Astronomowie wykryli najsilniejszą, jak dotąd, kosmiczną eksplozję

Naukowcy wykryli niezwykle silny rozbłysk gamma – obserwacje za pomocą Teleskopu Webba wskazują, że może to być najsilniejsza kosmiczna eksplozja, jaką kiedykolwiek zarejestrowano.

.Przestrzeń kosmiczna wciąż skrywa przed astronomami wiele tajemnic. Niedawno badaczom udało się odkryć, coś co ich zdaniem jest rodzajem niespotykanej dotąd eksplozji kosmicznej, podważającej dotychczasową wiedzę na temat śmierci gwiazd. Był to najdłuższy rozbłysk gamma (gamma-ray burst – GRB) w historii. To wyjątkowe zjawisko zostało zaobserwowane przez należący do NASA Fermi Gamma-ray Space Telescope 2 lipca 2025 r. i nazwane GRB 250702B. Badanie zostało opublikowane w serwisie arXiv.

Rozbłyski gamma są najpotężniejszymi i najgwałtowniejszymi eksplozjami we Wszechświecie i trwają zazwyczaj od kilku milisekund do kilku minut. Występują one, gdy jądro masywnej gwiazdy zapada się, tworząc czarną dziurę lub gdy dwa zwarte obiekty, takie jak czarne dziury lub gwiazdy neutronowe, łączą się. Zjawiska GRB są niezwykle jasne i mogą na krótko przyćmić całe galaktyki.

Jednak jak wskazują astronomowie GRB 250702B trwał przez cały dzień. Normalne kosmiczne eksplozje zdarzają się tylko raz – z racji, iż gwiazda nie może wybuchnąć dwa razy. Naukowcy, aby to ustalić co stało za tak silnym sygnałem musieli poznać odległość do obiektu, co pomogłoby im obliczyć jego moc i zawęzić listę możliwych przyczyn.

Dlatego też naukowcy wykorzystali Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, aby wyznaczyć odległości do tego wydarzenia, a po uwzględnieniu tego pomiaru w obliczeniach energii stwierdził, że była to najsilniejsza kosmiczna eksplozja, jaką kiedykolwiek zarejestrowano. Ponieważ większości długich rozbłysków gamma towarzyszy supernowa, astronomowie szukali jej w pobliżu, jednak nie udało im się jej znaleźć, chociaż słabsza mogła zostać ukryta przez pył galaktyki macierzystej.

„Nasze obserwacje potwierdziły, że GRB 250702B był zaskakująco odległym zjawiskiem, biorąc pod uwagę obserwowaną jasność galaktyki macierzystej. Uwolniona energia była wystarczająca, aby nadwyrężyć, ale nie z pewnością złamać, modelu zakładającego, że GRB powstają w wyniku zapadnięcia się w gwiazdy w czarną dziurę” – twierdzą naukowcy.

.Astronomowie przypuszczają, że GRB 250702B zostało spowodowane albo przez bardzo nietypową formę zapadającej się gwiazdy, albo przez czarną dziurę niszczącą małą gwiazdę. Kolejnym zaskakującym odkryciem zdaniem badaczy, było to, że galaktyka macierzysta, w której miało miejsce wydarzenie była niezwykle duża i zapylona. Zazwyczaj rozbłyski gamma występują w małych, młodych galaktykach, w których powstają gwiazdy. Może to oznaczać, że środowisko miało istotne znaczenie w powstaniu tego niezwykłego wybuchu.

Oprac. EG