Dla Fryderyka Chopina, według wielu najwybitniejszego polskiego kompozytora, Paryż był miejscem w którym spędził blisko połowę swojego życia. To tu święcił największe triumfy, to tu także poznał George Sand. Zapraszamy na wycieczkę po tym niezwykłym mieście oczami polskiego kompozytora!
Pierwszy paryski adres
Po przyjeździe do Paryża w 1831 r. Chopin wynajął mieszkanie przy bulwarze Poissonnière 27, o którym napisał w liście do Norberta Alfonsa Kumelskiego: „Nie uwierzysz, jak ładnie mieszkam, mam pokoik ślicznie, mahoniowo umeblowany, z gankiem na bulwary, z którego widzę Paryż od Montmartre do Panteonu. Wiele ludzi zazdrości mi tego widoku, ale nikt – schodów”.
Dziś budynek już nie istnieje, ale przypomina o nim tablica.
Koncerty w Salle Pleyel
26 lutego 1832 r. Chopin dał pierwszy koncert w Paryżu, w Sali Pleyela w Hôtel Cromot du Bourg przy 9 rue Cadet. Koncert zdobył ogromne uznanie publiczności (w tym Ferenca Liszta) i dziennikarzy i zapoczątkował wielką karierę Chopina w stolicy Francji.
W Sali Pleyela odbyło się potem jeszcze kilka koncertów Chopina, w tym ostatni w jego życiu, w 1848 r.
Chaussée-d’Antin
Po zdobyciu sławy w Paryżu Chopin przeniósł się z Cité Bergère, gdzie mieszkał pod numerem 4 i gdzie obecnie znajduje się hotel, do modnej dzielnicy Chaussée-d’Antin. Na ulicy Chaussée-d’Antin wynajmował mieszkanie, najpierw w kamienicy pod numerem 5 (od 1833 do 1836 r.), a przez kolejne trzy lata pod numerem 38.
Przyjmował tam takich gości jak George Sand czy Ferenc Liszt, organizował recitale i prowadził lekcje fortepianu, a przyjaciele nazywali jego mieszkanie Olimpem ze względu na dającą się tam słyszeć boską muzykę.
Oba budynki przy Chaussée-d’Antin już nie istnieją.
Miejsca, w których bywał Chopin
Z większością licznych przyjaciół Chopin spotykał się najczęściej u Liszta, u siebie lub w Maison Dorée czy Café de Paris.
Lubił spacerować po ogrodach Tuileries, a w eleganckich butikach w krużgankach Palais-Royal kupował rękawiczki i kapelusze. Po spektaklach w Operze Paryskiej chodził do Café du Divan, miejsca docenianego także m.in. przez Balzaca. Chodził również na spektakle i koncerty do Opéra Comique i Théâtre italien. Tam też w 1833 r. zagrał z Lisztem sonatę na cztery ręce podczas koncertu zorganizowanego przez Berlioza, a dwa lata później patronował koncertowi charytatywnemu „na dochód polskich sierot”. O występie można było przeczytać w „Journal des débats”: „Fortepiany Erarda brzmiały wspaniale pod palcami p. Liszta i p. Chopina, syna Polski”.
Oczywiście często bywał w centralnym ośrodku polskiej emigracji: Hotelu Lambert na Wyspie Świętego Ludwika.
Chopin i George Sand
Podczas przyjęcia wydanego przez Liszta w Hôtel de France przy 23 rue Laffitte, na którym obecni byli również m.in. Delacroix czy Berlioz, Chopin po raz pierwszy spotkał George Sand. Choć Aurora Dudevant wywarła na nim negatywne wrażenie (jak pisał do rodziców w liście: „Twarz jej niesympatyczna… jest w niej coś odpychającego”), ich późniejsza relacja trwała prawie 10 lat, będąc przez cały ten czas tematem licznych plotek w Paryżu.
Po powrocie do Francji z dwuletniego pobytu na Majorce chcieli zamieszkać razem, jednak mieszkanie w okolicach kościoła Madeleine, przy 5 rue Tronchet, okazało się nie dość ciepłe, co przy pogarszającym się stanie zdrowia artysty było istotną wadą. Ponadto było to mieszkanie zbyt małe dla George Sand z jej dwójką dzieci: Solange i Maurycym. Choć Chopin mieszkał przy rue Tronchet ponad dwa lata, codziennie chodził do domu Sand przy 16 rue Pigalle, gdzie dawał również lekcje fortepianu, zanim wprowadził się do tego mieszkania. Bywały tam wówczas najznamienitsze osobistości romantycznego Paryża.
Dziś o tym czasie przypomina tablica, choć umieszczona pod numerem 20 rue Pigalle.
Para często odwiedzała najstarszą w mieście kawiarnię Procope przy 13 rue de l’Ancienne Comédie, gdzie w 1686 r. paryżanie po raz pierwszy mogli zamówić kawę. Obecnie na pamiątkę wizyt Chopina w kawiarni znajduje się na pierwszym piętrze sala jego imienia, z kopią słynnego portretu kompozytora, namalowanego przez Delacroix.
W 1842 roku Chopin i Sand przenieśli się do mieszkań przy square d’Orléans. Sand zajęła dwa apartamenty przy numerze 5, Chopin natomiast jeden, pod numerem 9. Luksusowa, spokojna kamienica miała prywatny placyk z fontanną, otoczony zielenią i oddalony od zgiełku. Dziś znajdują się tam tablice upamiętniające Chopina i George Sand.
Śmierć Chopina
Po krótkim pobycie w mieszkaniu przy rue de Chaillot (obecnie Hôtel Prince de Galles) Chopin przeprowadził się do swojego ostatniego mieszkania, pod numerem 12 na Place Vendôme, gdzie umieszczona jest kamienna tablica: „Fryderyk Franciszek Chopin, urodzony w Żelazowej Woli (Polska) 22 lutego 1810 r., zmarł w tym domu 17 października 1849 r.”.
Ceremonia pogrzebowa odbyła się w kościele de la Madeleine. Przybyło kilka tysięcy osób, wśród nich przyjaciele Chopina, wybitne osobistości paryskiego świata kultury i przedstawiciele Wielkiej Emigracji.
Następnie kondukt żałobny, z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim, udał się na cmentarz Père-Lachaise, aby przy dźwiękach „Requiem” Mozarta oraz skomponowanego przez Chopina „Marsza żałobnego”, pochować go wraz z ziemią, którą artysta przywiózł z Polski.
Pamiątki po Chopinie
Wydarzenia poświęcone Chopinowi, koncerty jego muzyki oraz miejsca upamiętniające kompozytora są w Paryżu bardzo liczne. W 16. dzielnicy jest plac jego imienia, a w Salle Pleyel, zmodernizowanej w 1927 r., nazwano na cześć artysty jedną z sal. Jeden z najstarszych hotelów Paryża, działający od 1846 r., którego fasada, tak jak cały Passage Jouffroy, gdzie się znajduje, zaliczona jest do zabytków, w 1970 r. przyjął nazwę Hôtel Chopin, na cześć kompozytora często przechodzącego pasażem, gdy udawał się do Sali Pleyela.
Najwięcej pamiątek zebrano w Bibliotece Polskiej, w której często organizowane są wydarzenia także poświęcone Chopinowi, na Wyspie Świętego Ludwika, gdzie działa muzeum – Salon Chopin. Znajdują się tam m.in. jego fotel, maska pośmiertna czy fortepian, na którym grał.
W Luwrze można podziwiać słynny portret namalowany przez Delacroix, będący częścią obrazu przedstawiającego Chopina i George Sand.
W najpiękniejszych parkach Paryża znajdują się pomniki Fryderyka Chopina. Przepiękny pomnik w parku Monceau wykonał w 1906 r. Jacques Froment-Meurice. Popiersie Chopina autorstwa Bolesława Syrewicza stanęło w Ogrodzie Luksemburskim w 1999 r. w miejscu poprzedniego, zaginionego podczas II wojny światowej. Inicjatorami powstania pierwszego popiersia, wykonanego w 1901 r. przez Georges’a Dubois, byli muzycy F.-Henry Peru i Jules Massenet.
Julia Mistewicz
