Według raportu IQAir, w 2022 r. tylko 13 krajów i terytoriów na świecie miało „zdrową” jakość powietrza. Średnie roczne zanieczyszczenie powietrza w około 90 proc. analizowanych krajów i terytoriów przekroczyło wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia.
.Szwajcarska firma śledząca jakość powietrza na świecie, która stworzyła raport IQAir przeanalizowała średnią jakość powietrza w 131 krajach i terytoriach świata. Aby kraje spełniały wytyczne WHO, średni poziom zanieczyszczenia powietrza musi być równy lub mniejszy 5 miligramów szkodliwych pyłów na metr sześcienny powietrza.
Według danych, wytyczne WHO spełnia tylko sześć krajów – Australia, Estonia, Finlandia, Grenada, Islandia i Nowa Zelandia – oraz siedem terytoriów na Pacyfiku i Karaibach – w tym Guam i Puerto Rico. Siedem krajów – Czad, Irak, Pakistan, Bahrajn, Bangladesz, Burkina Faso, Kuwejt i Indie – miało złą jakość powietrza, która znacznie przekroczyła wytyczne WHO, ze średnim zanieczyszczeniem powietrza powyżej 50 mikrogramów na metr sześcienny.
.W badaniu zwrócono szczególną uwagę na stężenie w powietrzu pyłu PM2.5, ponieważ jest on uznawany za najgroźniejszy dla zdrowia człowieka pył zawieszony. Jest bardzo drobny, dlatego może przenikać do tkanek płuc, a stamtąd do krwiobiegu. Pochodzi on ze źródeł takich jak spalanie paliw kopalnych, burze pyłowe i pożary, i został powiązany z szeregiem problemów zdrowotnych, w tym astmy, chorób serca i innych chorób układu oddechowego.
Chiny, które przez dziesięciolecia były wysoko na liście pod względem najgorszego zanieczyszczenia powietrza, w 2022 roku poprawiły jakość powietrza. Prawie 64% z 524 analizowanych miast w Chinach kontynentalnych odnotowało redukcję rocznego stężenia PM2,5. W raporcie IQAir zauważono jednak, że zużycie węgla w tym kraju nadal stanowi poważny problem dla klimatu i środowiska. Pomimo poprawy, żadne z chińskich miast nie spełniło wytycznych WHO.
W rankingu krajów o najgorszej jakości powietrza Polska znalazła się na 62. miejscu. Średnia roczna zawartość PM2,5 w powietrzu wyniosła 16,3 µg, czyli ponad trzykrotnie więcej niż wytyczne WHO.
Zanieczyszczenie powietrza jest najwyższe w Afryce
.Autorzy raportu podkreślili, że w krajach rozwijających się – w Afryce, Ameryce Południowej i na Bliskim Wschodzie – nadal brakuje stacji monitorowania jakości powietrza, co skutkuje brakiem danych z tych regionów w tych regionach. Jak wskazali autorzy w Afryce coraz więcej krajów monitoruje jakość powietrza; w tegorocznym raporcie uwzględniono więcej krajów afrykańskich. Jednak – według IQAir – wciąż tylko w 19 z 54 krajów afrykańskich zebrano wystarczającą ilość danych.
Jak wskazała dyrektor generalny IQAir North America, Glory Dolphin Hammes, mimo braku danych jest wiadomym, że zanieczyszczenie powietrza w krajach Afryki jest wysokie. Hammes podparła się przykładem Czadu, który został dodany do raportu w 2021 r. i od razu okazał się być najbardziej zanieczyszczonym krajem świata. „Jeśli spojrzymy na mniej precyzyjne dane satelitarne lub modelowania, Afryka prawdopodobnie jest najbardziej zanieczyszczonym kontynentem na planecie. Jednak nie posiadamy jeszcze wystarczającej ilości danych na poparcie tej tezy” – powiedziała Hammes w CNN.
Hammes wskazała też, że jedną z największych barier dla badaczy jest „sposób, w jaki rządy obecnie monitorują jakość powietrza”. Jak wskazała, większość rządów ma tendencję do inwestowania w sprzęty, które nie mierzą dokładnie drobnych cząstek zawieszonych w powietrzu. Badaczka podkreśliła, że ważne jest również rozszerzenie sieci monitorowania jakości powietrza, zwłaszcza w regionach o dominujących trudnościach. Na przykład, pomimo trwającej wojny Rosji na Ukrainie, raport IQAir pokazał, że Ukraina rozszerzyła sieci monitorowania powietrza, zbierając dane z prawie trzykrotnie większej liczby miast w 2022 roku niż w 2021 roku.
Co najmocniej zanieczyszcza powietrze?
.Jak wskazali badacze, w 2022 r. głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza na całym świecie były dzikie pożary i spalanie paliw kopalnych, zarówno w transporcie, jak i produkcji energii. „Nadal jesteśmy uzależnieni od paliw kopalnych, a paliwa kopalne są odpowiedzialne za większość zanieczyszczeń powietrza, które obserwujemy na Ziemi” – wskazała Hammes.
Raport opublikowany przez „European Heart Journal” wskazuje, że w 2015 r. na całym świecie z powodu zanieczyszczonego powietrza zmarło około 8,8 miliona osób. Podobne badanie ONZ wskazało, że w 2016 r. około 4,2 mln przedwczesnych zgonów było związanych z drobnym pyłem zawieszonym. Jak natomiast wynika z raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) – opublikowanego w listopadzie 2021 r. – w 2019 r. zanieczyszczenie powietrza wpłynęło na 307 tys. przedwczesnych zgonów w UE. W Polsce zanieczyszczenie powietrza wpływa na śmierć około 50 tysięcy osób każdego roku.
Jak przekazała w badaniu Światowa Organizacja Zdrowia, gdyby najnowsze wytyczne, spełniające normy czystego powietrza, były stosowane już w 2016 r. notowanych zgonów mogłoby być prawie 3,3 mln mniej.
Oprac.: Karolina Rzeźnik
