Pianoforte - polski film z nominacją do International Emmy Awards

Pełnometrażowy film dokumentalny „Pianoforte” w reż. Jakuba Piątka i produkcji Macieja Kubickiego, którego bohaterami są wybrani uczestnicy Konkursu Chopinowskiego w Warszawie w 2021 r., został nominowany do International Emmy Awards – poinformował Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.

Polski film będzie walczył o nagrodę w kategorii Arts Programming

.Międzynarodowa Akademia Sztuki i Nauki Telewizyjnej (największa organizacja zrzeszająca instytucje ze wszystkich sektorów przemysłu telewizyjnego) ogłosiła nominacje do International Emmy Awards. Wśród nominowanych filmów znalazł się pełnometrażowy film dokumentalny +Pianoforte+ w reżyserii Jakuba Piątka i produkcji Macieja Kubickiego (Telemark), którego bohaterami są wybrani uczestnicy Konkursu Chopinowskiego w Warszawie w 2021 roku” – napisano w komunikacie NIFC.

Film będzie walczył o nagrodę w kategorii Arts Programming. Zwycięzcy zostaną ogłoszeni podczas 52. Międzynarodowej Gali Rozdania Nagród Emmy w Nowym Jorku, 25 listopada.

„Pianoforte” jest pierwszym polskim filmem dokumentalnym w historii nominowanym do tej prestiżowej nagrody. Do tej pory tylko dwa inne polskie filmy zostały wyróżnione przez Akademię.

Dokument opowiada o zmaganiach kilku pianistów w trakcie Konkursu Chopinowskiego. Po raz pierwszy ekipa filmowa miała nieograniczony dostęp do tego, co dzieje się za kulisami Konkursu Chopinowskiego. Muzyka jest jednak tylko jednym z tematów filmu Piątka. Reżyser postanowił skoncentrować się na młodych uczestnikach i uczestniczkach rywalizacji, której stawką jest sława. „Wszyscy mają niepokorne osobowości, marzenia i pasje, ale życie poświęcili graniu. Jedna fałszywa nuta może przekreślić to, na co pracowali przez tyle lat. Jak odnajdują się w tej sytuacji?” – zaznaczono w materiałach prasowych.

„Położyłem nacisk na backstage i sferę prywatną, niedostępną dla widowni Filharmonii. Podobnie jak w klasycznym krótkim dokumencie Kazimierza Karabasza +Muzykanci+ z 1960 roku, gdzie najważniejsza jest próba orkiestry złożonej z tramwajarzy a nie sam koncert. To na próbie jesteśmy ludźmi, na scenie stajemy się magicznymi, mitycznymi zwierzętami” – powiedział Piątek. Podczas pracy skupił się na bohaterach i bohaterkach, odwiedzając ich nie tylko w salach prób i towarzysząc im na scenie, ale także w domowym zaciszu oraz w trudnych momentach przeżywania porażki.

Czy Emmy trafi do reżyserów filmu „Pianoforte”?

.”Pianoforte” wyprodukował Maciej Kubicki z Telemark, który odpowiadał także za świetnie przyjęte i nagradzane na międzynarodowych festiwalach dokumenty kreacyjne „Over the Limit” (2017) oraz „Wiatr. Thriller dokumentalny” (2019). Polskimi koproducentami są Narodowy Instytut Fryderyka Chopina (Artur Szklener, Joanna Chorzępa), Mazowiecki i Warszawski Fundusz Filmowy (Anna Spisz) oraz MX35 (Mateusz Wajda, Paweł Ziemilski). Film powstał w koprodukcji także z nadawcami HBO Max (Hanka Kastelicova) i BBC Storyville (Lucie Kon). Film został dofinansowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

„Pianoforte” miał swoją premierę podczas festiwalu filmowego Sundance oraz otrzymał Nagrodę Publiczności na polskim festiwalu Millennium Docs Against Gravity.

XVIII Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina trwał od 2 do 23 października 2021 roku, wzięło w nim udział 87 pianistów. Zwycięzcą konkursu został Bruce (Xiaoyu) Liu z Kanady. Drugie miejsce zajęli ex aequo Alexander Gadjiev reprezentujący Włochy i Słowenię oraz Kyohei Sorita z Japonii. Laureatem trzeciego miejsca jest Martin Garcia Garcia z Hiszpanii, czwartą nagrodę otrzymali ex aequo Japonka Aimi Kobayashi oraz Polak Jakub Kuszlik. Na piątym miejscu uplasowała się Leonora Armellini z Włoch, a szóste miejsce zajął JJ Jun Li Bui reprezentujący Kanadę. Za najlepsze wykonanie sonaty doceniono Alexandra Gadjieva. Nagrodę ufundował Krystian Zimerman. Nagrodę Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków otrzymał Jakub Kuszlik, zaś laureatem nagrody ufundowanej przez Filharmonię Narodową za najlepsze wykonanie koncertu został Martin Garcia Garcia. 

Już w wieku dziecięcym zadziwiał bogactwem improwizacji.

.W latach 20. XIX wieku dorastający Chopin miał wszelkie powody po temu, by wytrwale ćwiczyć improwizację. Aspirując do kariery koncertującego pianisty, wiedział doskonale, że czołowi wirtuozi o międzynarodowej sławie, pokroju Ignaza Moschelesa, a przede wszystkim Johanna Nepomuka Hummla, celowali w improwizowaniu błyskotliwych, „swobodnych fantazji” na tematy sugerowane przez publiczność. Nie dziwi więc, że i on wykonał tego typu popis podczas swego debiutu w Wiedniu w roku 1829. Recenzent „Theaterzeitung” zauważył, że polski wirtuoz w swojej improwizowanej fantazji znalazł właściwą równowagę pomiędzy podobaniem się („wielokrotne odmiany tematów”) a profesjonalnością („spokojny tok myśli”, „czystość przetworzenia”).

Kilka lat później Chopin był już jednak w Paryżu, a jego ambicje uległy zmianie. Zorientowawszy się, że może się tam utrzymać z udzielania lekcji gry na fortepianie, stracił chęć do koncertowania. Grywał publicznie rzadko, a jeśli występował, nigdy nie wykonywał swobodnych fantazji. Swoją twórczą energię przekierował na komponowanie wysoce oryginalnych, dopracowanych w szczegółach utworów, w niespotykany dotąd sposób eksplorujących możliwości ówczesnego fortepianu. Opracowując swe muzyczne pomysły, bez wątpienia wypróbowywał na instrumencie różne ich warianty, prezentując je przyjaciołom i kolegom i modyfikując stosownie do ich reakcji. Taki był Chopin, gdy komponował – oceniający i doskonalący. I to właśnie mogło słyszeć jego otoczenie i mylić z improwizacją. Nic dziwnego, że w uszach Fontany ani jedna z Chopinowskich fraz nie przypominała nigdy „któregokolwiek kompozytora”.

Perfekcjonizm Chopina, a zarazem szybko podupadający prestiż improwizacji fortepianowych powstrzymywały go zapewne przed improwizowaniem ze swobodą na wzór tego, co robił jego dobry przyjaciel Liszt. Choć z całą pewnością Chopin nie stracił tej umiejętności, zabrakło motywacji do jej wykorzystywania. Wiele osób z jego kręgu – francuskich romantyków – przywiązanych było jednak do interpretowania jego gry przez pryzmat improwizacji. Przewodząca temu gronu George Sand uważała, że talent ten winno się uznawać za najwyższą, najbardziej poetycką formę artystycznej wypowiedzi, jako spontaniczne uniesienie uczuć – przejaw geniuszu w działaniu. Wychwalała improwizacje poetyckie polskiego poety na emigracji, Adama Mickiewicza, gwiazdy ówczesnych paryskich salonów. W swym słynnym „château wolności” w Nohant zachęcała poetów do improwizowania na tle delikatnego muzycznego akompaniamentu. Bywający tam Eugène Delacroix wyraził pogląd, że szybko wykonane artystyczne szkice mają moc większą niż dzieła ukończone – podważając tym samym tradycyjne znaczenie przypisywane kompozycji w malarstwie.

Kto najczęściej wygrywa konkurs, upamięniający bohatera filmu „Pianoforte”?

Od czasu XVI Konkursu Chopinowskiego, który w 2010 r. odbył się w 200. rocznicę urodzin Chopina, coraz częściej można usłyszeć indywidualne wykonania dzieł kompozytora, których styl stopniowo się zmienia. Stało się to szczególnie widoczne po I Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim na Instrumentach Historycznych w 2018 r. i XVIII Konkursie Chopinowskim w 2021 r. Postanowiłem przeanalizować, jak grają laureaci XVIII Konkursu Chopinowskiego już po konkursie. Oczywiście chodzę na ich koncerty w Japonii, jednak łatwiej byłoby mi porównać ich występy, gdybym mógł usłyszeć je wszystkie w krótkich odstępach czasu.

Międzynarodowy Festiwal Muzyczny „Chopin i jego Europa” odbywa się co roku w sierpniu. XVIII edycja odbyła się w roku 2022 – Roku Romantyzmu Polskiego. Podczas tego festiwalu mieli okazję wystąpić z recitalami wszyscy laureaci XVIII Konkursu Chopinowskiego – było ich ośmioro. Przeprowadzono wówczas wywiady z pięciorgiem z nich. We wszystkich wywiadach padło następujące pytanie: „Czy chciał(a)byś włączyć do swojego występu elementy improwizacji, która pojawiła się na I Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim na Instrumentach Historycznych w 2018 roku?”.

Leonora Armellini, zdobywczyni piątej nagrody w XVIII Konkursie Chopinowskim, na festiwalu wykonała cztery ballady Chopina oraz utwory Debussy’ego i Schumanna. Komentując swoje wykonanie na Konkursie Chopinowskim Walca As-dur op. 34 nr 1, Armellini powiedziała: „Byłam świadoma, że moje wykonanie jest fantastyczne”. Na pytanie o improwizację podczas festiwalu „Chopin i jego Europa” odparła: „Rzeczywiście, myślałam o dodaniu kilku improwizacyjnych nut do ballad. Chciałabym spróbować tego następnym razem”. Jest również zainteresowana grą na instrumentach z epoki; kilka lat temu kupiła Erarda z 1844 r.

Newsletter KULTURA NAJWAŻNIEJSZA

.”Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Co innego niż kultura i sztuka może wyrwać nas z codzienności? Co innego pozwoli choć na chwilę uwolnić się od nieustającego biegu i skupić na czymś, co skierowane jest tylko do nas? Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Piszemy o najgłośniejszych premierach, przypominamy o klasyce, do której warto wrócić.

Niekiedy proponujemy takie pozycje, które z pewnością Państwo widzieli, ale które naszym zadaniem warto przeanalizować i poznać ponownie.

Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, darmowego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/WszystkocoNajważniejsze/MB