Pierwsza taka podwodna misja konserwacyjna. Zabezpieczono wrak samolotu Stuka

Zespół konserwatorów i archeologów z organizacji ICUA Zadar przeprowadził konserwację wraku niemieckiego bombowca Junkers Ju 87 z okresu II wojny światowej, znanego jako Stuka, w podwodnym środowisku w jakim znajduje się od ponad ośmiu dekad. To najnowsze osiągnięcie chorwackich specjalistów udowodniło, że możliwe jest trwałe zabezpieczenie wraków samolotów, które znalazły się pod powierzchnią morskiej wody.

Na dnie Adriatyku zabezpieczono wrak samolotu Stuka

.Chorwacja była jednym z pierwszych krajów, które ratyfikowały Konwencję UNESCO z 2001 roku o ochronie podwodnego dziedzictwa kulturowego. Dzięki wdrożeniu wysokiej jakości systemu badań archeologicznych, poszukiwań i konserwacji podwodnych stanowisk oraz zabytków archeologicznych, Chorwacja poczyniła ogromne postępy w dziedzinie archeologii podwodnej w obecnym stuleciu. Ostatnim przejawem tego był sukces misji, w której brała udział grupa ekspertów z Centrum Konserwacji Podwodnego Dziedzictwa Kulturowego w Zadarze (ICUA Zadar).

Badacze na przełomie października i listopada 2024 r. z sukcesem zakończyli pilotażowy projekt konserwacyjny, który miał na celu zabezpieczenie wraku niemieckiego bombowca Junkers Ju 87, znanego częściej pod nazwą Stuka, jaki w okresie II wojny światowej wylądował na dnie Adriatyku. Celem tej ekspedycji konserwacyjnej było także przetestowanie nowych metod umożliwiających ochronę podwodnych obiektów o dużej wartości historycznej w ich morskim środowisku, informuje portal „Arkeonews„.

Bombowiec Stuka był jednym z najbardziej skutecznych i przerażających za sprawą charakterystycznego dźwięku jaki z niego się wydobywał niemieckich samolotów nurkujących i szturmowych w latach 30. i 40. XX wieku. Samolot ten został zaprojektowany przez niemieckiego inżyniera lotnictwa Hermanna Pohlmanna, a swój pierwszy lot odbył on w 1935 r. Junkers Ju 87 służył państwom Osi w działaniach militarnych jeszcze na dwa lata przed wybuchem II wojny światowej. Na polu boju zadebiutował w 1937 r., kiedy to był wykorzystywany przez stanowiący część Luftwaffe Legion Condor w trakcie hiszpańskiej wojny domowej z lat 1936-1939. Ta niemiecka jednostka wojskowa walczyła w tym konflikcie zbrojnym po stronie sił narodowo-konserwatywnych generała Francisco Franco, po tym gdy wsparcia udzielił mu Adolf Hitler. Następnie Stuki były wykorzystywane przeciwko Polsce podczas wojny obronnej 1939 r.

Pionierska konserwacja

.Ten poddany procesowi podwodnej konserwacji niemiecki samolot wojskowy znalazł się w wodach Morza Adriatyckiego, ponieważ w czasie II wojny światowej rozbił się tuż przy wyspie Žirje. W przeszłości uważano, że wraków samolotów znajdujących się pod wodą nie da się skutecznie zabezpieczyć. Badacze byli przekonani, że nieuniknionym losem dla takich samolotów, które znalazły się w głębinach morza jest w końcu całkowite zniszczenie w wyniku postępującego procesu korozji. W maju 2024 roku zespół specjalistów z ICUA Zadar przeprowadził pomiary korozji wraku Stuki – analiza ta była konieczna dla oceny tego, czy będzie możliwa misja konserwatorska. Wyniki badania wykazały, że zastosowanie ochrony katodowej, osiągniętej za pomocą anod protektorowych, może umożliwić skuteczne zabezpieczenie wraku.

W październiku zespół Centrum Konserwacji Podwodnego Dziedzictwa Kulturowego w Zadarze zamontował dwie testowe anody, aby ocenić ich skuteczność. Kolejne pomiary wykazały, że połączenie anod skutecznie spowolniło procesy korozji wraku, zatrzymując jego dalsze niszczenie. To osiągnięcie udowodniło, że możliwe jest trwałe zabezpieczenie wraku samolotu pod wodą. Stuka stała się pierwszym tego rodzaju wrakiem, w przypadku którego udało się skutecznie zatrzymać proces degradacji materiału.

.W nadchodzących miesiącach konserwatorzy i archeolodzy planują zamontowanie kolejnych mniejszych anod na wraku statku, dzięki czemu jego zabezpieczenie oraz ochrona zostaną jeszcze bardziej wzmocnione. Z kolei w 2025 roku planowane jest wdrożenie kompleksowego dużego projektu, który ma całkowicie zabezpieczyć wrak statku na kolejne piętnaście lat, przy wykorzystaniu tej bardzo opłacalnej ekonomicznie metody podwodnej konserwacji. Jest przekonują specjaliści sukces tej misji najprawdopodobniej spopularyzuje te metodę ochronę podwodnych zabytków w miejscu, w którym się domyślnie od lat znajdują. 

Oprac. Marcin Jarzębski