Czym jest Opus Dei i dlaczego Stolica Apostolska poprosiła o dostosowanie jego Statutów?
Czym jest Opus Dei? Dzieło Boże to jedna z najbardziej rozpoznawalnych instytucji Kościoła, budząca zarazem fascynację, jak i kontrowersje.
Od lat 80. XX wieku Opus Dei funkcjonuje jako prałatura personalna, co oznacza unikalny status kanoniczny, dający jej szczególną pozycję w strukturze Kościoła. W ostatnich latach Opus Dei znalazło się jednak w centrum szerszego procesu reformy Kurii Rzymskiej. W 2022 roku papież Franciszek, w duchu odnowy soborowej, rozpoczął proces dostosowania Statutów. Dlaczego? Co to oznacza dla samego Dzieła i jego członków?
Czym jest Opus Dei?
.Założone w 1928 r. przez św. Josemaríę Escrivę de Balaguera, Opus Dei promuje ideę uświęcania się poprzez codzienną pracę, obowiązki rodzinne i społeczne. Charyzmatem tej instytucji jest ukazywanie, że wszyscy ludzie, niezależnie od zawodu czy stanu, są powołani do świętości. Członkowie Dzieła żyją w świecie, ale z pełnym zaangażowaniem w misję Kościoła.
W 1982 roku papież Jan Paweł II nadał organizacji status prałatury personalnej. Był to krok przełomowy, który odróżnił Dzieło od innych ruchów katolickich, podkreślając jego autonomię i strukturę wewnętrzną. Od tej pory Prałat Opus Dei pełni rolę duszpasterską wobec wszystkich członków Dzieła na całym świecie.
Reforma Kurii Rzymskiej a Opus Dei
.W marcu 2022 roku papież Franciszek ogłosił apostolską konstytucję Praedicate Evangelium, gruntownie reformującą działanie Kurii Rzymskiej. Jednym z celów reformy było dostosowanie struktur centralnych Kościoła do jego misyjnego charakteru, podkreślając służebną rolę instytucji watykańskich wobec całego Ludu Bożego. W ramach tej zmiany, kompetencje dotyczące prałatur personalnych zostały przeniesione z Kongregacji ds. Biskupów do Dykasterii ds. Duchowieństwa. Był to początek procesu dostosowywania roli i funkcjonowania Opus Dei do nowych wymogów. W lipcu 2022 roku Franciszek wydał motu proprio Ad charisma tuendum („Dla ochrony charyzmatu”), w którym zapowiedział potrzebę rewizji Statutów Dzieła. Rok później, kolejne motu proprio z sierpnia 2023 roku zmodyfikowało kanony 295 i 296 Kodeksu Prawa Kanonicznego, które odnoszą się bezpośrednio do prałatur personalnych.
Dostosowanie Statutów do nowego porządku prawnego nie jest jednak wyrazem nieufności, lecz częścią procesu reorganizacji administracyjnej Kościoła. W motu proprio Ad charisma tuendum podkreślono potrzebę wzmocnienia charyzmatycznego charakteru Dzieła, a nie jego strukturalnej władzy. Sam papież Franciszek zaznaczył, że zmiana nie oznacza „zmniejszenia wpływu” Opus Dei, lecz przesunięcie akcentu z hierarchii na charyzmat i misję ewangelizacyjną.
Najbardziej zauważalną zmianą jest fakt, że Prałat Opus Dei nie otrzymuje już święceń biskupich, co wcześniej było standardem. Teraz sprawozdania z działalności Dzieła będą przedstawiane co roku, a nie – jak wcześniej – raz na pięć lat.
Jak wyglądał proces zmiany Statutów?
Proces ten podzielono na dwa etapy:
1. Konsultacje wewnętrzne i Kongres Nadzwyczajny (2023)
W 2023 roku przeprowadzono szerokie konsultacje z członkami Opus Dei na całym świecie. Efektem był projekt nowelizacji Statutów, przedstawiony w kwietniu 2023 r. podczas Nadzwyczajnego Kongresu Generalnego.
2. Współpraca z Dykasterią i Kongres Zwyczajny (2025)
Po publikacji drugiego motu proprio w sierpniu 2023 r., rozpoczęła się współpraca grup roboczych Opus Dei i Dykasterii ds. Duchowieństwa. Wspólnie analizowano kolejne aspekty zmian. Kulminacją procesu miał być Zwyczajny Kongres Generalny w kwietniu 2025 r. Niestety, śmierć papieża Franciszka i okres sede vacante ograniczyły jego kompetencje jedynie do wyboru nowych władz.
Ostateczny projekt Statutów, zredagowany przez nowo wybrane rady centralne Prałatury, został przekazany Stolicy Apostolskiej 11 czerwca 2025 roku. Obecnie projekt czeka na akceptację papieża Leona XIV. Do momentu zatwierdzenia Statutów, Opus Dei nie może publikować ich treści. Po oficjalnej aprobacie, tekst zostanie opublikowany na stronie internetowej Dzieła, wraz z komentarzami wyjaśniającymi jego znaczenie.
Jak zmiany wpłyną na codzienne życie członków?
.Na tym etapie trudno mówić o rewolucji w codzienności członków Dzieła. Jak podkreśla samo Dzieło, zmiany statutowe mają na celu ochronę i rozwój jego charyzmatu: uświęcania życia codziennego. Prawo kościelne ma służyć misji duchowej, a nie ją tłumić. Nowe Statuty mają zapewnić stabilne ramy prawne dla dalszego rozwoju organizacji w służbie Kościołowi.
Po wyborze nowego papieża pojawiły się nieprawdziwe informacje o rzekomym liście ultimatum od Leona XIV do Prałata Opus Dei. Zostały one stanowczo zdementowane. Jak wyjaśniono, proces dostosowania Statutów przebiegał w duchu jedności i zaufania, bez nacisków czy konfliktów. Tymczasowa pauza w działaniach wynikała wyłącznie z szacunku do sytuacji sede vacante.
Czym jest Opus Dei i jak ma się do przyszłości Kościoła?
.Proces dostosowania Statutów Opus Dei to nie tylko kwestia prawa kanonicznego, lecz głębokie pytanie o to, jak charyzmaty świeckie mogą wspierać misję Kościoła w XXI wieku. Papież Franciszek wielokrotnie przypominał, że Dzieło zostało powołane do szerzenia powołania do świętości „poprzez uświęcenie pracy, życia rodzinnego i zaangażowania społecznego”.
Dostosowanie struktur ma umożliwić jeszcze lepszą realizację tej misji. W świecie coraz bardziej zsekularyzowanym i pofragmentowanym Dzieło wierne charyzmatowi św. Josemaríi może odegrać kluczową rolę w przypominaniu, że codzienne życie świeckiego człowieka jest miejscem spotkania z Bogiem.
oprac. MK
