Krystyna Skarbek - co kryją nowe odnalezione dokumenty na jej temat

Krystyna Skarbek – polska agentka brytyjskich służb specjalnych miała do wykonania misję dotyczącą Armii Krajowej, do której jednak nie doszło – wynika z odnalezionych właśnie dokumentów znajdujących się w archiwach Studium Polski Podziemnej w Londynie.

Krystyna Skarbek i jej tajna misja

.Krystyna Skarbek, w Anglii znana jako Christine Granville, która współpracę z brytyjskimi służbami zaczęła jeszcze przed powstaniem Kierownictwa Operacji Specjalnych (Special Operations Executive – SOE), w początkowym okresie wojny była w Polsce kilka razy, później jednak wysyłano ją w inne części Europy. W sierpniu 1944 roku, po wybuchu Powstania Warszawskiego, nalegała na to, by ją przerzucić do Polski, ale bezskutecznie. Do kraju miała jednak być przerzucona na przełomie 1944 i 1945 roku w ramach podmisji Flamstead i tego właśnie dotyczą odnalezione dokumenty.

„Podmisja Flamstead była częścią misji Freston, której celem było wybadanie nastrojów, nastawienia i potrzeb Armii Krajowej, a także jej stosunku do Armii Czerwonej” – mówi Tomasz Muskus, polonijny badacz historii z Londynu, który znalazł w archiwum Studium Polski Podziemnej dokumenty na ten temat. Podmisja Flamstead miała wylądować na zrzutowisko Wilga w okolicach Limanowej na terenie komendy okręgu AK Kraków.

„Podmisja Flamstead otrzymała zgodę angielską na odlot do Gardy. Przerzucimy w najbliższą pogodną noc. W skład wchodzi pani Krystyna Granville, oficer brytyjski, z pochodzenia Polka, na której możecie polegać. Ma pełnić zadanie łącznika pomiędzy poszczególnymi misjami. W razie możliwości ułatwcie jej poruszanie się w terenie” – napisano w depeszy z 30 grudnia 1944 roku.

W innej depeszy wskazano, że celem misji jest pełnienie roli obserwatorów, Skarbek opisana została w niej jako porucznik lotnictwa. Jak wyjaśnia Muskus, Skarbek jako oficer brytyjski w stopniu porucznika o pseudonimie Folkestone miała pełnić zadanie łącznika pomiędzy misją Freston oraz podmisją Farnham na terenie okręgu AK Łódź. W misji Farnham miał wziąć udział partner i przyszły narzeczony Skarbek, major Andrzej Kowerski ps. Andrew Kennedy.

Dlaczego misja Krystyny Skarbek nie doszła do skutku?

Muskus mówi też, że podmisja Flamstead po wylądowaniu miała zostać wyposażona w narty, żeby umożliwić jej szybkie poruszanie na górzystych terenach. Skarbek bardzo dobrze jeździła na nartach.

Ostatecznie jednak podmisje Fernham oraz Flamstead, podobnie jak te przygotowywane przez Brytyjczyków w innych okręgach AK – warszawskim, śląskim, czy poznańsko-pomorskim, nie doszły do skutku. Przyczyną były niesprzyjająca pogoda, prowadzone przez Niemców na tych terenach pacyfikacje na dużą skalę i na początku stycznia 1945 roku zapadła decyzja, aby nie wysyłać misji na tereny, które stopniowo były zajmowane przez Armię Czerwoną. 12 stycznia 1945 roku ruszyła sowiecka ofensywa.

Krystyna Skarbek była pierwszą agentką w brytyjskim wywiadzie i najdłużej służącą agentką brytyjską w czasie II wojny światowej. Urodzona w 1908 roku dołączyła do brytyjskiego wywiadu po niemieckiej inwazji na Polskę w 1939 roku. Agent, który ją rekrutował, opisał Skarbek słowami: „Wielka polska patriotka, wytrawna narciarka i prawdziwa miłośniczka przygód”.

W czasie wojny Skarbek działała na frontach wschodnim, zachodnim i na Bliskim Wschodzie. Jedną z jej najważniejszych misji było przedostanie się przez zaśnieżoną granicę polską przy temperaturze minus 30 stopni i przemycenie mikrofilmu, który zawierał informacje na temat planów niemieckiej inwazji na Związek Sowiecki, a także oswobodzenie francuskich opozycjonistów z rąk Gestapo. Jak się uważa, Skarbek była inspiracją dla postaci Vesper Lynd, bohaterki pierwszej powieści Iana Fleminga o Jamesie Bondzie, „Casino Royale”.

Krystyna Skarbek i Cichociemni inspiracją dla Jamesa Bonda

.O polskich bohaterach służących dla brytyjskiego wywiadu pisała na łamach „Wszystko co Najważniejsze” Xenia JACOBY autorka książki „Niezłomni Cichociemni”. Jej zdaniem jest bardzo prawdopodobne, że nie tylko losy Krystyny Skarbek, ale też innych polskich bojowników znanych jako Cichociemni zainspirowały Iana Fleminga do stworzenia postaci Jamesa Bonda i jego przygód jako tajnego agenta Jej Królewskiej Mości. „Powieść o Bondzie, Casino Royale, napisana w 1953 r., doczekała się ekranizacji w r. 2006. Pierwsza dziewczyna Bonda w rzeczywistości sama była Bondem, a jej postać pisarz wykreował, wzorując się na Polce Krystynie Skarbek (była ona pierwowzorem podwójnej agentki Vesper Lynd w Casino Royale oraz Tatiany Romanowej z Pozdrowienia z Rosji). Skarbkówna imponowała umiejętnościami i promieniała urokami kochanki i agentki. Wywiadowi zaproponowała swoje usługi w przemycie materiałów propagandowych, kodów radiowych i tajnych planów wywiadowczych z Węgier do Polski. Była kurierem tatrzańskim. Zdała testy strzeleckie i kurs zabijania tzw. cichą bronią, czyli nożem, liną i gołymi rękami. Skakała ze spadochronem, obsługiwała radiostację, umiała posługiwać się dynamitem. Jej niezwykła odwaga utorowała drogę do wyzwolenia Francji. Organizowała w Budapeszcie przerzuty alianckich i polskich jeńców z obozów internowania na terenie Węgier, z powrotem wysyłając ich do dalszej służby w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Wśród nich byli późniejsi piloci walczący w bitwie o Anglię. Zakładała siatkę wywiadowczą i zbierała informacje. Najcenniejszym materiałem był mikrofilm ukazujący przygotowanie niemieckich wojsk i data ataku na ZSRR. To dzięki niej Londyn dowiedział się o planie Barbarossa” – wylicza Xenia JACOBY.

Bartłomiej Niedziński/PAP/WszystkocoNajważniejsze/ad