Gen. Jan Kruszewski. Reorganizator Korpusu Ochrony Pogranicza

Gen. bryg. Jan Kazimierz Kruszewski był dowódcą Korpusu Ochrony Pogranicza w II RP (1930-1939). Walczył w pierwszej i drugiej wojnie światowej. W jego czasach nastąpiła najpoważniejsza reorganizacja Korpusu, której celem było przystosowanie KOP do obrony wschodniej granicy Polski. W czwartek 12 września 2024 r. odbędą się uroczystości pogrzebowe gen. bryg. Jana Kazimierza Kruszewskiego, którego prochy sprowadzono z Francji do Polski.

Jan Kazimierz Kruszewski (1888-1977)

.Jan Kazimierz Kruszewski urodził się 18 czerwca 1888 r. we wsi Aleksandrowo (obecne woj. mazowieckie) na terenie ówczesnej guberni płockiej Królestwa Polskiego (zabór rosyjski). Pochodził z rodziny ziemiańskiej o długich tradycjach sięgających czasów Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Kształcił się wpierw w gimnazjum w Płocku, skąd wyrzucono go za uczestnictwo w strajku (1905 r.). Edukację kontynuował w gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej (do 1907 r.), skąd następnie udał się na studia medyczne do Genewy i potem do Krakowa.

Wątki działalności niepodległościowej były obecne w życiorysie Jana Kazimierza Kruszewskiego już od lat młodzieńczych. Będąc studentem wstąpił do Związku Strzeleckiego. Od sierpnia 1914 r. służył w Legionach Polskich, gdzie sprawował funkcje dowódcze w kilku jednostkach. Jako Legionista Kruszewski brał udział w I wojnie światowej. Walczył m.in. pod Kielcami, Korczynem, Opatowem, Limanową czy pod Konarowem. W 1915 r. otrzymał awans na porucznika. Dwa lata później, gdy w Legionach doszło do kryzysu przysięgowego, podobnie jak inni polscy żołnierze odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu, za co został internowany w Benjaminowie. Zwolniono go w kwietniu 1918 r. – kilka miesięcy przed końcem wojny i odzyskaniem przez Polskę niepodległości.

Dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza

.W wolnym kraju Jan Kazimierz Kruszewski kontynuował służbę wojskową. Zajmował szereg stanowisk dowódczych kolejnych jednostek Wojska Polskiego oraz sukcesywnie awansował w strukturach armii. W 1918 r. został kapitanem, w 1919 podpułkownikiem, a 1923 pułkownikiem.

W październiku 1930 r. płk Jan Kazimierz Kruszewski został dowódcą Korpusu Ochrony Pogranicza. Sprawował tę funkcję do sierpnia 1939 r., będąc tym samym żołnierzem z najdłuższym stażem na tym stanowisku w historii II RP. W trakcie jego kadencji KOP przeszedł gruntowną reorganizację, a Kruszewski – w 1931 r. awansowany na generała – był jej głównym realizatorem. Komenda Główna Straży Granicznej przekazała w komunikacie z 28 sierpnia 2024 r., że „to dzięki jego pracy organizacyjnej KOP był w stanie zapisać chwalebną kartę w dniach sowieckiej inwazji 17 września 1939 roku”.

To właśnie związki taktyczne Korpusu Ochrony Pogranicza stanowiły trzon obrony wschodniej granicy Polski po agresji sowieckiej z dn. 17 września. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie ich dobra organizacja i długotrwałe przygotowania prowadzone w trakcie trwania kadencji gen. Jana Kazimierza Kruszewskiego na stanowisku dowódcy KOP.

Kampania polska 1939 r. i emigracja

.Jeszcze w sierpniu 1939 r., w ramach przygotowań do nadchodzącej wojny, gen. Jan Kazimierz Kruszewski został mianowany dowódcą Grupy Operacyjnej, której personel wszedł w skład sztabu Armii „Prusy”. Funkcję dowódcy KOP przejął jego dotychczasowy zastępca – gen. Wilhelm Orlik–Ruckemann.

W toku działań wojennych, dn. 10 września, Wódz Naczelny marszałek Edward Śmigły-Rydz zdecydował o utworzeniu Frontu Północnego, który następnie dn. 17 września podzielono na kilka zgrupowań. Jednym z nich była Grupa Operacyjna gen. Jana Kruszewskiego. Jej jednostki walczyły z Niemcami przez kolejne 10 dni. Dn. 27 września skapitulowały, a gen. Kruszewski dostał się do niewoli.

Okupanci wysłali go do Oflagu Murnau VIIA, gdzie przebywał do kwietnia 1945 r., kiedy dotarły tam wojska amerykańskie. Po uwolnieniu gen. Jan Kazimierz Kruszewski udał się na emigrację i osiadł we Francji. Zmarł 28 marca 1977 r. w Domu Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val.

Ceremonia pogrzebowa gen. bryg. Jana Kazimierza Kruszewskiego: 12 września 2024 r. (czwartek) o godz. 11.00 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Prochy generała na początku września 2024 r. sprowadzono do Polski. Uroczystości będące częścią obchodów 100–lecia powołania Korpusu Ochrony Pogranicza.

WszystkoCoNajważniejsze/ pp