Kto zmarł w 2024/2025 roku?

Przypominamy ludzi polskiej polityki, kultury i nauki oraz sportu zmarłych w ciągu minionego roku (2024/2025). Odeszli m.in. Ewa Dałkowska, Jadwiga Puzynina, Urszula Kozioł, Joanna Kołaczkowska, Bożena Wahl, Adam Strzembosz, Stanisław Tym, Stanisław Sojka, Bogusław Nizieński i Mirosław Chojecki.

LISTOPAD 2024

2.11 – Tomasz Gruszecki, ekonomista i menedżer, profesor nauk ekonomicznych, szef Ministerstwa Przekształceń Własnościowych w rządzie Jana Olszewskiego (1991–92) – miał 78 lat.

10.11 – Wojciech Zieliński, chemik, profesor i rektor Politechniki Śląskiej (2002-08) – miał 86 lat.

17.11 – Tadeusz Jakubowicz, ocalały z Holokaustu, wieloletni przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie, od 2007 r. członek zarządu Jewish Community Centre – miał 85 lat.

27.11 – Zygmunt Brachmański, artysta rzeźbiarz, autor m.in. katowickich pomników Harcerzy Września i Wojciecha Korfantego – miał 88 lat.

29.11 – Krystyna Mrugalska, działaczka społeczna i pedagog, założycielka i wieloletnia prezes Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym – miała 87 lat.

30.11 – Ryszard Poznakowski, muzyk, kompozytor, aranżer; członek zespołu Trubadurzy (1969–71 i 1973–2005) – miał 78 lat.

GRUDZIEŃ 2024

6.12 – Stanisław Tym, aktor, satyryk, reżyser, współscenarzysta filmów Stanisława Barei (m.in. „Brunet wieczorową porą”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz”, „Miś”) – miał 87 lat.

17.12 – Janusz Gazda, dziennikarz, krytyk filmowy, szef redakcji filmów fabularnych TVP (1973-79), kierownik literacki Zespołu Filmowego „Rondo” (1983-86), redaktor naczelny „Kwartalnika Filmowego” (1992-97), redaktor odpowiedzialny za filmy fabularne w TVP 1 (1994-2001) – miał 90 lat.

18.12 – Stanisław Cieślak, artysta muzyk, puzonista, pianista jazzowy – miał 81 lat.

22.12 – Jan Wojciech Krzyszczak, aktor teatralny i filmowy, założyciel i dyrektor Teatru Kameralnego w Lublinie – miał 82 lata.

23.12 – Wacław Gluth-Nowowiejski, dziennikarz, varsavianista, powstaniec, ostatni robinson warszawski, więzień UB (1948-53) – miał 98 lat.

31.12 – Piotr Pytlakowski, dziennikarz tygodnika „Polityka” (1997–2024), scenarzysta filmowy – miał 73 lata.

STYCZEŃ 2025

2.01 – Karol Krasnodębski, inżynier, działacz opozycji w PRL, więzień polityczny, poseł na Sejm X kadencji – miał 85 lat.

5.01 – Urszula Trawińska-Moroz, śpiewaczka operowa (sopran koloraturowy), reżyser – miała 87 lat.

6.01 – Krzysztof Sońta, nauczyciel, działacz samorządowy i polityk, poseł na Sejm VI i VII kadencji – miał 56 lat.

10.01 – Longin Pastusiak, historyk, politolog, amerykanista, poseł na Sejm I, II i III kadencji, wiceprzewodniczący SLD, marszałek Senatu V kadencji – miał 89 lat.

11.01 – Barbara Rylska, aktorka teatralna i filmowa, piosenkarka – miała 88 lat.

13.01 – Alicja Bobrowska, aktorka, spikerka telewizyjna, malarka, Miss Polonia 1957 – miała 89 lat.

13.01 – Stanisław Brudny, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy – miał 94 lata.

14.01 – Marianna Krasnodębska, żołnierz Armii Krajowej, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 101 lat.

17.01 – prof. Janusz Krzysztof Kozłowski, archeolog, prehistoryk, były dyrektor Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAU – miał 88 lat.

17.01 – prof. Barbara Szacka, socjolog, zajmowała się problematyką pamięci zbiorowej, biologicznych podstaw życia społecznego i socjologią ogólną – miała 95 lat.

21.01 – Stanisław Ciok, fotograf prasowy, fotoreporter m.in. „itd”, „Rzeczpospolitej” i „Polityki” – miał 68 lat.

29.01 – ks. Zbigniew Sobolewski, sekretarz generalny Caritas Polska (2005-12), dyrektor Dzieła Pomocy „Ad Gentes” przy Komisji Episkopatu Polski ds. Misji – miał 62 lata.

31.01 – Danuta Baszkowska, nauczycielka, założycielka i wieloletnia prezes ekumenicznego Stowarzyszenia Pokoju i Pojednania „Effatha” – miała 84 lata.

LUTY 2025

1.02 – Wojciech Trzciński, muzyk, kompozytor muzyki rozrywkowej, filmowej i teatralnej, dyrygent, producent muzyczny, założyciel warszawskiej „Fabryki Trzciny” (2003-16) – miał 75 lat.

3.02 – prof. Marian Marek Drozdowski, historyk, biografista, varsavianista – miał 93 lata.

4.02 – Emma Popik, pisarka, autorka fantastyki naukowej oraz baśni dla dzieci – miała 78 lat.

5.02 – Mieczysław Buczkowski, lekarz internista, uczestnik Powstania Warszawskiego – miał 101 lat.

8.02 – prof. Jadwiga Puzynina, językoznawczyni, badaczka literatury, nauczyciel akademicki – miała 97 lat.

10.02 – prof. Wojciech Dziembowski, astrofizyk, twórca polskiej szkoły asterosejsmologii – miał 85 lat.

15.02 – prof. Włodzimierz Kiernożycki, inżynier, wykładowca akademicki, współtwórca Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego – miał 73 lata.

16.02 – Andrzej Potocki, polityk, poseł na Sejm I kadencji, wiceprzewodniczący Europejskiej Partii Demokratycznej (2012–23) – miał 60 lat.

17.02 – prof. Krystyna Daszkiewicz, prawniczka, zajmująca się m.in. problematyką odpowiedzialności za niemieckie zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie ustrojów totalitarnych, a także sprawą uprowadzenia i zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki – miała 100 lat.

18.02 – Andrzej Strupczewski, ekspert ds. bezpieczeństwa jądrowego Komisji Europejskiej i Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, wiceprezes Stowarzyszenia Ekologów na rzecz Energii Nuklearnej SEREN, rzecznik ds. energetyki jądrowej NCBJ w Świerku – miał 88 lat.

19.02 – prof. Jan Krysiński, naukowiec specjalizujący się w mechanice płynów i badaniach maszyn przepływowych, rektor Politechniki Łódzkiej (1990–96 i 2002–08) – miał 89 lat.

24.02 – Zdzisław Tranda, biskup Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (1978-2002) – miał 100 lat.

25.02 – ks. bp Kazimierz Romaniuk, pierwszy ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej (1992-2004), autor pierwszego od 400 lat przekładu Biblii z języków oryginalnych na język polski dokonanego przez jednego tłumacza – miał 97 lat.

25.02 – Janusz Roszkowski, dziennikarz, prezes PAP (1971-86), działacz PZPR, ambasador w Danii (1989–91) – miał 96 lat.

27.02 – prof. Stanisław Gebhardt, polityk, działacz społeczny, ekonomista; żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych, przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego (2020-24), Kawaler Orderu Orła Białego – miał 96 lat.

MARZEC 2025

3.03 – Zbigniew Eysmont, polityk, artysta, plastyk, minister-członek Rady Ministrów (1992-93), poseł na Sejm I i III kadencji – miał 75 lat.

6.03 – Krzysztof Kononowicz, działacz polityczny i samorządowy, aktywista lokalny i wideobloger – miał 62 lata.

10.03 – Krystyna Grochowska, wokalistka, członkini zespołu Alibabki – miała 82 lata.

11.03 – Witold Tomczak, lekarz, poseł na Sejm III i IV kadencji, europoseł (2004–09) – miał 67 lat.

12.03 – Jolanta Popiołek, pedagog, senator V kadencji z ramienia SLD – miała 77 lat.

15.03 – Barbara Skrzypek, współpracowniczka prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego, członkini zarządów spółki „Srebrna” i Instytutu im. Lecha Kaczyńskiego – miała 66 lat.

22.03 – prof. Łukasz Turski, fizyk, popularyzator nauki, publicysta, związany z Centrum Fizyki Teoretycznej PAN i Centrum Nauki Kopernik – miał 82 lata.

24.03 – Bożena Wahl, malarka, działaczka społeczna – miała 92 lata.

25.03 – Danuta Ćirlić-Straszyńska, dziennikarka, tłumaczka literatury serbskiej, chorwackiej i bośniackiej – miała 94 lata.

25.03 – Jadwiga Gawrych, muzyk, perkusistka, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 93 lata.

KWIECIEŃ 2025

5.04 – prof. Karol Karski, teolog ewangelicki, działacz ekumeniczny, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie – miał 84 lata.

12.04 – Anna Mieszczanek, dziennikarka, publicystka, animatorka społeczna, reporterka, autorka książek (m.in. „Dzień bez Teleranka” i „Przedwojenni. Zawsze był jakiś dwór”) – miała 70 lat.

12.04 – ks. prof. Jan Andrzej Kłoczowski, dominikanin, filozof, duszpasterz Studenckiego Komitetu Solidarności, członek Prezydium Komitetu Nauk Filozoficznych PAN – miał 87 lat.

14.04 – ks. Piotr Turzyński, biskup pomocniczy diecezji radomskiej i delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej – miał 60 lat.

20.04 – Irena Senderska-Rzońca, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 94 lata.

23.04 – Leszek Kopeć, producent filmowy, dyr. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni, Gdyńskiej Szkoły Filmowej i prezes Pomorskiej Fundacji Filmowej w Gdyni – miał 73 lata.

28.04 – Jan Wołosz, bibliotekarz, redaktor, wicedyrektor Biblioteki Narodowej (1991-98), przewodniczący Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (2001–05) – miał 88 lat.

MAJ 2025

10.05 – prof. Janusz Witkowski, ekonomista, nauczyciel akademicki, specjalista z zakresu demografii i polityki społecznej, wiceprezes (1996–2011) i prezes (2011-16) Głównego Urzędu Statystycznego – miał 79 lat.

13.05 – Janusz Jagucki, biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (2001-10) – miał 78 lat.

14.05 – Aleksander Łodzia-Kobyliński, pieśniarz, gitarzysta, kompozytor, bard krakowskiego Półwsia Zwierzynieckiego, autor muzyki do hymnu KS Cracovia – miał 89 lat.

16.05 – Jadwiga Rappé, śpiewaczka, solistka, pedagog – miała 73 lata.

18.05 – Bogusław Nizieński, prawnik, żołnierz AK i Narodowej Organizacji Wojskowej, opozycjonista w PRL, sędzia Sądu Najwyższego (1990-98), pierwszy Rzecznik Interesu Publicznego (1999-2004), Kawaler Orderu Orła Białego – miał 97 lat.

21.05 – prof. Włodzimierz Pawluczuk, antropolog, badacz kultury ludowej, religioznawca, nauczyciel akademicki, publicysta, pisarz – miał 90 lat.

29.05 – Alicja Schnepf, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata – miała 94 lata.

CZERWIEC 2025

3.06 – Ryszard Wójcik, dziennikarz, reportażysta, reżyser filmów dokumentalnych – miał 90 lat.

6.06 – Marcin Ziębiński, reżyser filmowy i telewizyjny (m. in. „Kiedy rozum śpi”, „Dublerzy”, „Bank nie z tej ziemi”), scenarzysta, aktor – miał 57 lat.

7.06 – Edward Szymański, poseł na Sejm PRL (1976-89) z ramienia PZPR, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1996-2005) – miał 88 lat.

8.06 – Ewa Dałkowska, aktorka teatralna, radiowa i filmowa – miała 78 lat.

13.06 – Piotr Nowina-Konopka, ekonomista, nauczyciel akademicki, rzecznik prasowy Lecha Wałęsy (1982-89), minister stanu w Kancelarii Prezydenta RP (1989-90), poseł na Sejm I, II i III kadencji, ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej (2013–16) – miał 76 lat.

21.06 – Danuta Kobylińska-Walas, pierwsza Polka z uprawnieniami kapitana Żeglugi Wielkiej – miała 95 lat.

21.06 – Jarosław Klejnocki, pisarz, poeta, eseista, krytyk literacki, nauczyciel akademicki, dyr. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie (2010–24) – miał 61 lat.

LIPIEC 2025

6.07 – prof. Jan Górecki, ekonomista, członek PAN, rektor SGGW (1990-96), ambasador RP w Danii (1997-2001) – miał 90 lat.

8.07 – ks. Władysław Bobowski, biskup pomocniczy senior diecezji tarnowskiej – miał 93 lata

11.07 – Jolanta Darczewska, politolog, tłumaczka, znawczyni problematyki bezpieczeństwa obszaru posowieckiego, dyr. Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie (2007–11) – miała 75 lat.

12.07 – Janusz Wiśniewski, reżyser teatralny, scenograf, autor plakatów, dyr. Teatru Nowego w Poznaniu (2003–11) – miał 76 lat.

13.07 – prof. Edmund Przegaliński, neuropsychofarmakolog, członek PAN i PAU, dyr. Instytutu Farmakologii PAN (1993–2007) – miał 87 lat.

14.07 – Tadeusz Rolke, artysta fotografik, prekursor polskiej fotografii reportażowej – miał 96 lat.

15.07 – prof. Wojciech Kurpik, konserwator dzieł sztuki, rektor ASP w Warszawie (1996–99) – miał 94 lata.

16.07 – Leon Kłonica, inżynier, minister rolnictwa (1977–81), poseł na Sejm PRL VII kadencji, członek PZPR – miał 95 lat.

17.07 – Joanna Kołaczkowska, aktorka kabaretowa i teatralna, autorka tekstów, prezenterka radiowa – miała 59 lat.

18.07 – Michał Bałasz, architekt, autor projektów świątyń katolickich i prawosławnych na Podlasiu – miał 102 lata.

19.07 – Ryszard Olesiński, muzyk, gitarzysta, kompozytor, członek grupy Maanam – miał 71 lat.

20.07 – Urszula Kozioł, poetka, pisarka, felietonistka, autorka dramatów – miała 94 lata.

21.07 – Waldemar Skrzypczak, żołnierz, generał broni Sił Zbrojnych RP, dowódca Wojsk Lądowych (2006-09) – miał 69 lat.

27.07 – Jerzy Sztwiertnia, reżyser i scenarzysta filmowy – miał 78 lat.

30.07 – prof. Jerzy Makarczyk, prawnik, wiceminister spraw zagranicznych (1989–92), pierwszy polski sędzia w Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1992–2002) i Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej (2004–09) – miał 87 lat.

31.07 – Halina Jędrzejewska, lekarka, działaczka kombatancka, łączniczka AK, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, prezes Związku Powstańców Warszawskich – miała 98 lat.

SIERPIEŃ 2025

3.08 – Jadwiga Morawiecka – chemik, działaczka opozycyjna w PRL, żona Kornela i matka Mateusza Morawieckich – miała 95 lat.

11.08 – Jerzy Dziewulski, milicjant i policjant, antyterrorysta, poseł na Sejm RP z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa (1991) i SLD (1993-2005) – miał 91 lat.

12.08 – prof. Andrzej Werner, krytyk literacki i filmowy, historyk literatury, współpracownik drugiego obiegu wydawniczego w PRL, pracownik Instytutu Badań Literackich PAN – miał 84 lata.

13.08 – Jacek Śliwczyński, muzyk, basista, członek zespołów T. Love (1983-89) i Sztywny Pal Azji (2008-11), fotograf – miał 59 lat.

13.08 – ks. Marian Błażej Kruszyłowicz, franciszkanin, biskup pomocniczy archidiecezji szczecińsko-kamieńskiej (1990-2013) – miał 89 lat.

20.08 – Marcel Łoziński, reżyser filmów dokumentalnych (m.in. „Jak żyć”, „Próba mikrofonu”, „89 mm od Europy”) – miał 85 lat

20.08 – ks. Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce (1989-2010), arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski (2010-14) – miał 86 lat.

21.08 – Stanisław Sojka, wokalista jazzowy i popowy, pianista, gitarzysta, skrzypek, kompozytor, aranżer – miał 66 lat.

28.08 – ks. Jan Szkodoń, biskup pomocniczy senior archidiecezji krakowskiej – miał 78 lat.

28.08 – płk Maciej Krakowian, pilot wojskowy, lider zespołu akrobatycznego F16 Tiger Demo Team; szef sekcji szkolenia lotniczego Grupy Działań Lotniczych w 31. Bazie Lotnictwa Taktycznego; zginął podczas lotu treningowego do pokazów lotniczych Air Show Radom 2025 – miał 35 lat.

WRZESIEŃ 2025

5.09 – Katarzyna Stoparczyk, dziennikarka radiowa i telewizyjna – miała 55 lat.

14.09 – ks. Antoni Pacyfik Dydycz, biskup senior diecezji drohiczyńskiej – miał 87 lat.

17.09 – Stanisław Szostak, żołnierz AK na Wileńszczyźnie, aresztowany przez NKWD – po ucieczce „żołnierz wyklęty”, więzień stalinowski – miał 100 lat.

22.09 – ks. Stanisław Kardasz, duchowny rzymskokatolicki, opozycjonista w PRL, ratownik GOPR, himalaista (uczestnik wypraw wysokogórskich m.in. na Noszak, Mt. Everest, podczas których odprawiał msze św. na wysokości 7 tys. m) – miał 88 lat.

24.09 – Lesław Ciesiółka, dziennikarz, redaktor, wykładowca UAM w Poznaniu – miał 70 lat.

30.09 – Rajmund Jarosz, aktor Starego Teatru w Krakowie (1969-2008), współzałożyciel Piwnicy pod Baranami, występował w spektaklach Tadeusza Kantora – miał 90 lat.

PAŹDZIERNIK 2025

3.10 – Teresa Kramarska, piosenkarka, aktorka teatralna i telewizyjna, artystka kabaretowa, parodystka, współautorka „Wesołych Wykładów o Piosence Polskiej” dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku – miała 83 lata.

10.10 – Mirosław Chojecki, chemik, opozycjonista w PRL (członek Komitetu Obrony Robotników, współtwórca niezależnego ruchu wydawniczego w PRL, współorganizator Niezależnej Oficyny Wydawniczej), producent filmowy, Kawaler Orderu Orła Białego – miał 76 lat.

10.10 – prof. Adam Strzembosz, prawnik, sędzia, nauczyciel akademicki wiceminister sprawiedliwości (1989-90), pierwszy prezes Sądu Najwyższego (1990-98), przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa (1994-98) – miał 95 lat.

11.10 – Katarzyna Zachwatowicz-Jasieńska, śpiewaczka (mezzosopran), nauczycielka – miała 93 lata.

17.10 – Andrzej Mrożewski, aktor teatralny i filmowy, dyrektor Teatru Satyry „Maszkaron” w Krakowie (1990-94) – miał 85 lat.

19.10 – Andrzej Paweł Kołakowski, pieśniarz, poeta, publicysta, nauczyciel akademicki, działacz opozycyjny w PRL – miał 61 lat.

21.10 – dr hab. Zbigniew Pilarczyk, historyk wojskowości, profesor UAM – miał 75 lat.

21.10 – Stanisław Esden-Tempski, poeta, prozaik, publicysta – miał 73 lata.

24.10 – Maciej Karpiński, prozaik, dramaturg, scenarzysta filmowy, krytyk literacki i teatralny, pedagog – miał 74 lata.

Ludzie sportu, którzy odeszli w roku 2024/2025

LISTOPAD 2024

4.11. W wieku 71 lat zmarł były trener siatkówki Zbigniew Krzyżanowski. Kadrę seniorek prowadził w latach 1999-2003, a juniorek w latach 2007-10. Jako trener klubowy prowadził drużyny młodzieżowe, a potem seniorskie wszystkich klas rozgrywkowych, w tym Nike Węgrów i BKS Stal Bielsko-Biała, z którą zdobył mistrzostwo Polski w latach 2003-04 oraz Puchar Polski w 2004.

13.11. W wieku 38 lat zmarł dwukrotny medalista igrzysk paralimpijskich w Paryżu w szermierce na wózkach Michał Dąbrowski. Od 2023 roku walczył z nowotworem. Dzień przed śmiercią został odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia sportowe, za zasługi dla rozwoju i upowszechniania sportu paralimpijskiego.

14.11. W wieku 79 lat zmarł trener Jerzy Noszczak, były selekcjoner kobiecej reprezentacji kraju. Od 1998 roku nieprzerwanie pracował w Związku Piłki Ręcznej w Polsce.

26.11. W wieku 62 lat, po długiej walce z chorobą, zmarł Jan Furtok, były piłkarz reprezentacji Polski i GKS Katowice, którego był najlepszym strzelcem w historii. W barwach katowickiej drużyny grał w latach 1979-88 oraz 1996-97. W 299 spotkaniach strzelił 122 bramki. Zdobył z nią Puchar Polski i wicemistrzostwo kraju. W reprezentacji narodowej rozegrał 36 spotkań, strzelił 10 bramek. Wystąpił m.in. w mistrzostwach świata w Meksyku (1986). Grał też w niemieckich drużynach Eintrachtu Frankfurt i HSV Hamburg.

GRUDZIEŃ 2024

1.12. W wieku 55 lat zmarła jedna z najlepszych dyskobolek w historii – Niemka Ilke Wyludda. W igrzyskach olimpijskich w Atlancie w 1996 roku zdobyła złoty medal.

2.12. W wieku 90 lat zmarł Lucjan Brychczy, były znakomity piłkarz reprezentacji Polski i Legii Warszawa. Słynny „Kici” był legendą stołecznego klubu – związany z nim od 1954 roku, czyli przez więcej niż połowę jego historii. Z Legią wywalczył cztery tytuły mistrza kraju i czterokrotnie zdobył Puchar Polski. Trzykrotnie był królem strzelców ekstraklasy. W reprezentacji Polski wystąpił 58 razy w oficjalnych meczach i strzelił 18 goli.

– W wieku 65 lat zmarł bramkarz piłkarski Helmuth Duckadam, który przeszedł do historii rumuńskiego futbolu przede wszystkim z powodu znakomitej postawy w meczu finałowym Pucharu Europy Mistrzów Krajowych w 1986 roku, kiedy to w Sewilli Steaua Bukareszt zremisowała bezbramkowo z Barceloną, a w konkursie rzutów karnych obronił cztery strzały rywali. PEMK był poprzednikiem obecnej Ligi Mistrzów, a Steaua pierwszym klubem z Europy Wschodniej, który wywalczył to trofeum.

10.12. W wieku 75 lat, po długiej i ciężkiej chorobie, zmarł Wiktor Pysz, były znakomity hokeista ekstraklasy i trener reprezentacji Polski, z którą w 2001 roku wywalczył awans do mistrzostw świata Elity.

17.12. W wieku 90 lat zmarł dwukrotny mistrz świata w kolarstwie Rik Van Looy. Belg, nazywany „łowcą klasyków”, w karierze odniósł 161 zwycięstw.

26.12. W wieku 88 lat zmarł Janusz Garlicki, lekarz kadry olimpijskiej i narodowej w piłce nożnej w latach 1970-82. Biało-czerwoni w trakcie jego współpracy z reprezentacją Polski zdobyli złoty medal igrzysk olimpijskich w Monachium (1972) i dwukrotnie stanęli na trzecim stopniu podium w mistrzostwach świata – w Niemczech (1974) i w Hiszpanii (1982).

STYCZEŃ 2025

10.01. W wieku 75 lat po ciężkiej chorobie zmarł Andrzej Kraśnicki, wieloletni prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego, w ostatnim czasie honorowy prezes PKOl, były prezes Związku Piłki Ręcznej w Polsce.

27.01. W wieku 78 lat zmarł Maciej Petruczenko, dziennikarz, wieloletni publicysta i honorowy redaktor naczelny „Przeglądu Sportowego”, specjalizujący się głównie w lekkiej atletyce.

LUTY 2025

27.02. W wieku 88 lat zmarł szachista Borys Spasski, którego pojedynek z Amerykaninem Bobbym Fischerem w 1972 roku przeszedł do historii królewskiej gry i został określony mianem „meczu stulecia”.

MARZEC 2025

2.03. W wieku 49 lat zmarł rosyjski trzykrotny mistrz olimpijski w zapasach w stylu wolnym Buwajsar Sajtijew. Był jednym z najbardziej utytułowanych zapaśników w stylu wolnym w historii. Złote medale zdobył w igrzyskach w Atlancie, Atenach i Pekinie. Ponadto był sześciokrotnym mistrzem świata i Europy.

9.03. W wieku 82 lat zmarł gimnastyk Akinori Nakayama, zdobywca 10 medali olimpijskich, w tym sześciu złotych. Technika kołysania się i balansowania w ćwiczeniach na kółkach, którą stosował Japończyk, została nazwana „Nakayama” i do dziś jest używana na największych zawodach.

21.03. W wieku 76 lat zmarł pięściarz George Foreman, złoty medalista olimpijski, zawodowy mistrz świata wszechwag w latach 1973-74 oraz 1994-95, a później pastor, biznesmen i społecznik.

26.03. W wieku 83 lat zmarł Antoni Trzaskowski piłkarz Legii Warszawa (1961-73), jednokrotny reprezentant Polski (1971).

KWIECIEŃ 2025

10.04. W wieku 82 lat zmarł holenderski trener piłkarski Leo Beenhakker, w latach 2006-09 selekcjoner reprezentacji Polski. Pod jego wodzą biało-czerwoni po raz pierwszy w historii awansowali do mistrzostw Europy – w 2008 roku. Był pierwszym pełnoetatowym zagranicznym szkoleniowcem polskiej drużyny narodowej. W bogatej karierze prowadził też m.in. reprezentację Holandii, Ajax Amsterdam i Real Madryt.

MAJ 2025

1.05. W wieku 76 lat zmarł najbardziej znany kibic piłkarskiej reprezentacji Hiszpanii Manuel Caceres Artesero, popularny „Manolo”. Jeździł za kadrą narodową po całym świecie z bębnem, zyskując szacunek i uznanie w futbolowym środowisku.

10.05. W wieku 57 lat po długoletniej walce z chorobami zmarł Jacek Gaworski, medalista paralimpijski z Rio de Janeiro w szermierce na wózkach.

CZERWIEC 2025

15.06. Alpinistka Krystyna Palmowska zginęła w wyniku upadku w słowackich Tatrach w rejonie Doliny Piarżystej pod Koprowym Szczytem. Miała 76 lat. Zdobywczyni dwóch ośmiotysięczników budowała kondycję przed planowanym wylotem do Pakistanu, by wziąć udział w rocznicowym filmie dokumentującym sukcesy polskich alpinistek w górach najwyższych.

20.06. W wieku 69 lat zmarł Mieczysław Młynarski, olimpijczyk, wieloletni reprezentant kraju, strzelec, legenda Górnika Wałbrzych, jeden z najlepszych zawodników w historii polskiej koszykówki. Do historii przeszedł 10 grudnia 1982 roku, kiedy w meczu Górnika z Pogonią Szczecin uzyskał aż 90 punktów, trafiając 35 z 48 rzutów z gry (nie było jeszcze rzutów za trzy punkty) i 20 z 22 rzutów wolnych.

23.06. W wieku 88 lat zmarł trener szermierki, mający tytuł fechmistrza, Adam Medyński. W ostatnich latach był związany z klubem Szpada Wrocław, który sam założył.

LIPIEC 2025

3.07. W wieku 28 lat w wypadku samochodowym zginął Diogo Jota, piłkarz Liverpoolu i reprezentacji Portugalii.

24.07. W wieku 71 lat zmarł Hulk Hogan, najbardziej rozpoznawalny przedstawiciel wrestlingu, który uczynił z niego widowisko warte miliardy dolarów. Amerykanin próbował sił w muzyce i aktorstwie, ale nic nie dało mu takiej sławy i pieniędzy, jak walki łączące elementy sportu i wielkiego show.

WRZESIEŃ 2025

14.09. W wieku 46 lat zmarł były mistrz świata w boksie Brytyjczyk Ricky Hatton. Znany przez całą karierę jako „Hitman” był jednym z najsłynniejszych brytyjskich pięściarzy – zdobył tytuły mistrza świata zarówno w kategorii półśredniej, jak i lekkopółśredniej.

26.09. W wieku 62 lat zmarła Dorota Tlałka-Mogore, narciarka alpejska, trenerka i olimpijka, jedna z najsłynniejszych postaci polskiego i francuskiego narciarstwa lat 80.

PAŹDZIERNIK 2025

14.10. W wieku 68 lat zmarł rosyjski gimnastyk Aleksander Ditiatin, który zdobył osiem medali, w tym trzy złote, podczas igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 roku. Dotarł wtedy do finałów wszystkich ośmiu konkurencji i w każdej stanął na podium. Zdobył trzy złote, cztery srebrne i jeden brązowy medal. Ponieważ pierwsze olimpijskie krążki wywalczył w Montrealu w 1976 roku (dwa srebra), jego dorobek zamknął się okrągłą liczbą 10.

NIEOBECNI. Projekt wyjątkowy

.O tym, jak zrodził się projekt NIEOBECNI, jedyny w Polsce projekt, który wspomina tych, którzy zmarli w ostatnim roku, przygotowywany od blisko dziesięciu lat, opowiadają Michałowi KŁOSOWSKIEMU Maria WANKE-JERIE i MAŁGORZATA-JAKUBOWSKA

Michał KŁOSOWSKI: – NIEOBECNI to wyjątkowy projekt – lista osób, które zmarły w ostatnim czasie, przygotowywana od 2016 roku. Co było inspiracją do jego stworzenia?

Maria WANKE-JERIE, Małgorzata WANKE-JAKUBOWSKA: – To początkowo nie był projekt, pomysł zrodził się spontanicznie. Ale po kolei. Otóż w maju 2015 roku założyłyśmy bliźniaczego bloga TwitterTwins.pl, gdzie publikowałyśmy regularnie, początkowo dwa razy w tygodniu, a później rzadziej, teksty na bardzo różne tematy. Dzieliłyśmy się refleksjami o polityce, matematyce, edukacji, dziennikarstwie… Poruszałyśmy sprawy aktualne i ponadczasowe. Wspominałyśmy okres stanu wojennego i działalności podziemnej, pisałyśmy o naszych zmarłych rodzicach, a także o wujku i stryjku, którzy żyli na emigracji i zasłużyli się w czasie II wojny światowej.

Pod koniec października 2016 roku, gdy nasz blog już okrzepł na dobre i miał dość liczne grono czytelników, zorientowałyśmy się, że data pierwszej listopadowej publikacji przypada dokładnie w dzień Wszystkich Świętych. Temat tekstu zawierającego biogramy osób, które zmarły w ciągu roku od poprzednich Zaduszek, nasuwał się sam. Ale zestawienie ad hoc takiej listy nie było wcale proste, bo pamięć jest ulotna, a podobnych kompletnych wykazów nigdzie nie było. Na szczęście udało się zebrać nazwiska, sporządzić krótkie biogramy i uzupełnić je czarno-białymi zdjęciami portretowymi. Zaznaczyłyśmy na wstępie, że lista NIEOBECNYCH, bo od początku funkcjonowała ta nazwa, jest niepełna, a ich charakterystyka – subiektywna. Pisałyśmy, że wszystkich NIEOBECNYCH i każdego z osobna bardzo brakuje i aż nie chce się wierzyć, że są już po drugiej stronie. Niemalże jeszcze słychać brzmienie ich głosu, w pamięci jest uśmiech, wypowiedziane słowa…

Nazwiska NIEOBECNYCH zostały umieszczone przez nas chronologicznie, w takiej kolejności, w jakiej odchodzili, a wstęp poprzedzający wykaz nazwisk zaczynał się od sentencji Alphonse’a de Lamartine: Czasem brak jednej osoby sprawia, że świat zdaje się wyludniony. Publikacja tego zestawienia spotkała się z niezwykle przychylnym odzewem czytelników, pod tekstem, ale też mediach społecznościowych, pojawiły się komentarze z podziękowaniami za przygotowanie tego materiału, ale też sugestie uzupełnienia o brakujące nazwiska. I wtedy zdałyśmy sobie sprawę, że – aby nikogo ważnego nie pominąć – taką listę trzeba przygotowywać systematycznie przez cały rok. Tak zrodził się projekt NIEOBECNI, a my zdawałyśmy sobie sprawę, że nie możemy zawieść naszych czytelników, bo oni na tę listę czekają.

– Jakie cele przyświecają tej inicjatywie – czy chodzi o upamiętnienie tych osób, stworzenie bazy danych, czy może coś jeszcze?

– Chodzi przede wszystkim o pamięć, aby uchronić od zapomnienia tych, którzy coś znaczyli w życiu publicznym, odcisnęli jakieś piętno. Większość NIEOBECNYCH to ludzie bardzo zasłużeni w pozytywnym sensie. Rok to zwyczajowy czas trwania żałoby, więc po roku ukazują się biogramy z ich zdjęciami. Nie tworzymy żadnej bazy danych.

– Czy wszystkie te informacje są dostępne publicznie, czy może jest to prywatna baza, dostępna tylko dla określonej grupy osób? W jaki sposób pozyskują Panie informacje, jak rozmawiają o odejściach i samych osobach nieobecnych?

– Oczywiście, wszystkie są dostępne publicznie na blogu Twittertwins.pl, a od roku także na portalu Gazeta na Niedzielę. Po raz pierwszy roczne zestawienie ukazało się tam na początku listopada ubiegłego roku i od tego czasu na https://gnn.pl/ publikowane są comiesięczne zestawienia NIEOBECNYCH. Informacje o zmarłych czerpiemy z różnych źródeł, ale ogólnodostępnych, czasem po żmudnych poszukiwaniach w Internecie. Trzeba przyznać, że nawet gdy przygotowujemy biogramy osób dobrze znanych, to często przy tej okazji dowiadujemy się o nich czegoś nowego, zaskakującego. To jest poznawczo ciekawa praca.

– Jakie kryteria stosujecie Panie przy wyborze nekrologów?

– Na naszą listę trafiają tylko te osoby, których działalność była więcej niż lokalna, taką przyjęłyśmy zasadę. Szczególnie starannie śledzimy informacje o odejściach osób zasłużonych w czasie II wojny światowej, powstańców warszawskich, żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji niepodległościowych. Dbamy też, aby wśród NIEOBECNYCH były osoby zasłużone w stanie wojennym, a także działacze opozycji przedsierpniowej. Na naszą listę trafiają uczeni różnych specjalności, politycy, działacze samorządowi, pisarze, poeci, sportowcy różnych dyscyplin, artyści – aktorzy, wokaliści, malarze, rzeźbiarze, kompozytorzy. Ale, co ważne, w przygotowywanych przez nas biogramach nie pomijamy mniej chwalebnych epizodów z życia NIEOBECNYCH, np. przynależności do PZPR czy współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa, starając się jednak umieścić te fakty we właściwych proporcjach i kontekście.

– Jakie są największe wyzwania, jakie napotykacie podczas realizacji projektu, szczególnie pod kątem zachowania prywatności i szacunku dla rodzin zmarłych? W końcu odejścia i nieobecność to bardzo prywatny moment.

– Nasi NIEOBECNI to osoby publiczne, które na różnych etapach życia działały i były znane.  Informacja o ich śmierci też dociera do nas drogą oficjalną. Po prostu śledzimy media i wyławiamy informacje o zgonach różnych osób. Nie zamieszczamy w biogramach informacji z życia prywatnego, nie ujawniamy np., czy zmarły pojednał się czy nie z Panem Bogiem przed śmiercią ani na co chorował. Interesuje nas dorobek życia. Wyzwaniem był dla nas czas pandemii, bo wtedy zgonów, także osób publicznych, było znacznie więcej. Na naszej liście, obejmującej okres od listopada 2020 do końca października 2021 roku, było wówczas 540 nazwisk, w tym aż ośmiu biskupów, podczas gdy w innych latach liczba zamieszczanych przez nas biogramów oscylowała między 300 a 400. Zdecydowałyśmy zaznaczać w nocie biograficznej fakt, że osoba zmarła na COVID i to był jedyny wyjątek od reguły nieinformowania o stanie zdrowia NIEOBECNYCH. Nie była to informacja zastrzeżona jako poufna. Zdarzało się nam natomiast, że brakowało niektórych danych, np. roku urodzenia, innym razem zdjęcia i to był dla nas problem. Zwracałyśmy się wówczas z prośbą o pomoc do rodziny zmarłych, np. do posła Pawła Zalewskiego, gdy nie potrafiłyśmy inaczej znaleźć zdjęcia jego zmarłego ojca, czy do Jarosława Gowina, wówczas wicepremiera, gdy nie mogłyśmy wyszukać roku urodzenia jego zmarłej mamy. Przy okazji informowałyśmy o naszym projekcie, co spotykało się z pozytywną reakcją i życzliwością. Nie zdarzyło nam się, żeby ktoś z bliskich zgłaszał do nas pretensje. Nie było ani jednej takiej sytuacji.

– Jak reagują rodziny zmarłych na Pań inicjatywę? Czy dostajecie Panie od nich pozytywny odzew, wyrazy wdzięczności?

– Z reakcją bliskich naszych NIEOBECNYCH miałyśmy do czynienia tylko wówczas, gdy same do nich się zwracałyśmy z prośbą o zdjęcie czy uzupełnienie biogramu. Dlatego trudno nam powiedzieć o reakcji zwrotnej. Nie było natomiast żadnej reakcji negatywnej.

Tekst dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/maria-wanke-jerie-malgorzata-wanke-jakubowska-nieobecni-projekt-wyjatkowy

PAP/MB