Rak prostaty. Co można zrobić?

Rak prostaty to jeden z najczęściej występujących nowotworów u mężczyzn. W Polsce taką diagnozę uzyskuje ok. 18 tys. pacjentów. 23 czerwca obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty.

Rak prostaty – najważniejsza jest profilaktyka

.Rak prostaty to jeden z najczęstszych nowotworów u dojrzałych mężczyzn. Ryzyko choroby rośnie po 40. roku życia, ale najczęściej diagnozowana jest u mężczyzn po 70. roku życia. W Polsce co roku nowotwór wykrywany jest u ok. 18 tys. pacjentów i statystyki te rosną.

Co trzeci mężczyzna, który umiera z powodu choroby onkologicznej, chorował właśnie na raka prostaty (ok. 5,5 tys. osób rocznie). Jednak odpowiednio wczesne wykrycie nowotworu stwarza szansę na całkowite jej wyleczenie. Jednak rozwojowi raka prostaty – zwłaszcza na wczesnym etapie – najczęściej nie towarzyszą żadne objawy kliniczne, dlatego jest on w stanie postępować latami.

Lekarze przypominają, że na badanie gruczołu krokowego u urologa pacjenci powinni zgłaszać się co najmniej raz w roku z chwilą przekroczenia 50. roku życia lub wcześniej, w przypadku pojawienia się objawów zaburzeń w oddawaniu moczu lub wówczas, gdy w najbliższej rodzinie (ojciec, brat) odnotowano zachorowanie na raka prostaty w młodym wieku.

Podstawowe badania, które zleca ten specjalista to oznaczenie stężenia PSA (czyli białka produkowanego przez komórki raka prostaty, ale też przez tkanki prawidłowego gruczołu krokowego), badanie palcem przez odbyt oraz badanie fragmentu tkanki pobranej z prostaty pod mikroskopem (badanie histopatologiczne), które jest podstawą rozpoznania.

Zdrowy styl życia się opłaca

.Rozwojowi raka prostaty sprzyja otyłość, siedzący tryb życia, wstrzemięźliwość płciowa, choroby weneryczne, stany zapalne dróg moczowych.

Są też jednak czynniki zmniejszające ryzyko zachorowania. Amerykańskie badania wykazały, że chorzy, którzy w ciągu tygodnia ok. 4 godziny spacerują w tempie 5 km/h lub szybszym, mają o 40 proc. zmniejszone ryzyko zgonu i nawrotu choroby w porównaniu do pacjentów, którzy nie ćwiczą w taki sposób. Dość szybki spacer jest zatem chyba najtańszą formą pomocy dla mężczyzn borykających się z nowotworem prostaty.

Objawy rozrostu stercza częściej rozpoznaje się u mężczyzn spożywających dużą ilość mięsa, tłuszczu i małą ilość warzyw. Ustalono, że nadmierne spożywanie mleka stanowi również czynnik ryzyka. Na wystąpienie dolegliwości mają wpływ używki powodujące obrzęk gruczołu krokowego, w tym alkohol (zwłaszcza wysokoprocentowy), czy nadmierna ilość ostrych przypraw.

Ogólnopolski Dzień Świadomości Raka Prostaty został ustanowiony w 2011 roku w Dzień Ojca przez Fundację „Wygrajmy Zdrowie” im. Prof. Grzegorza Madeja. Natomiast 15 września obchodzimy Europejski Dzień Prostaty ustanowiony przez Europejskie Towarzystwo Urologiczne.

Jak lepiej dbać o umysł?

.„Konserwacja” naszego mózgu wydaje się odgrywać kluczową rolę w utrzymaniu jego plastyczności między 30 a 60 rokiem życia. To zjawisko słabnie jeśli tylko przestajemy się uczyć i podtrzymywać stan zaciekawienia umysłu nowymi rzeczami. Pierre Marie Lledo, neurobiolog z Instytutu Pasteura, podaje spis czynników, których kombinacja może mieć korzystny wpływ na utrzymanie plastyczności mózgu. Są to: aktywność fizyczna, mała ilość stresu, niezażywanie leków psychotropowych, posiadanie relacji społecznych, wszystko to oczywiście jako dodatek do regularnej aktywności poznawczej.

„W każdym wieku, jeśli okoliczności na to pozwalają, i jeśli nie mamy patologii neurologicznych, uczenie się poprzez doświadczenie jest podstawową aktywnością naszego mózgu na co dzień! Nawet jeśli mechanizmy uczenia się stają się mniej wydajne wraz z wiekiem, jeśli chodzi o szybkość pozyskiwania nowych umiejętności, neuroplastyczność to proces trwający przez całe życie. Należy tylko mieć aktywny i otwarty na nowe doświadczenia umysł. W przeciwieństwie do tego, co przez całe lata sądziła nauka, nie jesteśmy zamknięci w czymś na kształt determinizmu biologicznego, który pozwalałby nam uczyć się tylko do osiągnięcia przez nas jakiegoś konkretnego wieku” – zaznacza Alice LATIMIER, doktorantka w ENS specjalizująca się w nauce o mózgu, ze szczególnym uwzględnieniem psychologii poznawczej i nauki szkolnej z użyciem narzędzi świata cyfrowego. 

Zatem, z punktu widzenia mechanizmów zachodzących w mózgu, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby Philippe uczył się grać na fortepianie w wieku 55 lat, a Nathalie zaczęła uczyć się hiszpańskiego w wieku 30 lat. Doświadczenie życiowe oraz pragnienie uczenia się okażą się bowiem kluczowe w tej nauce.

„Według państwowego instytutu INSEE (francuski odpowiednik GUS), do 2070 roku liczba osób starszych powyżej 75 roku życia ma się podwoić i osiągnąć we Francji 13 milionów. Jakie miejsce zarezerwujemy dla seniorów w tym starzejącym się społeczeństwie? Czy ograniczymy tę ważną część populacji do tego, żeby żyła jedynie przeszłością, wspomnieniami, czy raczej będziemy ją postrzegać jako zdolną do ewoluowania i uczenia się? Rezultaty badań w dziedzinie nauk kognitywnych mogą posłużyć za konkretne narzędzie, pomocne w tym, by dostęp do kształcenia się był możliwy przez całe życie” – zastanawia się autorka – cały tekst [LINK].

Zdrowie – nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz

.W 2020 roku na całym świecie zdiagnozowano ponad 19 milionów nowych przypadków nowotworów (w tym w Polsce ok. 170 000), a 10 milionów ludzi z tego powodu zmarło. Oczekuje się, według Global Cancer Observatory, że do 2040 roku obciążenie to wzrośnie do około 30 milionów nowych przypadków raka rocznie i 16 milionów zgonów, a nowotwory staną się główną przyczyną śmierci. Tymczasem wiele zachorowań na nowotwory można przypisać potencjalnie modyfikowalnym czynnikom ryzyka. Znajomość tego faktu jest absolutnie kluczowa dla rozwoju skutecznych strategii zapobiegania chorobom nowotworowym.

Niedawno w renomowanym międzynarodowym czasopiśmie medycznym „Lancet” konsorcjum Global Burden of Disease Study 2 opublikowało badania związków między wskaźnikami czynników ryzyka (metabolicznego, zawodowego, środowiskowego i behawioralnego) a nowotworami na całym świecie.

Korzystając z szacunków dotyczących zachorowalności na raka, śmiertelności i danych dotyczących czynników ryzyka z 204 krajów oraz obejmujących czynniki ryzyka, od palenia tytoniu do narażenia na działanie czynników rakotwórczych w miejscu pracy, autorzy stwierdzili, że 4,45 miliona zgonów wynika z wystąpienia wymienionych czynników ryzyka. Stanowi to ogółem aż 44,4 proc. zgonów z powodu nowotworów. Jednocześnie skutkowało to utratą 105 milionów lat życia skorelowanych z niepełnosprawnością. Dane te są alarmujące.

Palenie tytoniu odpowiadało za 36,3 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 12,3 proc. u kobiet, spożywanie alkoholu – za 6,9 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 2,3 proc. u kobiet. Z kolei otyłość (stwierdzana w oparciu o wysoki wskaźnik Body Mass Index – BMI) odpowiadała za 4,2 proc. zgonów z powodu raka u mężczyzn i 5,2 proc. u kobiet. Odkryto również bardzo niepokojący, ponad 20-procentowy wzrost zgonów z powodu nowotworów w latach 2010–2019, który można przypisać powyższym możliwym do uniknięcia przyczynom. Zauważono także, że czynniki ryzyka metabolicznego odgrywały rosnącą rolę. Rośnie też liczba nowotworów związana z czynnikami dietetycznymi i hormonalnymi, w tym zwłaszcza nowotworów piersi i prostaty.

Co istotne, wszystkie wymienione wyżej czynniki można kontrolować czy też ograniczać za pomocą stosunkowo prostych interwencji. Ich szkodliwy wpływ jest zresztą znany już od dziesięcioleci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka zdrowotna. Można w jej obrębie wyróżnić kilka typów:

– profilaktykę wczesną, polegającą na kształtowaniu prawidłowych wzorców zdrowotnych w oparciu o odpowiednią edukację, w tym również szczepienia ochronne,

– profilaktykę zdrowotną pierwotną, polegającą na kontrolowaniu czynników ryzyka oraz identyfikacji osób, które znajdują się w grupie ryzyka,

– profilaktykę wtórną, skierowaną do osób znajdujących się w grupie ryzyka i nakierowaną na wczesne wykrycie choroby, a tym samym jak najszybsze wdrożenie leczenia,

– profilaktykę III fazy, skierowaną do osób chorych, mającą na celu zminimalizowanie skutków choroby i zapobieganie powikłaniom.

Tekst dostępny na łamach Wszystko co Najważniejsze: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/prof-piotr-czauderna-zdrowie/

PAP/ LW