Rocznice Najważniejsze. 30 stycznia

„Rocznice Najważniejsze” to wybór doniosłych, przełomowych oraz interesujących wydarzeń historycznych przygotowany przez Redakcję portalu „Wszystko co Najważniejsze”. Codziennie prezentujemy Państwu listę rocznic, o których w danym dniu szczególnie warto pamiętać. Obok każdej daty zamieszczamy kilkuzdaniowy opis konkretnego zdarzenia, osoby lub zjawiska. Na co zwrócić uwagę 30 stycznia?

Piękno historii

.Historia jest niewyczerpanym źródłem informacji. Jej znajomość pomaga zrozumieć otaczającą rzeczywistość. To nie tylko opis minionych zdarzeń, ale przede wszystkim opowieść o przeszłości kształtująca pamięć i tożsamość – potężne narzędzie społecznej kontroli, a zarazem skuteczna tarcza przed manipulacją.

W realiach państwa demokratycznego, gdzie o kondycji wspólnoty politycznej współdecydują obywatele, ich znajomość historii jest wyjątkowo ważna. W Europie Środkowo-Wschodniej – regionie przez dekady skazanym na zmienność i tymczasowość, nad którym rozpościera się cień agresywnego imperializmu – rozumienie przeszłości jest jednym z fundamentów dalszej egzystencji. W świecie błyskawicznych przemian i nowych technologii, kiedy coraz śmielej rozmawiamy o podboju kosmosu oraz automatyzacji i robotyzacji procesu myślenia, historia nie traci na znaczeniu. Wręcz przeciwnie – wskazuje wypróbowane ścieżki, którymi możemy podążać, a także te, których powinniśmy unikać na dalszej drodze do rozwoju i nowoczesności. Jednocześnie historia nie rości sobie prawa do miana wyroczni. Nie oferuje gotowych rozwiązań współczesnych dylematów, ale uczy stawiać właściwe pytania.

Poprzez cykl „Rocznice Najważniejsze” pragniemy w sposób symboliczny kultywować pamięć o postaciach i wydarzeniach istotnych dla polskiej oraz europejskiej tożsamości. Chcemy również zaciekawić i zaskoczyć, a przy tym zachęcić Czytelnika do dalszego zgłębiania wiedzy na poruszane przez nas tematy.

Rocznice Najważniejsze: 30 stycznia

.Co wydarzyło się w dziejach Polski i świata dnia 30 stycznia? Przedstawiamy wybór „Rocznic Najważniejszych”:

1018 r.

Bolesław Chrobry i cesarz Henryk II zawarli traktat pokojowy w Budziszynie, będący zwieńczeniem serii wojen polsko-niemieckich prowadzonych od 1002 r. Porozumienie było korzystne Polski, do terytorium której przyłączono Milsko, Łużyce oraz część Moraw. Cesarz zobowiązał się również przekazać Bolesławowi Chrobremu posiłki zbrojne na wyprawę kijowską. Pozycja polskiego władcy na arenie międzynarodowej wydatnie wzrosła.

1649 r.

W Londynie ścięto króla Anglii i Szkocji Karola I Stuarta, okrzykniętego „tyranem, zdrajcą i wrogiem ludu”. Wydarzenie to było zwieńczeniem pierwszego etapu transformacji ustrojowej Anglii wpierw w kierunku republikanizmu, a ostatecznie monarchii parlamentarnej.

1736 r.

Urodził się James Watt, szkocki inżynier i wynalazca, twórca fundamentalnych ulepszeń w konstrukcji maszyny parowej. W 1763 r., podczas prac nad naprawą silnika parowego Newcomena (pierwszy silnik parowy stosowany w praktyce), James Watt dostrzegł w nim wady konstrukcyjne. Na podstawie obserwacji i własnej analizy usprawnił maszynę poprzez zamontowanie wydzielanej komory skraplania, dzięki czemu stawała się znacznie bardziej wydajna. Watt opatentował swój wynalazek kilka lat później (1769 r.). W kolejnych latach założył pierwszą wytwórnię maszyn parowych na świecie (pod Birmingham). W odpowiedzi na potrzeby rozwijającego się przemysłu wynalazca nadal pracował nad usprawnianiem maszyny parowej. Skonstruował m.in. zespół przekładni umożliwiający urządzeniu wykonywanie ruchów rotacyjnych, co stanowiło kolejny krok milowy i umożliwiło zastosowanie silnika parowego w pojazdach. W latach 80. XVIII w. James Watt zbudował pierwszy przemysłowy silnik parowy, a następnie usprawniający jego działanie regulator prędkości obrotowej. Dokonania Watta pozwalają usytuować go w gronie najważniejszych wynalazców epoki oraz nadać miano jednego z ojców pierwszej rewolucji przemysłowej.

1933 r.

Adolf Hitler został mianowany kanclerzem Niemiec przez prezydenta Paula von Hindenburga. Tym samym Niemcy weszły na drogę transformacji w kierunku III Rzeszy. W 1932 r. Hitler przegrał wybory prezydenckie, lecz osiągnął dobry wynik przy wysokiej frekwencji – głos na niego oddało blisko 13,5 mln osób (ok. 37 proc). Posiadał ponadto poparcie wpływowych przedstawicieli przemysłu. W odbywających się w tym samym roku wyborach parlamentarnych jego partia NSDAP odniosła zwycięstwo. 30 stycznia 1933 r. Hitler został kanclerzem i rozpoczął skupianie władzy w swoich rękach. Kolejne wybory były rozpisane na marzec tego roku. Podczas poprzedzającej je kampanii stronnictwo Hitlera dokonywało masowych aresztowań przeciwników politycznych, korzystając z możliwości zyskanych na mocy dekretu „O ochronie narodu i państwa”, wydanego przez prezydenta Hindenburga po pożarze Reichstagu w nocy z 27 na 28 lutego (nakłonił go do tego sam Hitler i Franz von Papen). Koalicja NSDAP, DNVP (Niemiecka Narodowa Partia Ludowa) i Stahlhelmu (organizacja paramilitarna i nacjonalistyczna) w marcowych wyborach zdobyła blisko 44 proc. głosów przy frekwencji na poziomie 88,7 proc. Hitler zachował swoje stanowisko, a jego stronnictwo znacząco umocniło swą pozycję w parlamencie. Ponownie wybrany przez Niemców kanclerz jeszcze w tym samym miesiącu proklamował powstanie III Rzeszy. Kraj z republiki parlamentarnej zaczął się przekształcać w państwo totalitarne.

1934 r.

Zmarł Piotr Lebiedziński, polski chemik, przedsiębiorca i wynalazca, jeden z pionierów w dziedzinie polskiej i światowej kinematografii, a także polskiego przemysłu fotochemicznego. Był pierwszym na ziemiach polskich sprzedawcą aparatów fotograficznych oraz założycielem i właścicielem pierwszej wytwórni papieru fotograficznego. Wytwarzany tam materiał słynął z jakości w całej Europie. W 1895 r. skonstruował wspólnie z Janem i Józefem Popławskimi aparat kinematograficzny zwany „kinematografem Lebiedzińskiego”. Urządzenie powstało jeszcze zanim bracia Lumière opatentowali swoją wersję kinematografu. Umożliwiał utrwalenie sceny trwającej około 30 sekund bez konieczności wymiany kliszy, wyświetlając obraz z częstotliwością 14 klatek na sekundę. Zastosowanie dwóch obiektywów w aparacie projekcyjnym pozwoliło Lebiedzińskiemu wyeliminować zjawisko migotania obrazu. „Kinematograf Lebiedzińskiego” rejestrował i wyświetlał obraz przy wykorzystaniu szklanych klisz w metalowych ramkach zamiast elastycznej kliszy filmowej wykonanej z tworzywa. Wpływało to pozytywnie na jakość nagrania, jednak szklane płytki były podatne na zniszczenia. Wykorzystanie szkła i metalu wpływało również na wagę urządzenia – konstrukcja ważyła blisko 82 kg. Z tych powodów „kinematograf Lebiedzińskiego” – mimo wysokiej jak na owe czasy jakości wyświetlanego obrazu – nie wszedł do szerszej dystrybucji.

Jak przekazywać wiedzę o przeszłości?

.We „Wszystko co Najważniejsze” ukazał się artykuł na temat sposobów przekazywania wiedzy o przeszłości młodszym pokoleniom autorstwa Pawła BŁAŻEWICZA, nauczyciela, głównego specjalisty w Wydziale Komunikacji Biura Prezesa IPN. Jego zdaniem „dyskusja na temat historii – jej wpływu na teraźniejszość i przyszłość, a także na temat sposobów jej przekazywania, zwłaszcza młodym ludziom – jest obecnie bardzo potrzebna”.

Jak podkreśla, „zaufanie jest fundamentem, na którego bazie każdego ucznia można nauczyć każdego przedmiotu, przynajmniej w zakresie podstawowym. Każdy, kto chce przekazać wiedzę o przeszłości, powinien również uwierzyć w siebie, bo wszyscy dysponujemy historią swojego życia. Warto wygrzebać z zakamarków pamięci osobiste wspomnienia, które najlepiej poruszają emocje, wyciągnąć pamiątki, nawet jeśli byłby to tylko bilet tramwajowy za 1500 zł z późnych lat 80. XX w.”.

„Nie sama wiedza o faktach, ale zrozumienie ich przyczyn i konsekwencji ma fundamentalne znaczenie dla kształtowania kolejnych generacji” – twierdzi Paweł BŁAŻEWICZ.  

Patryk Palka/WszystkoCoNajważniejsze