Sprawa reparacji niemieckich i odszkodowań od Niemiec obfituje w niezwykle ciekawe i wciąż nieznane lub mało znane szczegóły. Ilustruje ona konsekwencję i bezwzględność w tej kwestii kolejnych rządów Republiki Federalnej Niemiec – od Adenauera po Merkel. A zarazem hipokryzję, gdyż jednocześnie politycy niemieccy deklarują wolę pojednania z narodem polskim.

Bardzo bym chciał, żeby polsko-niemieckie pojednanie w końcu miało miejsce. Niestety, w zamian otrzymujemy jego imitację forsowaną przez stronę niemiecką.

Związek polityczno-wojskowy z Francją pozostawał dla kolejnych rządów w Warszawie fundamentem polskiej strategii i polityki zagranicznej.

Foch avait donc eu raison. À cette différence près, que la Seconde Guerre mondiale n’était pas une continuation de la Première. Gdańsk et le corridor n’étaient pas le principal objectif d’Hitler. Sa vision allait au-delà.

Sprawa reparacji i odszkodowań wojennych od Niemiec dla Polski jest dla historyka fascynująca – także dla historyka, który zechciałby się przyjrzeć, na jakich podstawach została oparta po 1990 r. koncepcja polsko-niemieckiego „pojednania”. A jest to słowo po obu stronach Odry odmieniane przez wszystkie możliwe przypadki.

Agresja niemiecka na Polskę, zapoczątkowująca II wojnę światową, dokonała się właśnie pod hasłem obalenia ostatnich niezłamanych jeszcze przez Berlin warunków traktatu wersalskiego.