Kazimierz Funk. Polak, który odkrył witaminy

Kazimierz Funk to polski biochemik, który stworzył podstawy nauki o witaminach. Jako pierwszy wyodrębnił witaminę B1 oraz wprowadził termin „witamina” do języka nauki.

Kim był Kazimierz Funk?

.Kazimierz Funk urodził się 23 lutego 1884 r. w Warszawie. Pierwsze kroki na ścieżce edukacyjnej stawiał w Polsce. W 1900 r. wyjechał na studia biologiczne za granicę – początkowo do Genewy, a następnie do Berna. Po obronie doktoratu rozwijał karierę naukową we Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii. W trakcie I wojny światowej wyemigrował do Stanów Zjednoczonych (1915 r.), gdzie pracował do 1923 r. – początkowo w Harriman Research Laboratory w Nowym Jorku, następnie w firmie H.A. Metz & Company oraz na Uniwersytecie Columbia.

W dwudziestoleciu międzywojennym wrócił do Polski. W latach 1923-1927 pracował jako kierownik Oddziału Biochemii w Państwowym Zakładzie Higieny. Jego placówka zmagała się jednak z problemami finansowymi. W 1928 r. ponownie udał się na emigrację. Wyjechał do Paryża, gdzie zorganizował prywatny instytut – Casa Biochemica. Pracował również jako konsultant firm farmaceutycznych. Po wybuchu II wojny światowej na stałe opuścił Europę i wrócił do USA (1940 r.). W 1947 r. stanął na czele założonej przez siebie fundacji – The Funk Foundation for Medical Research.

Odkrywca witamin

.W trakcie licznych podróży i podejmowania się pracy na rozmaitych stanowiskach, Kazimierz Funk prowadził badania naukowe, które okazały się przełomowe dla rozwoju biochemii oraz wiedzy o zdrowym odżywianiu. W 1912 r. Polakowi udało się wyizolować z płatków otrębów ryżowych czynny składnik ekstraktu, znany dziś pod nazwą witaminy B1. To właśnie Kazimierz Funk jako pierwszy zastosował określenie „witamina” oraz postawił tezę, że substancje czynne nazywane przez niego w ten sposób są niezbędne do rozwoju i prawidłowego funkcjonowania zarówno ludzi, jak i zwierząt. Dalszy rozwój badań w tym zakresie umożliwił funkowi stworzenie podstaw nauki o witaminach.

Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej Polak wysunął hipotezę, że niedobór witamin w organizmie jest przyczyną znanych chorób: szkorbutu, pelagry oraz gruźlicy. Długotrwały, chorobliwy brak witamin w organizmie, nazwał awitaminozą.

Kazimierz Funk prowadził także badania nad hormonami oraz przyczynami powstawania nowotworów i wrzodów żołądka. Dzięki temu ustalił strukturę molekularną tiamin, dokonał syntezy estrogenu oraz wyizolował insulinę. Był autorem kilkuset prac naukowych.

Zmarł 19 listopada 1967 r. w Albany. Choć większość życia spędził na emigracji, uważał się za Polaka i podkreślał swoje polskie pochodzenie.

.Współcześnie Polski Instytut Naukowy w Ameryce (ang. PIASA – Polish Institute of Arts and Sciences of America) corocznie przyznaje nagrodę im. Kazimierza Funka (Casimir Funk Natural Sciences Award) naukowcom polskiego pochodzenia, którzy mogą się poszczycić wybitnymi osiągnięciami naukowymi.

Patryk Palka