Szanowni Państwo,
newsletter „Piękno Historii” to przestrzeń dla każdego, kto interesuje się historią – zarówno na co dzień, jak i okazjonalnie. Prezentujemy w nim wybór najważniejszych i najciekawszych wydarzeń historycznych, których rocznice obchodzimy w danym tygodniu. Znajdą tu Państwo również jakościowe teksty na temat historii autorstwa profesjonalnych historyków, napisane w sposób przystępny i ciekawy.
Nasz newsletter to także szansa na zapoznanie się z głosem z epoki, w który warto się wsłuchać. Prezentujemy go pod postacią cytatu z wybranego źródła historycznego. Proponujemy ponadto zdjęcie bądź obraz z epoki, dzięki którym obcowanie z przeszłością będzie ciekawsze. Znajdą tu Państwo również polecenia książek historycznych, po jakie warto sięgnąć. Co tydzień przedstawimy także sylwetkę polskiego naukowca, wynalazcy, myśliciela lub artysty, którego dokonania wpłynęły na świat, jaki znamy dziś.
Zapraszam Państwa do lektury.
Patryk PALKA
Redaktor „Piękna Historii”
„Redukowanie udziału Polaków w II wojnie światowej do popularnego i nieprawdziwego hasła »z lancami na czołgi« jest niewłaściwe. Polska kawaleria nigdy nie szarżowała na niemieckie czołgi z bronią białą w ręku, a udział Polaków w zwycięstwie nad Niemcami nie sprowadza się do bezmyślnego rozlewu polskiej krwi wszędzie tam, gdzie to możliwe. Podobne przekonania są efektem fałszywych narracji i nie mają nic wspólnego z rzeczywistością” – pisze prof. Andrzej NOWAK w tekście Nie przegraliśmy tej wojny. Mamy powody do dumy, nie do kompleksów. [CZYTAJ] |
|
„Polska we wrześniu 1939 r. wybrała rozwiązanie wybitnie kosztowne, ale innego po prostu nie było. Każda inna możliwość była tylko gorsza” – pisze prof. Marek KORNAT w artykule Walka w dobrej sprawie. Polska w II wojnie światowej. [CZYTAJ] |
|
Kalendarium historyczne: 1-7 października |
|
|
Wtorek 1 października: - 1817 – Tego dnia (13 października według rachuby gregoriańskiej) studenci Uniwersytetu Wileńskiego, w tym Adam Mickiewicz, założyli Towarzystwo Filomatów.
- 1946 – Zakończył się pierwszy proces norymberski (przeciw najwyższym rangą oficjelom III Rzeszy ponoszącym główną odpowiedzialność za niemieckie zbrodnie wojenne). Na ławie oskarżonych zasiedli m.in. Hermann Göring, Rudolf Heß, Hans Frank, Karl Dönitz, Alfred Rosenberg czy Joachim von Ribbentrop. Spośród 24 oskarżonych Międzynarodowy Trybunał Wojskowy 12 skazał na śmierć, 7 na kary więzienia, a 3 uniewinnił. Dwie sprawy umorzono bez wyroku skazującego.
- 1949 – Mao Zedong na Placu Tian’anmen w Pekinie proklamował Chińską Republikę Ludową.
Środa 2 października: - 1869 – Urodził się Mahatma Gandhi (właśc. Mohandas Karamchand Gandhi), indyjski filozof, prawnik, lider polityczny, współtwórca niepodległych Indii, symbol idei biernego oporu i obywatelskiego nieposłuszeństwa, a także ruchu na rzecz praw człowieka.
- 1914 – Urodził się Jan Nowak-Jeziorański, polski politolog, dziennikarz, żołnierz i polityk, kurier i emisariusz rządu RP na uchodźstwie oraz Komendy Głównej AK, uczestnik kampanii wrześniowej oraz Powstania Warszawskiego, wieloletni dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
- 1939 i 1944 – Podczas kampanii polskiej 1939 r. zakończyła się trwająca od 1 września obrona Helu, będącego ostatnią polską placówką, która skapitulowała przed Niemcami w trakcie obrony Wybrzeża. Tego samego dnia 5 lat później, w 1944 r., na mocy Układu o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie, po 63 dniach walki, zakończyło się Powstanie Warszawskie.
Czwartek 3 października: - 1226 i 1455 – W 1226 r. zmarł Franciszek z Asyżu, założyciel zakonu franciszkanów, święty Kościoła katolickiego. Tego samego dnia w 1455 r. urodził się Kazimierz Jagiellończyk, syn króla Kazimierza IV i Elżbiety Rakuszanki, święty Kościoła katolickiego, główny patron Litwy, jeden z historycznych patronów Królestwa Polskiego.
- 1958 – Miała miejsce premiera filmu „Popiół i diament” w reżyserii Andrzeja Wajdy.
- 1996 – Wisława Szymborska została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury.
Piątek 4 października: - 1582 – Ten dzień był ostatnim przed zastosowaniem w praktyce kalendarza gregoriańskiego. Nowa rachuba zakładała, że po 4 października nastąpi nie 5., ale 15. dzień miesiąca. Z powodu „opuszczenia” 10 dni w 1582 r. kalendarze gregoriański i juliański (obowiązujący np. w Rosji) wskazują dziś inne daty.
- 1705 – W warszawskiej kolegiacie św. Jana odbyła się koronacja Stanisława Leszczyńskiego na króla Polski. Była to pierwsza ceremonia koronacyjna mająca miejsce w Warszawie.
- 1958 – Z inicjatywy Charlesa de Gaulle’a przyjęto Konstytucję Piątej Republiki (obecna konstytucja Francji) zmieniającą ustrój kraju. IV Republika została zastąpiona V Republiką (istniejącą do dziś).
Sobota 5 października: - 1763 – Zmarł August III Sas, drugi i ostatni władca Rzeczpospolitej z dynastii saskiej.
- 1939 – Niemcy rozstrzelali obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
- 1983 – Lech Wałęsa został ogłoszony laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.
Niedziela 6 października: - 1788 – Rozpoczęły się obrady Sejmu Czteroletniego (Wielkiego), jednego z najważniejszych w dziejach Rzeczpospolitej, podczas którego m.in. uchwalono Konstytucję 3 maja.
- 1889 – Urodziła się Maria Dąbrowska, pisarka, tłumaczka, jedna z czołowych przedstawicielek literatury polskiej w XX w., autorka m.in. „Nocy i dni”, kilkukrotnie nominowana do literackiej Nagrody Nobla.
- 1973 – Wybuchła wojna Jom Kipur między Izraelem a koalicją Egiptu i Syrii.
Poniedziałek 7 października: - 1879 – Rada Miasta powołała Muzeum Narodowe w Krakowie, pierwszą narodową instytucję muzealną na ziemiach polskich w okresie zaborów.
- 1918 – Rada Regencyjna wydała Orędzie do Narodu Polskiego, będące deklaracją niepodległości Polski.
- 1949 – Proklamowano Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD).
|
|
|
Fot. Generał Janusz Brochwicz-Lewiński ps. „Gryf” / Archiwum IPN / FB.
„Starałem się pokazać Wam, jak bardzo pragnęliśmy, moje pokolenie, Wolnej Polski. Byliśmy naprawdę gotowi na wszystko. Ludzie ginęli codziennie. Od pierwszego dnia wojny. Ubyło Polski o 8 milionów ludzi; poległych, wymordowanych, zakatowanych, zamęczonych, deportowanych, i tych, którzy pozostali na emigracji i nigdy do Polski nie wrócili, nie tylko przecież w czasowych ramach 1939-45. Mordowano nas dalej, wiele lat. Całe pokolenie spisane na straty. Trzeba dobrze poznać historię i nie mówić, że wszystkiemu winne Powstanie. To niesprawiedliwe. Taki był wtedy nasz wybór i mieliśmy do niego prawo. Teraz jest czas Waszych wyborów”. gen. Janusz Brochwicz-Lewiński ps. „Gryf”Źródło: „Generał »Gryf«: Nikt nie umiera dla ciepłej wody w kranie” (6 X 2013 r.) / Rozmowa gen. Janusza Brochwicza-Lewińskiego z portalem Niezależna.pl
|
|
 | Fot. Jan Nowak-Jeziorański przemawia podczas audycji Radia Wolna Europa (3 maja 1952 r.) / Wikimedia. |
|
„Całe życie starałem się służyć Polsce. I był to najlepszy wybór, jakiego można było dokonać”. W ten sposób Jan Nowak-Jeziorański podsumował swoją działalność jako kurier i emisariusz rządu RP na uchodźstwie, udział w Powstaniu Warszawskim, lata pracy na stanowisku dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa oraz walkę o miejsce Polski w amerykańskiej optyce politycznej i strukturach NATO.
Prof. Władysław Bartoszewski określił go najwybitniejszym ambasadorem Polski od czasów Ignacego Jana Paderewskiego, który działał w Stanach Zjednoczonych na rzecz sprawy polskiej. Nie ma w tym stwierdzeniu ani grama przesady.
Jan Nowak-Jeziorański był jedną z osób, które nie stały w pierwszym szeregu podczas walki z komunizmem, lecz miały istotny udział w wyrwaniu Polski z sowieckiej strefy wpływów. Jego działalność wpływała na postawę społeczeństwa w kraju oraz stosunek głównego mocarstwa Zachodu do sprawy polskiej.
Życiorys Jana Nowaka pełen jest fascynujących wątków. Polecam Państwa uwadze tekst na temat tej postaci, dostępny na portalu „Wszystko co Najważniejsze”: |
|
Książka, którą warto przeczytać |
|
|
Rafał Lemkin jest dziś postacią niemal zapomnianą. Tymczasem to on jako pierwszy stworzył i opisał definicję zbrodni ludobójstwa oraz przeforsował wprowadzenie jej do prawa międzynarodowego przez ONZ. To była misja jego życia, za którą zapłacił wysoką cenę – podupadł na zdrowiu, nigdy nie założył rodziny.
W latach 1940-1943 Lemkin pracował nad książką, która przeszła do klasyki: Rządy państw Osi w okupowanej Europie. To właśnie w niej Autor zastosował i opisał nową wówczas kategorię z dziedziny prawa międzynarodowego – ludobójstwo.
Z uwagi na tematykę książki oraz szczegółowość, z jaką Rafał Lemkin opisuje charakter totalitarnych rządów w Europie, jego praca jest lekturą trudną. Zarazem jest to pozycja wyjątkowo ważna – lepiej niż podręczniki oraz klasyczne opracowania naukowe oddająca charakter brutalnej rzeczywistości II wojny światowej.
Fragment Rządów państw Osi w okupowanej Europie – w najnowszym, polskim wydaniu Instytutu Pileckiego z 2023 r. – ukazał się na łamach „Wszystko co Najważniejsze”. Wszystkich zainteresowanych zachęcam do lektury.
|
|
Dziękuję Państwu za uwagę. Zapraszam do lektury kolejnego wydania newslettera „Piękno Historii” już w przyszłym tygodniu – jak zawsze we wtorek.Jeśli newsletter „Piękno Historii” spełnia Państwa oczekiwania, zachęcam do podzielenia się nim, przesyłając dalej link do zapisów [ LINK]. |
|
