Lustro sprzed 8,5 tys. lat. Artefakt wykonano z wulkanicznego szkła 

W trakcie wykopalisk prowadzonych w Canhasan w środkowej Turcji przez archeologów zostało odkryte obsydianowe lustro sprzed 8,5 tys. lat. Jak stwierdzili eksperci artefakt ten poszerzy naszą wiedzę dotyczącą tego na jakim poziomie znajdowało się wczesnoneolityczne rzemiosło.  

Obsydianowe lustro sprzed 8,5 tys. lat

.Ostatnie badania archeologiczne realizowane w Canhasan w prowincji Karaman w centralnej Anatolii doprowadziły do ujawnienia sensacyjnego zabytku pochodzące z prehistorycznych czasów, który może rzucić nowe światło na historię w czasach wczesnego neolitu. Na terenie tego prehistorycznego stanowiska przez naukowców zostało zidentyfikowane prastare obsydianowe lustro. Jak wynika z datowania przeprowadzonego przez badaczy przedmiot ten pochodzi sprzed 8,5 tys. lat. Podczas ostatnich poszukiwań archeologicznych prowadzonych na terenie tego prehistorycznego osiedla ludzkiego naukowcy odkopali także obsydianowe narzędzia, które charakteryzują się doskonałym i precyzyjnym wykonaniem. 

Składające się z trzech kopców stanowisko Canhasan to jedna z najstarszych znanych osiedli ludzkich w historii. To właśnie na obszarze tej proto-osady archeolodzy odkryli zaledwie kilka miesięcy wcześnie, również w 2025 r., najstarszą znaną ulicę na świecie – o czym pisaliśmy na łamach „Wszystko co Najważniejsze” pod koniec sierpnia. Canhasan jest kompleksem kopców, z których wszystkie trzy (określanych jako Canhasan 1, 2, 3) powstały w czasie neolitu przedceramicznego. Pradawna osada, czy mała sieć bardzo blisko położonych względem siebie osiedli ludzkich, Canhasan było zamieszkiwane nieprzerwanie od neolitu poprzez epokę brązu aż do epoki żelaza, informuje portal „Arkeonews„.

Najstarsza ulica w historii pochodzi z Canhasan

.Najnowsze wykopaliska w położonym w wiosce Alaçatı prastarym Canhasan są prowadzone przez zespół archeologów na czele którego stoi prof. Adnan Baysal z Uniwersytetu w Ankarze. Projekt archeologiczny „Dziedzictwo dla przyszłości” w Canhasan jest prowadzony pod auspicjami tureckiego ministerstwa kultury i turystyki. Badacze w rozmowie z mediami podkreślili, że jednym z najbardziej imponujących znalezisk dokonanych podczas sezonu archeologicznego w Canhasan 2025 jest wspominany powyżej najstarszy znany w historii układ ulic pochodzący z czasów neolitu przedceramicznego. Odkrycie to wskazuje, że mieszkańcy Canhasan świadomie planowali przestrzeń, a nie, że budowali domy w sposób chaotyczny. 

Odkrycia dokonane w Canhasan w 2025 r. dowodzą, iż to właśnie na tym terenie po raz pierwszy narodziła się idea planowania urbanistycznego. Zidentyfikowany w Canhasan układ ulic przesuwa do tyłu w czasie moment, gdy ludzie po raz pierwszy zaczęli projektować swoje osiedla, zamiast rozwijać je w sposób spontaniczny. Dodatkowo pod koniec 2025 r. na terenie tego stanowiska archeolodzy zidentyfikowali także opisany powyżej cały szereg obsydianowych przedmiotów, w tym kunsztownie wykonane lustro, co tylko dodatkowo podkreśla protomiejski  charakter tego stanowiska, skoro rozkwitało tu rzemiosło. 

„Ta koncepcja ulic z okresu neolitu przedceramicznego przedstawia sam początek urbanizacji w Anatolii. Znalezisko to sugeruje również, iż na tym obszarze żyła zorganizowana społeczność, która w przypadku budownictwa ceniła sobie przystępność, wspólne przestrzenie i planowanie architektoniczne” – powiedział prof. Adnan Baysal. 

Anatolia – centrum produkcji obsydianowych przedmiotów 

.Jeśli zaś chodzi o najbardziej spektakularne odkrycie dokonane w Canhasan podczas sezonu archeologicznego 2025, to tytuł ten bez wątpienia powinien przypaść dokładnie wypolerowanemu lustru z obsydianu, które zostało datowane na 6500 r. p.n.e. – artefakt powstał tym samym 8,5 tys. lat temu. Lustra wykonane z obsydianu, czyli ze szkła wulkanicznego, są istną rzadkością – co ma związek z tym, że do ich wytworzenia jest potrzebna wysoce skomplikowana technologia produkcyjna. Obsydianowe przedmioty zazwyczaj miały duże znaczenie kulturowe. 

Jak stwierdził prof. Adnan Baysal, odkryte w Canhasan obsydianowe lustro pochodzi z tego samego okresu, co analogiczne obsydianowe lustra odkopane na terenie stanowiska Çatalhöyük. Co ważne wszystkie takie artefakty pochodzące z okresu neolitu przedceramicznego odkryto na terenie współczesnej Turcji – fakt ten stanowi mocny dowód potwierdzający teorię zgodnie z którą to właśnie w Anatolii narodził się taki wynalazek jak obsydianowe lustro oraz że generalnie był to jeden z pierwszych obszarów, gdzie zaczęto wytwarzać przedmioty z obsydianu.

Marcin Jarzębski