Europejski Dzień Mózgu

18 marca obchodzimy Europejski Dzień Mózgu. To dobra okazja aby przypomnieć jak ważną funkcję pełni ten organ i jakie znaczenie dla zachowania jego pełnej sprawności ma prowadzony przez nas styl życia i regularne wykonywanie badań profilaktycznych układu nerwowego.

Mózg należy stymulować całe życie

.Nie ma jednej recepty na zdrowie mózgu; kluczowy jest dla niego zdrowy styl życia: aktywność fizyczna i umysłowa, aktywny odpoczynek czy dobry sen – wskazała w Europejskim Dniu Mózgu dr Anna Koza-Janka z Zagłębiowskiego Centrum Onkologii.

Dr Koza-Janka, która kieruje oddziałami neurologii i udarowym w Zagłębiowskim Centrum Onkologii – Szpitalu Specjalistycznym w Dąbrowie Górniczej, przypomniała o obchodzonym od 1998 r. 18 marca Europejskim Dniu Mózgu. Ma on propagować wiedzę o funkcjonowaniu układu nerwowego, zwracać uwagę na jego funkcje i przypominać o profilaktyce w tym zakresie.

Specjalistka zobrazowała, że tak, jak złożony jest ludzki mózg, tak i recepta zachowanie go w zdrowiu nie jest prosta. „Nie jest to przypisanie leku, dzięki któremu możemy coś osiągnąć – dbanie o mózg to jest ogólnie zdrowy styl życia. Czyli aktywność fizyczna, codzienny ruch, który jest w profilaktyce większości chorób neurozwyrodnieniowych, zdrowa dieta, odpowiednia ilość odpoczynku i odpowiednia ilość aktywności – również umysłowej” – wyjaśniła w materiale przygotowanym przez szpital.

Dodała, że aktywność umysłowa jest istotna, ponieważ aby zachować odpowiednią pracę danego narządu, musi być on stymulowany. „Tak samo jest z mózgiem. Żeby była odpowiednia ilość połączeń nerwowych, muszą być one wykorzystywane. Powinniśmy czytać, poznawać nowe miejsca, być ciekawymi życia, świata, nie zamykać się w czterech ścianach. Dzięki temu możemy mieć większą nadzieję na długie i życie z prawidłową pamięcią” – wskazała neurolog.

Europejski Dzień Mózgu ma uczyć dbania o nasz umysł

.Podobnie ważny pod kątem medycznym jest odpoczynek. Chodzi jednak przede wszystkim o odpoczynek aktywny, jak wyjście na spacer, każdy rodzaj aktywności fizycznej, spotkania z przyjaciółmi, aktywność towarzyska, niezamykanie się w czterech ścianach i odpowiednią długość snu.

„Tu ważna jest odpowiednia długość, żeby sen nie był przerywany, odbywał się w komfortowych warunkach. Niestety, mamy duży problem z bezsennością wśród Polaków. Wydaje się, że ważne jest przygotowanie snu: wietrzenie pomieszczenia, dobre łóżko z poduszką, spróbowanie oczyszczenia głowy, czyli odłożenie telefonu przed położeniem się do łóżka” – zaznaczyła dr Koza-Janka.

„Nie jestem zwolennikiem smartfonów, ale wydaje mi się, że czasy – nasz styl życia – niestety nie pozwolą zupełnie się od nich uwolnić. Ale ograniczenie czasu przed smartfonem byłoby bardzo dobrym rozwiązaniem” – zasugerowała neurolog z Zagłębiowskiego Centrum Onkologii – Szpitala Specjalistycznego w Dąbrowie Górniczej.

O mózg można dbać niezależnie od wieku

.Alice LATIMIER, doktorantka w ENS specjalizująca się w nauce o mózgu pisze na łamach Wszystko co Najważniejsze, że uczenie się jest, w rzeczywistości, czynnością całego życia. Od najmłodszych lat nasz mózg mobilizuje znaczną część swoich funkcji (skupienie, pamięć, widzenie, słyszenie, motoryka…) po to, abyśmy mogli nabywać nową wiedzę i nowe umiejętności. Jakie mechanizmy pozwalają nam się uczyć? I jak się one zmieniają wraz z upływem lat?

„Uczenie się jest dynamicznym procesem poznawczym, który przebiega w dwóch etapach: najpierw następuje pozyskanie nowej informacji, a później, jej zmagazynowanie w pamięci. Proces ten zostawia pewnego rodzaju odcisk w naszym mózgu, jako ślad po przeżytym doświadczeniu. A dokładniej, neurony, które uczestniczą w tym doświadczeniu i pozyskaniu nowej informacji zmieniają sposób, w jaki rozmawiają ze sobą: ich połączenia (synapsy) wzmacniają się lub zanikają” – wyjaśnia autorka artykułu

Czasami zdarza się też, że dynamika naszych procesów uczenia się prowadzi, po prostu, do eliminacji niepotrzebnych połączeń neuronowych, na rzecz połączeń „pożytecznych”. Mówi się obrazowo o „przycinaniu” synaps (pruning w jęz. angielskim), tak jak robi się z drzewami, które pozbawia się niepotrzebnych gałęzi. Do „przycinania” synaps dochodzi głównie w dzieciństwie oraz w czasie olbrzymiej rewolucji, jaką jest okres dojrzewania.

Niektóre kompetencje są jednak modyfikowane przez naturalne starzenie się mózgu. Żeby zrekompensować ten efekt starzenia, trzeba poświęcać więcej czasu na uczenie się. Nie zmienia to jednak faktu, że mechanizm plastyczności mózgu, umożliwiający uczenie się, funkcjonuje przez całe życie człowieka. 

„W każdym wieku, jeśli okoliczności na to pozwalają, i jeśli nie mamy patologii neurologicznych, uczenie się poprzez doświadczenie jest podstawową aktywnością naszego mózgu na co dzień! Nawet jeśli mechanizmy uczenia się stają się mniej wydajne wraz z wiekiem, jeśli chodzi o szybkość pozyskiwania nowych umiejętności, neuroplastyczność to proces trwający przez całe życie. Należy tylko mieć aktywny i otwarty na nowe doświadczenia umysł. W przeciwieństwie do tego, co przez całe lata sądziła nauka, nie jesteśmy zamknięci w czymś na kształt determinizmu biologicznego, który pozwalałby nam uczyć się tylko do osiągnięcia przez nas jakiegoś konkretnego wieku”- pisze Alice LATIMIER.

Zatem, z punktu widzenia mechanizmów zachodzących w mózgu, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby Philippe uczył się grać na fortepianie w wieku 55 lat, a Nathalie zaczęła uczyć się hiszpańskiego w wieku 30 lat. Doświadczenie życiowe oraz pragnienie uczenia się okażą się bowiem kluczowe w tej nauce.

„Według państwowego instytutu INSEE (francuski odpowiednik GUS), do 2070 roku liczba osób starszych powyżej 75 roku życia ma się podwoić i osiągnąć we Francji 13 milionów. Jakie miejsce zarezerwujemy dla seniorów w tym starzejącym się społeczeństwie? Czy ograniczymy tę ważną część populacji do tego, żeby żyła jedynie przeszłością, wspomnieniami, czy raczej będziemy ją postrzegać jako zdolną do ewoluowania i uczenia się? Rezultaty badań w dziedzinie nauk kognitywnych mogą posłużyć za konkretne narzędzie, pomocne w tym, by dostęp do kształcenia się był możliwy przez całe życie” – podsumowuje autorka.