Nagroda Nobla w dziedzinie literatury z rok 2022 została przyznana francuskiej pisarce Annie Ernaux, słynącej z autobiograficznych dzieł prozatorskich w których rozprawia się z własną pamięcią.
.Komitet noblowski napisał w uzasadnieniu, że literacka działalność zostaje nagrodzona „za odwagę i kliniczną ostrość, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”.
Annie Ernaux urodziła się w 1940 r. w małym miasteczku Yvetot w Normandii, gdzie jej rodzice prowadzili sklep spożywczy i kawiarnię. „Jej otoczenie było biedne, ale ambitne, z rodzicami, którzy przeszli od proletariackiego przetrwania do życia burżuazyjnego, gdzie wspomnienia ubitej ziemi nigdy nie znikają. W swojej prozie Ernaux konsekwentnie i z różnych perspektyw przygląda się życiu naznaczonemu silnymi dysproporcjami płci, języka i klasy. Jej droga do autorstwa była długa i żmudna” – czytamy w jej biografii zamieszczonej przez Komitet Noblowski.
Zadebiutowała w 1974 r. książką „Les armoires vides” przetłumaczoną potem na angielski pod tytułem „Wyczyszczone”. Komitet Noblowski uznał za przełom literacki w jej karierze książkę „La place” z 1983 r. („A Man’s Place”, 1992) Na zaledwie stu stronach stworzyła beznamiętny portret swojego ojca i całego środowiska społecznego, które go zasadniczo ukształtowało. „W portrecie wykorzystała rozwijającą się powściągliwą i motywowaną etycznie estetykę, w której jej styl został wykuty twardy i przejrzysty. Zasygnalizowała serię autobiograficznych utworów prozą o krok poza wyimaginowanymi światami fikcji” – czytamy w jej biografii.
W swoich pracach rozprawia się z pamięcią i przeżyciami towarzyszącymi zdarzeniom życia codziennego, takim jak dramaty rodzin, aborcja, kontakty seksualne.
Dla Anne Ernaux pisanie ma być aktem politycznym, otwierającym nam oczy na nierówności społeczne. W tym celu używa języka jako „noża”, jak go nazywa, rozrywającego zasłony wyobraźni. Jest autorką ponad trzydziestu dzieł literackich.
Anne Ernaux jest zaledwie 16 kobietą w gronie laureatów literackiej nagrody Nobla. W ubiegłym roku nagroda trafiła do urodzonego w Tanzanii, brytyjskiego pisarza Abdulrazaka Gurnaha, którego powieści badają wpływ migracji na jednostki i społeczeństwa.
.W gronie pisarzy nagrodzonych przez Szwedzką Akademię Królewską jest czterech Polaków: Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996) oraz Olga Tokarczuk (za 2018, przyznana w 2019).
