W czasie II wojny światowej Brygady trofiejne – będące jednostkami Rad Komisarzy Ludowych ZSRR – rabowały dzieła sztuki z Polski. Polska chce domagać się zwrotu zagrabionych dzieł sztuki z Rosji. Wysyła kolejne siedem wniosków restytucyjnych i rozpoczyna kampanię “Puste Ramy”.
.W czasie II wojny światowej Polska poniosła największe straty; również w dziedzinie kultury i sztuki. Do dziś w wielu polskich muzeach znajdują się puste ramy – symbol polskich strat wojennych. Dlatego też Polska chce domagać się zwrotu zagrabionych dzieł sztuki z Rosji, o czym poinformował minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński, podczas inauguracji kampanii „Puste Ramy”, która ma przypominać o stratach wojennych w zakresie dziedzictwa kuturowego.
– Inaugurujemy dziś właśnie ogólnopolski projekt „Puste Ramy”, który ma przypominać o dziełach sztuki i obiektach zabytkowych zagrabionych w czasie II wojny światowej zarówno przez Niemców, jak i przez Sowietów. W 12 miastach w całej Polsce zostaną umieszczone specjalne tablice przypominające o polskich stratach wojennych w dziedzinie kultury – powiedział 14 września minister Gliński podczas konferencji w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Minister Kultury wskazał, że w trakcie II wojny światowej oceniano, że w samych zasobach muzealnych staraty wyniosły ponad 50 proc. stanu przedwojennego.
Zdaniem MKiDN “Niemcy od początku prowadzili planowy i systematyczny rabunek zbiorów publicznych, prywatnych i kościelnych”. Polska poniosła także straty w wyniku napaści Armii Czerwonej i wysyłanych przez Rosję tzw. brygad trofiejnych, czyli jednostek złożonych ze specjalistów różnych dziedzin kultury. Zajmowały się one rabowaniem dzieł sztuki. “Miały one za zadanie zlokalizować i zarekwirować wszelkie cenne obiekty dziedzictwa materialnego, dzieła sztuki, zbiory, muzealia, archiwalia. Działania te szybko przerodziły się w ordynarny rabunek i dewastacje, które nie ominęły również polskich zabytków” – wskazał minister Gliński. Ze względu na brak dostępu do archiwów muzealnych Rosji nie można określić ile dzieł sztuki znajduje się jeszcze na terytorium Rosji.
Dotychczas Polska złożyła drogą dyplomatyczną do Rosji 20 wniosków restytucyjnych, obejmujących kilkanaście tysięcy pojedynczych obiektów. Rosja nie rozpatrzyła żadnego z wysuwanych roszczeń. W najbliższym czasie Polska przekaże Rosji kolejne siedem wniosków restytucyjnych.
W ciągu ostatnich lat Polska odzyskała ponad 600 strat wojennych od różnych państw. Obecnie Polska prowadzi 130 procesów restytucyjnych w 15 krajach świata.
Zgodnie z prawem międzynarodowym Rosja jest zobowiązana do zwrotu polskich dóbr kultury, zrabowanych podczas wojny. Sprawy grabieży dóbr kultury nie ulegają przedawnieniu. – Restytucja to proces ciągły i nieskończony. Państwo polskie nigdy nie przestanie poszukiwać i odzyskiwać dóbr kultury, które zostały zagrabione w wyniku II wojny światowej – oświadczył Gliński.
Dzieła sztuki nowo zidentyfikowane w Rosji
.Minister Gliński wskazał, że siedem wniosków restytucyjnych dotyczy dzieł zidentyfikowanych w zbiorach Muzeum Sztuk Pięknych im. A. Puszkina w Moskwie. Jeden obraz pochodzi z przedwojennej kolekcji wilanowskiej, jeden z kolekcji poznańskiej, trzy z przedwojennej kolekcji Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie, jeden obraz pochodzi z Łodzi i jeden z Wrocławia.
