Kliniki Onkologii Klinicznej, NIO-PIB w Krakowie.

„Za rok sprawdzimy, czy nasze postulaty zostały zrealizowane. Ale ważne jest to, że my pracujemy w sposób ciągły, konsekwentny, dzień po dniu” – spuentował prof. Rutkowski.

Nowotwór – modyfikowalne czynniki ryzyka

.„Rosnące globalne obciążenie chorobami nowotworowymi znacząco przekracza obecne możliwości skutecznej kontroli zachorowań” – pisze Piotr CZAUDERNA, Lekarz, chirurg dziecięcy, profesor nauk medycznych.

„W 2020 roku na całym świecie zdiagnozowano ponad 19 milionów nowych przypadków nowotworów (w tym w Polsce ok. 170 000), a 10 milionów ludzi z tego powodu zmarło. Oczekuje się, według Global Cancer Observatory, że do 2040 roku obciążenie to wzrośnie do około 30 milionów nowych przypadków raka rocznie i 16 milionów zgonów, a nowotwory staną się główną przyczyną śmierci. Tymczasem wiele zachorowań na nowotwory można przypisać potencjalnie modyfikowalnym czynnikom ryzyka. Znajomość tego faktu jest absolutnie kluczowa dla rozwoju skutecznych strategii zapobiegania chorobom nowotworowym”.

„Raport opublikowany w 2018 roku przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) pokazuje, że wiele osób nie wie, czym są zdrowotne czynniki ryzyka i nie potrafi ich wymienić (40 proc. badanych). Nie widzą one również związku przyczynowo-skutkowego między swoim stylem życia a występowaniem chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworów“.

.„Behawioralne czynniki ryzyka podlegają silnym wpływom otoczenia i dlatego nie można w prosty sposób stygmatyzować osób chorujących na nowotwory. Niewątpliwie potrzebne są dalsze badania oceniające skuteczność interwencji środowiskowych, które wykraczają poza działania nakierowane na pojedyncze osoby i które mogą się okazać bardziej obiecującymi strategiami niż interwencje indywidualne” – podkreśla prof. Piotr CZAUDERNA.