Zaćmienie Słońca. Jak i kiedy obserwować w Polsce?

Częściowe zaćmienie Słońca będzie można obserwować w Polsce 29 marca. Na wspólne oglądanie jednego z najciekawszych zjawisk astronomicznych zaprasza Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego.

Zaćmienie Słońca – jak się przygotować?

.Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego (OA UW) poinformowało w komunikacie, że zaćmienie będzie widoczne w całej Polsce. W Warszawie potrwa od godziny 11.50 do godziny 13.06. Faza maksymalna zjawiska, czyli moment, kiedy tarcza Księżyca przesłoni największą część tarczy Słońca, przypadnie na godzinę 12.28. W szczycie zaćmienia zakryte będzie 15,6 proc. średnicy tarczy Słońca.

– Zaćmienia Słońca, które możemy obserwować z Ziemi, to zjawiska wyjątkowe w skali naszego Układu Słonecznego, a być może także wśród najbliższych nam układów planetarnych – powiedział cytowany w komunikacie prof. Tomasz Bulik, dyrektor OA UW.

Astronom wyjaśnił, że Słońce ma około 400 razy większą średnicę niż Księżyc, ale znajduje się też około 400 razy dalej od Ziemi niż jej satelita. To sprawia, że oba ciała mają niemal identyczne rozmiary na ziemskim niebie. Właśnie dzięki temu możemy podziwiać efektowne zaćmienia Słońca przez Księżyc, nie tylko częściowe, lecz także całkowite i obrączkowe – opowiadał.

Eksperci z obserwatorium podkreślili, że na innych planetach Układu Słonecznego tarcza Słońca obserwowana z powierzchni globu nigdy nie bywa tak dokładnie zakryta przez tarczę księżyca danej planety. „Nie zdarza się to nawet na Saturnie, który według najnowszych badań ma aż 274 naturalne satelity” – czytamy w komunikacie.

Autorzy dokumentu przypomnieli, że Księżyc powoli – w tempie 3,78 cm rocznie – ale stale oddala się od Ziemi. Wynika to z oddziaływania pływowego pomiędzy oboma ciałami. Ziemia spowalnia swój obrót, Księżyc zaś oddala się od niej. Za około 600 milionów lat tarcza Księżyca obserwowana z Ziemi będzie już zbyt mała, aby przesłonić całą tarczę Słońca i mieszkańcy Ziemi nie będą już mogli podziwiać całkowitych zaćmień naszej Gwiazdy Dziennej – tłumaczył prof. Tomasz Bulik.

Prof. Tomasz Bulik ma rady dla osób, które chciałyby oglądać zaćmienie Słońca. Nigdy nie wolno patrzeć na Słońce bez odpowiedniej ochrony oczu. Aby bezpiecznie obserwować zaćmienie, najprościej zaopatrzyć się w specjalne okulary z filtrem z folii mylarowej. Jednak nawet mając te okulary, nie wpatrujmy się bez przerwy w Słońce. A w żadnym wypadku nie patrzmy na Słońce przez niezabezpieczoną filtrem mylarowym lornetkę, aparat fotograficzny albo inne instrumenty optyczne, ponieważ grozi to uszkodzeniem, a nawet utratą wzroku – ostrzega astronom.

Obserwatorium Astronomiczne UW organizuje pokaz zaćmienia przed swoją siedzibą w Warszawie (Aleje Ujazdowskie 4). Na miejscu będą dostępne teleskopy i okulary z filtrem do bezpiecznych obserwacji Słońca. Pokaz poprowadzą eksperci Obserwatorium Astronomicznego UW. W razie niesprzyjającej pogody pokaz zostanie odwołany.

Najbliższe całkowite zaćmienie Słońca Europejczycy będą mogli oglądać 12 sierpnia 2026 r. Zjawisko będzie widoczne z Islandii, Grenlandii, Portugalii i Hiszpanii.

Kopernik jako wykładowca

.Jednym z licznych dzieł, które upamiętniły 400-lecie urodzin Mikołaja Kopernika, był obraz Wojciecha Gersona, który powstał z inspiracji wzmiankami o pobycie genialnego astronoma Rzymie. W 550. rocznicę jego urodzin przypominamy to fascynujące płótno – pisał na łamach „Wszystko co Najważniejsze” prof. Jerzy MIZIOŁEK, historyk sztuki, profesor nauk humanistycznych, w latach 2018–2019 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie.

Jak wiadomo, po studiach w Akademii Krakowskiej Kopernik kontynuował przez siedem lat kształcenie z zakresu astronomii, medycyny i prawa na uniwersytetach w Bolonii, Padwie i Ferrarze, gdzie uzyskał doktorat z prawa kanonicznego w 1503 r. W międzyczasie prawie rok przebywał w Rzymie. W IV księdze O obrotach Kopernik pisze o tym, jak w czasie Roku Świętego, w dniu 6 listopada, obserwował w Wiecznym Mieście zaćmienie księżyca. W publikacji Jerzego Retyka z 1540 r., jedynego ucznia Kopernika, czytamy: „Pan doktor i nauczyciel mój w Bolonii, nie tak bardzo uczeń jak raczej pomocnik i świadek obserwacji wybitnego uczonego Domenico Maria [Novara], w Rzymie zaś, ok. 1500 r., w wieku mniej więcej 27 lat, wśród wielkiej ciżby studentów i w gronie dostojnych mężów i fachowców w tej dziedzinie nauki, jako profesor Astronomii (Mathematum), wreszcie tu w Warmii żyjąc, swoimi studiami z największą starannością zapisał swe obserwacje”. Do tej opowieści nawiązał francuski biograf Kopernika – Pierre Gassendi – tak pisząc w poł. XVII wieku: „Gdy potem [Kopernik] przybył do Rzymu, uważano go wkrótce za ledwie mniejszego od samego [słynnego astronoma] Regiomontana. Dlatego też zrobiono go wśród gromkiego poklasku profesorem Astronomii (Mathematum). W dużej ciżbie studentów – mówi on [tj. Rheticus] – i przed gronem dostojnych mężów i fachowców w tej dziedzinie nauki wykładał”.

Cały tekst dostępny na łamach „Wszystko co Najważniejsze” [LINK]

PAP/WszystkocoNajważniejsze/rb