6 sierpnia - Święto Przemienienia Pańskiego

Kościół katolicki 6 sierpnia obchodzi święto Przemienienia Pańskiego nazywane epifanią lub teofanią. Upamiętnienie biblijnego wydarzenia na górze Tabor celebrują także inne kościoły chrześcijańskie.

Co wydarzyło się na górze Tabor?

.Wydarzeniu na górze, podczas którego uczniowie Piotr, Jakub i Jan widzieli Chrystusa rozmawiającego z Mojżeszem i Eliaszem, nazywane Przemienieniem Pańskim, opisali trzej ewangeliści: św. Mateusz, św. Marek i św. Łukasz.

„Jego twarz zajaśniała jak słońce, a szaty stały się olśniewająco białe” – czytamy w Ewangelii, co – jak uczy Kościół – oznaczało chwałę Jezusa.

Według Biblii w czasie przemienienia uczniowie widzieli obłok, który okrył Chrystusa, Mojżesza i Eliasza, a głos z obłoku powiedział: „To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!”.

„Przemienienie Pańskie ma przygotować uczniów i umocnić ich wiarę” – powiedział papież Benedykt XVI 20 marca 2011 r. w czasie modlitwy „Anioł Pański”. Zaznaczył, że „Przemienienie Jezusa jest konieczne, by zrozumieć wydarzenie paschalne”.

Termin „Przemienienie Pańskie” nie do końca odpowiada greckiemu słowu „metemorfothe”, użytemu w Ewangelii św. Marka, które oznacza „zmienić formę zewnętrzną (morfe), kształt; przejść z jednej formy zewnętrznej do drugiej”.

W Starym Testamencie tylko Mojżesz i Eliasz mogli rozmawiać z Bogiem twarzą w twarz i nie umrzeć. Według nauczania Kościoła katolickiego obie postaci symbolizują koniec czasów Starego Testamentu. Oznacza to, że czasy Tory, którą reprezentuje Mojżesz, i czasy proroków, których reprezentuje Eliasz, zakończyły się i nadszedł czas Chrystusa.

Na Wschodzie uroczystość Przemienienia Pańskiego pojawiła się w VI w. Na Zachodzie jako święto obowiązujące dla całego Kościoła wprowadził je papież Kalikst III. W ten sposób chciał podziękować Bogu za zwycięstwo oręża chrześcijańskiego nad Turkami pod Belgradem 6 sierpnia 1456 r.

Lokalnie święto obchodzono na Zachodzie już w VII w. W Polsce znane jest od XI w.

Święto Przemienienia Pańskiego ma przypominać chrześcijanom, że ich celem jest życie wieczne, zmartwychwstanie.

Święto Przemienienia Pańskiego jest ważne dla wszystkich odłamów chrześcijaństwa

.W Kościele prawosławnym jest ono jednym z ważniejszych świąt poświęconych Chrystusowi. Nazywane jest świętem Spasa Izbawnika i obchodzone w zależności od kalendarza – według gregoriańskiego – 6 sierpnia, a według kalendarza juliańskiego – 19 sierpnia.

W Polsce główne obchody tego święta odbywają się na Świętej Górze Grabarce (woj. podlaskie). Rokrocznie gromadzi się tam kilka tysięcy pielgrzymów z metropolitą Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego i członkami Świętego Synodu. Miejsce to ma takie samo znaczenie dla prawosławnych, jak dla katolików w Polsce Jasna Góra.

Święto Przemieniania Pańskiego obchodzą także Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Polskokatolicki, Kościół Katolicki Mariawitów, jak również Kościół Anglikański na całym świecie.

Zdaniem św. Cyryla Jerozolimskiego (zm. 387 r.) górą Przemienienia Chrystusa była góra Tabor. Za nim powtórzył to samo św. Hieronim (zm. ok. 420 r.) i cała tradycja.

Szczyt Taboru podzielony jest obecnie między franciszkanów (część południowa) i Greków prawosławnych (część północna), którzy mają klasztor św. Eliasza.

Zakon franciszkanów przeprowadził liczne badania archeologiczne ukazujące dzieje kultu chrześcijańskiego na tej górze, mają na niej klasztor i hospicjum dla pielgrzymów, a w 1924 r. zbudowali trójnawową bazylikę z dwoma kaplicami.

W 1964 r. górę Tabor odwiedził papież Paweł VI, który jako pielgrzym przemierzał Ziemię Świętą.

O znaczeniu pielgrzymek

Pielgrzymując, wierny niejako publicznie deklaruje swoją przynależność do danej grupy wyznaniowej. Trud podróży do świętego miejsca i osiągnięcie celu, jakim jest znalezienie się w miejscu wyjątkowej obecności Istoty Najwyższej, stanowią unikatowe i wiecznie inspirujące doświadczenie. Toteż pielgrzymowanie jest czynnością o podłożu duchowym, przekraczającą granice czasów i przestrzeni, narodowości i konfesji religijnych.

Pielgrzymowano w starożytnej Grecji, Egipcie i Rzymie. Pielgrzymka do miejsc świętych (wśród których wyjątkową pozycję zajmuje rzeka Ganges i położone nad jej brzegami miasto Waranasi) stanowi jedną z ważnych czynności hinduizmu. Wśród Arkan ad-din, czyli pięciu filarów islamu, znajduje się pielgrzymka do Mekki. W historii Izraela tradycja pielgrzymowania sięga Abrahama i jego drogi do Ziemi Obiecanej. Swoistym archetypem pielgrzymki jest droga Narodu Wybranego wędrującego przez pustynię po wyzwoleniu z niewoli egipskiej. W dziejach Izraela istniały różne miejsca święte, do których przybywali pobożni Żydzi, jednak od czasu scentralizowania kultu w Jerozolimie w VII w. p.Ch., to właśnie świątynia stała się miejscem uznawanym za uprzywilejowaną przestrzeń przebywania JHWH i miejscem pielgrzymek Izraelitów. Ślady tych ostatnich odnajdujemy jeszcze w Nowym Testamencie, gdzie czytamy o Jezusie z Nazaretu, który od dzieciństwa przychodził na pielgrzymki do Jerozolimy.

Pielgrzymowanie w chrześcijaństwie jest sprawą nieco bardziej złożoną od strony teologicznej. Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii wydane w 2021 r. przez Kongregację Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów zwraca uwagę, iż „odkąd Jezus w sobie samym wypełnił tajemnicę świątyni (por. J 2,22-23) i przeszedł z tego świata do Ojca (J 13,1), dokonując w swej osobie definitywnego przejścia, dla Jego uczniów nie istnieje już żaden obowiązek pielgrzymowania, ponieważ całe ich życie jest drogą do sanktuarium niebieskiego, a Kościół dobrze wie, że jest »pielgrzymem na ziemi«” (DPLL 281).