Wystawa "Ofiara Żydów na Rzecz Funduszu Obrony Narodowej" - do 20 października w Kordegardzie
Wieloaspektowy udział społeczności żydowskiej w historii Polski, a zwłaszcza jej zaangażowanie w obronę kraju, przybliża wystawa „Ofiara Żydów na Rzecz Funduszu Obrony Narodowej”, którą do 20 października można oglądać w Kordegardzie – Galerii Narodowego Centrum Kultury.
Wystawa „Ofiara Żydów na Rzecz Funduszu Obrony Narodowej” to opowieść o przywiązaniu polskich Żydów do Polski
.Fundusz Obrony Narodowej, powołany 9 kwietnia 1936 r., podobnie jak ogłoszona wiosną 1939 r. Pożyczka Obrony Przeciwlotniczej, miał pomóc w zebraniu środków na modernizację armii i rozwój sił zbrojnych. Szeroki udział warstw społecznych w zbiórkach i subskrypcjach pokazał gotowość do stawienia oporu hitlerowskim Niemcom. Choć na rozbudowę armii było już za późno, popularność obu inicjatyw dowiodła jedności społeczeństwa w obliczu zagrożenia.
Wśród żydowskich darczyńców i subskrybentów były gminy i instytucje, właściciele dużych firm i przedsiębiorstw, inteligencja, ale także niezamożni handlarze, rzemieślnicy i robotnicy, ludzie o różnych światopoglądach i zapatrywaniach politycznych. Na Fundusz składali się mieszkańcy wielkich miast, niewielkich osad i miasteczek w centralnej i wschodniej Polsce. W najuboższych regionach kraju Żydzi stanowili nawet jedną trzecią darczyńców. Ich ofiarność na FON i POP świadczyła o dojrzałości obywatelskiej. Nie było to bez znaczenia w państwie, którego polityka narodowościowa była niekonsekwentna, podporządkowana etnicznie traktowanemu pojęciu narodu, a przy tym nie wolna od ksenofobii.
„Ta wystawa to opowieść o przywiązaniu polskich Żydów do Polski jako swojej ojczyzny, mimo że ta relacja bywała trudna i pełna zawiłości” – powiedział dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego Albert Stankowski.
„Od wieków na krajobraz Rzeczpospolitej składały się żydowskie gminy, miasta i miasteczka – sztetle – oraz dwory cadyków, największych duchowych przywódców świata chasydów. Obok nich żyli także zasymilowani Żydzi, którzy po odzyskaniu niepodległości aktywnie budowali fundamenty odradzającej sie? Polski. Pomimo narastającego w latach 30. antysemityzmu, wobec wspólnego zagrożenia, jakim był faszystowski reżim III Rzeszy, polscy Żydzi stanęli solidarnie z innymi obywatelami Polski. Ich patriotyzm był niezłomny – ofiarowali swoje środki na Fundusz Obrony Narodowej, dając dowód na to, że Polska była dla nich nie tylko miejscem zamieszkania, ale domem, za który byli gotowi walczyć” – przypomniał.
Centralnym punktem ekspozycji są srebra i judaika ofiarowane przez Żydów na Fundusz. Dyrektor NCK Robert Piaskowski ocenił, że „to niezwykle poruszające, że prezentowane w Kordegardzie eksponaty – dary na rzecz Funduszu Obrony Narodowej, mają w wielu przypadkach bardzo osobisty charakter – to przedmioty, związane ze sferą sacrum – srebrne obiekty o charakterze religijnym”. „Myślę, że to szczególnie wymowne świadectwo ogromnego poświęcenia na rzecz ojczyzny” – dodał.
Przypomniał, że „historycznie wystawa sięga czasów pierwszej wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, ukazuje zaangażowania Żydów w odzyskanie niepodległości Polski a także ich wkład w polska? kulture?, literature? i sztuke?”.
„Osobą łączącą czynną walkę o Polskę z twórczością artystyczną jest Artur Szyk – wybitny grafik i ilustrator żydowskiego pochodzenia, który podbił Amerykę w latach 40-tych XX w. Był wielkim polskim patriotą. Propagował idee tolerancji i wolności. Wierzył, a ja wiarę tę podzielam, że sztuka może zmienić świat.(…) Szyk był nie tylko rysownikiem, ale również walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Za odwagę otrzymał awans oficerski. W 73. rocznicę jego śmierci warto przywołać słowa, które wypowiedział w 1932 r. podczas otwarcia ważnej dla siebie wystawy prezentującej karty +Statutu Kaliskiego+: Jestem Żydem, a Polska jest moją ojczyzną. Nie umiem jednego od drugiego oddzielić w moim sercu”. Dodał, że poprzez ważną dla siebie wypowiedź pojawia się na wystawie również Julian Tuwim – jeden z najwybitniejszych polskich poetów XX wieku, który miał żydowskie pochodzenie.
„Jego słowa z tekstu My, Żydzi polscy świetnie korespondują z tematem wystawy i tworzą jej piękny kontekst: Jestem Polakiem, bo tak mi się podoba. (…) Polak – bo się w Polsce urodziłem, wzrosłem, wychowałem, nauczyłem; bo w Polsce byłem szczęśliwy i nieszczęśliwy; bo z wygnania chcę koniecznie wrócić do Polski, choćby mi gdzie indziej rajskie rozkosze zapewniano. Polak – bo dla czułego przesądu, którego żadną racją ani logiką nie potrafię wytłumaczyć, pragnę, aby mnie po śmierci wchłonęła i wessała ziemia polska, nie żadna inna. Polak – bo mi tak w domu rodzicielskim po polsku powiedziano; bo mnie tam polską mową od niemowlęctwa karmiono; bo mnie matka uczyła polskich wierszy i piosenek; bo gdy przyszedł pierwszy wstrząs poezji, to wyładował się polskimi słowami; bo to co w życiu stało się najważniejsze – twórczość poetycka – jest nie do pomyślenia w żadnym innym języku, choćbym nim jak najbieglej mówił. Polak – bo po polsku spowiadałem się z niepokojów pierwszej miłości i po polsku bełkotałem o jej szczęściu i burzach. Polak dlatego także, że brzoza i wierzba są mi bliższe niż palma i cytrus, a Mickiewicz i Chopin drożsi niż Szekspir i Beethoven. Drożsi dla powodów, których znowu żadną racją nie potrafię uzasadnić. Polak – bo przejąłem od Polaków pewną ilość ich wad narodowych. (…)” – powiedział Piaskowski, cytując słowa Tuwima.
Żydzi walczyli w wojnie obronnej w 1939 r., działali w konspiracji, wstępowali do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i armii generała Andersa, zgłaszali się do dywizji tworzonych u boku Armii Czerwonej i oddziałów walczących w powstaniu warszawskim. Stąd prezentowanym na wystawie srebrom i judaikom podarowanym na FON towarzyszą m.in. fotografie, dokumenty archiwalne i prace plastyczne nawiązujące zarówno do samej zbiórki, jak i udziału Żydów w polskim czynie zbrojnym.
W 1939 r. środki i kosztowności FON znalazły się na Zachodzie i pozostawały w gestii polskiego rządu na uchodźstwie. Po wojnie dużą ich część przekazano władzom Polski Ludowej. Uległy wówczas rozproszeniu, a numizmaty i precjoza przetopiono i rozprzedano. W 1976 r. do kraju wróciły pozostałe trzy tony sreber, które wzbogaciły kolekcje muzealne. Ich wybór prezentowany jest na wystawie w warszawskiej Kordegardzie.
Organizatorzy wystawy „Ofiara Żydów na Rzecz Funduszu Obrony Narodowej” to: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Getta Warszawskiego, Narodowe Centrum Kultury.
Newsletter „Piękno Historii” dla czytelników „Wszystko co Najważniejsze”
.Ruszył nowy projekt redakcji „Wszystko co Najważniejsze” – newsletter „Piękno Historii”.
Nasz newsletter to przestrzeń dla każdego, kto interesuje się historią – zarówno na co dzień, jak i okazjonalnie. Co tydzień prezentujemy wybór najważniejszych i najciekawszych wydarzeń historycznych, których rocznice obchodzimy w danym tygodniu. Znajdą tu Państwo również jakościowe teksty na temat historii autorstwa profesjonalnych historyków, napisane w sposób przystępny i ciekawy.
Newsletter „Piękno Historii” to także szansa na zapoznanie się z głosem z epoki, w który warto się wsłuchać. Prezentujemy go pod postacią cytatu z wybranego źródła historycznego. Proponujemy ponadto zdjęcie bądź obraz z epoki, dzięki którym obcowanie z przeszłością będzie ciekawsze. Znajdą tu Państwo również polecenia książek historycznych, po jakie warto sięgnąć. Co tydzień przedstawimy także sylwetkę polskiego naukowca, wynalazcy, myśliciela lub artysty, którego dokonania wpłynęły na świat, jaki znamy dziś.
Zapraszamy do subskrybowania!
Link do zapisów: [Zapisz się].
PAP/WszystkocoNajważniejsze/MB
