Pokojowy Nobel 2025 [krótka lista]
Norweski Instytut Badań nad Pokojem (PRIO) ogłosił pięć podmiotów, które mają największe szanse na to, by to do nich trafił Pokojowy Nobel 2025. Nie ma wśród nich prezydenta USA Donalda Trumpa, ale jeden z faworytów ma siedzibę w Warszawie.
Do kogo może trafić Pokojowy Nobel 2025?
.Organizacją, do której według PRIO w pierwszej kolejności powinien trafić Pokojowy Nobel 2025 jest Komitet Ochrony Dziennikarzy (CPJ). Ta amerykańska organizacja od 1981 roku walczy o wolność prasy i stoi na straży niezależnego dziennikarstwa. Od 33 lat publikuje raporty o pracownikach mediów, którzy stracili życie, pracując w najniebezpieczniejszych miejscach na świecie.
„Nigdy wcześniej w ciągu 12 miesięcy nie zginęło tak wielu dziennikarzy, jak w 2024 roku. Spośród 124 ofiar, 70 proc. relacjonowało wojnę w Strefie Gazy. W chwili, gdy wolność prasy jest tak bardzo zagrożona, nagroda dla CPJ byłaby wyraźnym sygnałem, że pokój i demokracja są zagrożone, gdy dziennikarzom uniemożliwia się informowanie świata” – uzasadniła w komunikacie kierująca PRIO Nina Graeger.
Działające w Sudanie Centra Reagowania Kryzysowego (SERR) dostarczają pomoc humanitarną 13 mln ludzi dotkniętych trwającą od 2023 roku wojną domową w tym kraju. Dla PRIO przyznanie tegorocznej Pokojowej Nagrody Nobla SERR dowiodłoby kluczowego znaczenia dostępu do pomocy ratującej życie w czasach wojen i roli zwykłych obywateli w służeniu ludzkości w trudnych czasach.
Zlokalizowane w Warszawie Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE (ODIHR) zostało wymienione jako trzeci z podmiotów, którego działalność – według PRIO – szczególnie zasługuje w tym roku na pokojowego Nobla. Obserwatorzy ODIHR monitorują zgodność przeprowadzanych wyborów ze standardami demokracji, wspierają we wprowadzaniu tych standardów, doradzają instytucjom prawodawczym w tworzeniu przepisów organizujących wybory.
„Presja na demokrację wywierana jest na całym świecie, a ruchy antyliberalne i autorytarne rosną w siłę. Dziś na świecie w autokracjach żyje więcej ludzi niż dekadę temu. Od 1982 roku ODIHR przeprowadziło obserwację wyborów 125 razy, promując prawa człowieka, łagodząc ludzkie cierpienie i przyczyniając się do rozwiązywania konfliktów w demokratyczny sposób” – oceniła Graeger.
Na liście znalazła się również Międzynarodowa Liga Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności (WILPF), która od 110 lat zajmuje się pierwotnymi przyczynami konfliktów na świecie. PRIO zwrócił uwagę, że to właśnie ta instytucja odegrała znaczącą rolę w powstaniu ONZ, lobbowała na rzecz rozbrojenia jądrowego, a 25 lat temu doprowadziła do podjęcia przez Radę Bezpieczeństwa ONZ przełomowej w ocenie instytutu rezolucji uznającej kluczową rolę kobiet w budowaniu pokoju.
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości i Międzynarodowy Trybunał Karny zostały przez PRIO uznane za szczególnie zasługujące na tegoroczne wyróżnienie. W opinii szefowej instytutu, promując pokój poprzez prawo międzynarodowe, realizują zawartą wprost w testamencie Alfreda Nobla wolę, by nagradzać kongresy pokojowe. Dzięki wielostronnej współpracy MTS i MTK w ostatnim roku szczególnie starały się pociągnąć do odpowiedzialności tych, którzy naruszają prawo międzynarodowe.
Tydzień Noblowski 2025 – tydzień ważnych idei
.Laureat Pokojowej Nagrody Nobla za 2025 rok zostanie ogłoszony 10 października w siedzibie Norweskiego Komitetu Noblowskiego. Lista faktycznie zgłoszonych kandydatów oraz protokoły głosowań pozostaną utajnione przez 50 lat od przyznania nagrody.
Z kolei laureaci Nagrody Nobla 2025 w innych dziedzinach zostaną ogłoszeni w dniach poprzedzających. 6 października poznamy laureata nagrody Nobla w dziedzinie fizjologia lub medycyna, 7 października w dziedzinie fizyki, 8 października – chemii, 9 października – w dziedzinie literatury oraz 13 października w dziedzinie nauk ekonomicznych.
W wojnie o idee XXI wieku stawka jest najwyższa; wyższa może nawet niż wcześniej. Jej stawką jest nie tylko przyszłość, ale przede wszystkim — wrażliwość i serca ludzi – pisze na łamach „Wszystko co Najważniejsze” Michał KŁOSOWSKI. Przyznaje, że co roku z utęstknieniem czeka szczególnie na ogłoszenie laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. „Stając wobec kolejnej wojny o idee, musimy pamiętać, jak ważne są książki. Uczą, informują i inspirują. Aby wygrać tę wojnę, trzeba walczyć o prawo do czytania tego, co chcemy. Trzeba po prostu więcej czytać, mniej poddawać się interaktywnym emocjom.
Literatura ma bowiem moc, by otwierać umysły i łagodzić, prowadząc do pokoju. Wojna, której jesteśmy obecnie świadkami pokazuje zaś, jak łatwo można wykorzystać media, do niszczenia myśli. Wspomnienia o 1933 roku powinny być dla nas ostrzeżeniem. „Tam, gdzie palą książki, będą palić ludzi,” przypomina Heinrich Heine, którego dzieła płonęły w nazistowskich ogniskach” – przekonuje Michał KŁOSOWSKI.
PAP/Mieszko Czarnecki/ad
