Kalendarz rocznic 8-14 lipca

Przedstawiamy szczegółowy kalendarz rocznic ważnych wydarzeń ze świata kultury, sportu, polityki i nie tylko, jakie będą miały miejsce w najbliższym tygodniu.

8 lipca

1343 – W Kaliszu Kazimierz III Wielki zawarł z Zakonem Krzyżackim pokój wieczysty; w zamian za zrzeczenie się praw do ziemi chełmińskiej, michałowskiej i Pomorza Gdańskiego Kazimierz III Wielki odzyskał od zakonu krzyżackiego Kujawy i ziemię dobrzyńską.

1589 – Powołanie Ordynacji Zamoyskich.

1796 – W Janowie Podlaskim zmarł Adam Naruszewicz, biskup, historyk, poeta; twórca polskiego klasycyzmu, autor m.in. „Historii narodu polskiego”; był bliskim współpracownikiem króla Stanisława Augusta, zwolennikiem Konstytucji 3 maja.

1869 – Na Wawelu w Krakowie odbył się powtórny pogrzeb szczątków króla Kazimierza III Wielkiego; uroczysta ceremonia przerodziła się w wielką manifestację patriotyczną.

1893 – W Warszawie urodził się Marceli Nowotko, działacz komunistyczny, członek KPP; w 1942 r. współzałożyciel i sekretarz KC PPR; zastrzelony w Warszawie w listopadzie 1942 r. w wyniku walk wewnętrznych w kierownictwie PPR.

1930 – W Bratkówce koło Krosna urodził się Franciszek Starowieyski ps. Jan Byk, malarz, grafik, scenograf, twórca tzw. Teatru Rysowania, uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli „polskiej szkoły plakatu”, autor ilustracji, kolekcjoner.

1937 – W Warszawie zmarł Józef Ujejski, historyk literatury, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

1942 – Z getta we Lwowie Niemcy deportowali 7 tys. Żydów, którzy zostali następnie zgładzeni w obozie janowskim.

1946 – W Wadowicach zmarł Józef Mehoffer, wybitny malarz, przedstawiciel Młodej Polski, grafik, witrażysta, autor m.in. obrazu „Dziwny ogród”.

1963 – W Krakowie w wieku 23 lat zmarła śmiercią samobójczą Zofia Marcinkowska, aktorka, znana z filmów „Lunatycy” i „Nikt nie woła”.

1964 – W Waszyngtonie zmarł Marian Kozielewski, od 1934 r. komendant Policji Państwowej m. st. Warszawy, w czasie okupacji niemieckiej pierwszy komendant Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (tzw. granatowej policji) w stolicy, więzień KL Auschwitz, działacz konspiracyjny; organizator i inspektor główny Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i Straży Samorządowych, formacji policyjnych podległych Delegaturze Rządu na Kraj; brat emisariusza i kuriera Polskiego Państwa Podziemnego Jana Karskiego.

1968 – W Szczecinie urodził się Piotr Grabowski, aktor, wystąpił m.in. w filmie „Mała matura 1947”, a także w serialach „Tajemnica twierdzy szyfrów”, „Fałszerze – powrót Sfory” i w serii „Nad rozlewiskiem”.

1973 – W Łodzi urodziła się aktorka Agnieszka Sitek, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach „Zabić Sekala”, „Wrota Europy”, „Wiedźmin” i „Chopin. Pragnienie miłości”, a także w serialu „Złotopolscy”.

1980 – Rozpoczął się strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL – Świdnik, który zapoczątkował wielką falę strajkową na Lubelszczyźnie, trwającą do 25 lipca; w sumie w protestach nazywanych „Lubelskim Lipcem`80” wzięło udział 150 zakładów.

1982 – W półfinale rozgrywanych w Hiszpanii Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej Polska przegrała z Włochami 0:2.

1997 – W Madrycie na szczycie szefów państw i rządów NATO podjęto decyzje o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w Sojuszu.

2005 – W Warszawie zmarł Eugeniusz Priwieziencew, aktor, reżyser, dramaturg; wystąpił m.in. w filmach „Barwy ochronne”, „Imperatyw”, „Miś”, „Piraci”, „Pociąg do Hollywood”, „Kolejność uczuć” oraz w serialu „Złotopolscy”.

2005 – Powołanie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

2006 – W Warszawie zmarł Juliusz Wiktor Gomulicki, historyk literatury, varsavianista, znawca twórczości Cypriana Norwida; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

2008 – W Warszawie zmarł Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym; wystąpił m.in. w filmach „Kanał”, „Kapelusz pana Anatola”, „Orzeł”, „Romans Teresy Hennert”; żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

2010 – Pełniący obowiązki prezydenta, prezydent elekt Bronisław Komorowski zrezygnował z mandatu poselskiego i funkcji marszałka Sejmu. Obowiązki prezydenta na kilka godzin przejął marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, a następnie nowo wybrany marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna.

2013 – Na stoku Gaszerbrum w Karakorum zginął Artur Hajzer, polski himalaista, zdobywca siedmiu ośmiotysięczników, twórca i szef programu Polski Himalaizm Zimowy, kierownik wypraw w Himalaje.

2016 – W Warszawie rozpoczął się dwudniowy szczyt NATO. W obradach szczytu wzięło udział 28 delegacji z państw sojuszniczych, 25 z państw partnerskich, a także m.in. przedstawiciele Kwatery Głównej NATO, UE, ONZ i Banku Światowego. Był to pierwszy szczyt Sojuszu zorganizowany na terenie Polski. W jego trakcie podjęto decyzję o wzmocnieniu tzw. wschodniej flanki NATO.

9 lipca

1339 – Na zjeździe w Wyszehradzie król Kazimierz Wielki zawarł układ z królem Węgier Karolem Robertem dotyczący sukcesji tronu polskiego i sojuszu przeciw krzyżakom.

1410 – Król Władysław II Jagiełło wraz z całym wojskiem przekroczył granicę z państwem krzyżackim koło Lidzbarka.

1455 – Król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał w Piotrkowie Gdańskowi przywilej samodzielnego nakładania podatków i ustanawiania wilkierzy (prawa wydawane przez radę miejską).

1521 – W katedrze wawelskiej zawieszono dzwon, któremu nadano imię „Zygmunt”; dzwon został odlany z dział zdobytych na wojnie z Zakonem Krzyżackim, jego wykonawcą był krakowski ludwisarz Hans Behem.

1677 – We Wrocławiu zmarł Johannes Scheffler zwany Angelusem Silesiusem, śląski poeta okresu baroku piszący po niemiecku, lekarz, duchowny katolicki.

1696 – W Łużnej zmarł Wacław Potocki, jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, poeta, epik, satyryk i moralista, autor „Transakcji wojny chocimskiej…”.

1734 – Wojna o sukcesję polską: wojska rosyjskie wkroczyły do Gdańska, który skapitulował 30 czerwca, po trwającym cztery miesiące oblężeniu.

1736 – Zakończenie obrad Sejmu pacyfikacyjnego: uznanie Augusta III za króla, dla stronników Stanisława Leszczyńskiego amnestia; był to jedyny sejm w czasie panowania Augusta III, który nie został zerwany.

1762 – W Rosji w wyniku przewrotu władzę objęła caryca Katarzyna II, nazywana „Katarzyną Wielką”; zainicjowała rozbiory Polski w 1772 r.

1916 – W Krakowie urodził się Stanisław Pagaczewski – pisarz, głównie twórca utworów dla dzieci; autor trylogii poświęconej przygodom Baltazara Gąbki.

1917 – W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na „wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami”; wydarzenie to przeszło do historii, jako tzw. kryzys przysięgowy.

1927 – W Warszawie urodził się Zdzisław Maklakiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; stworzył niezapomnianą kreację w „Rejsie” Marka Piwowskiego, znany również z filmów „Wniebowzięci” i „Jak to się robi”.

1929 – W Bystrej zmarł Julian Fałat, malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów; w latach 1895-1909 rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

1937 – W Krakowie zakończono prace nad Kopcem Piłsudskiego.

1941 – W Warszawie urodził się Tadeusz Borowski, aktor; wystąpił w filmach „Zaraza”, „Zapamiętaj imię swoje”, a także w serialach „Tajemnica Enigmy”, „Blisko, coraz bliżej”, „Rycerze i rabusie”, „Znaki szczególne” i „Znak orła”.

1945 – W Manchesterze zmarła Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka i dramatopisarka; córka znanego malarza Wojciecha Kossaka i siostra satyryczki Magdaleny Samozwaniec; autorka zbiorów poezji „Niebieskie migdały”, „Różowa magia”, „Pocałunki”, „Dancing” i „Surowy jedwab”, „Śpiąca załoga”, „Róże i lasy płonące”, „Gołąb ofiarny”, a także dramatów: „Szofer Archibald”, „Egipska pszenica” czy „Zalotnicy niebiescy”. Jej osobiste notatki z czasów wojny opublikowano w tomie „Wojnę szatan spłodził”.

1946 – W Poznaniu Najwyższy Trybunał Narodowy skazał Artura Greisera, namiestnika III Rzeszy w tzw. Kraju Warty, na karę śmierci. Greiser był odpowiedzialny m.in. za masowe deportacje ludności żydowskiej i polskiej oraz udział w zabójstwach osób cywilnych i jeńców wojennych. Wyrok wykonano 21 lipca 1946 r.

1947 – Rząd polski na polecenie władz sowieckich odrzucił propozycję udziału w Planie Marshalla.

1948 – W Olkuszu urodził się Jerzy Skoczylas, satyryk, aktor kabaretowy, jeden z założycieli Kabaretu Elita.

1947 – W Londynie zmarł gen. Lucjan Żeligowski, w czasie I wojny światowej m.in. dowódca dywizji w I Korpusie Polskim; podczas wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, później Grupy Operacyjnej; w październiku 1920 r. mianowany dowódcą 1 DP Litewsko-Białoruskiej, na czele której, z rozkazu Józefa Piłsudskiego, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej; w latach 1921-1925 Inspektor Armii w Warszawie; minister Spraw Wojskowych (1925-1926); w czasie zamachu majowego poparł marszałka Piłsudskiego.

1964 – W Kaliszu urodził się Mieczysław Szcześniak, piosenkarz; jego debiutancki album „Niby nowy” ukazał się w 1990 roku; laureat wielu nagród, m.in. Bursztynowego Słowika na Festiwalu w Sopocie i trzykrotnie Fryderyków.

1974 – Do nowego Portu Północnego w Gdańsku przybił pierwszy statek handlowy „Uniwersytet Gdański” po ładunek 12 tys. ton węgla.

1989 – Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha.

1997 – Oddano do użytku zaporę na Dunajcu.

2007 – Po ujawnieniu tzw. afery gruntowej Andrzej Lepper został zdymisjonowany z funkcji wicepremiera oraz ministra rolnictwa i rozwoju wsi.

2016 – W Warszawie zakończył się dwudniowy szczyt państw NATO. Podjęto decyzję o powołaniu czterech batalionowych grup bojowych w państwach bałtyckich i w Polsce.

2022 – W Krakowie zmarł Stefan Wilkanowicz, publicysta „Tygodnika Powszechnego”, w latach 1978-1994 redaktor naczelny miesięcznika „Znak”, współautor preambuły do Konstytucji z 1997 r., założyciel Fundacji Kultury Chrześcijańskiej „Znak”.

10 lipca

649 – Powstanie Chmielnickiego: początek obrony Zbaraża.

1835 – W Lublinie urodził się Henryk Wieniawski, wirtuoz skrzypiec i kompozytor. W swoich kompozycjach nawiązywał m.in. do ludowych tradycji muzycznych, wykorzystując motywy poloneza, mazurka czy kujawiaka. Jego najsłynniejsze kompozycje to m.in. Polonez D-dur, Polonez A-dur, Koncert skrzypcowy d-moll, Fantazja faustowska, Scherzo-tarantela, Etiudy, Wariacje. Patron organizowanego od 1935 r. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

1865 – We Wrocławiu założono Ogród Zoologiczny.

1904 – W Woli Osowińskiej urodził się Zdzisław Krasnodębski, pilot, założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303.

1920 – W Spa podpisany został układ pomiędzy państwami Ententy a Polską, która zobowiązała się do podjęcia rokowań i podpisania rozejmu z Rosją sowiecką.

1925 – W Kielcach urodził się Edmund Niziurski, autor książek dla młodzieży m.in. „Księga urwisów”, „Sposób na Alcybiadesa”, „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”.

1928 – We francuskiej stoczni Blainville zwodowany został ORP „Wicher”, pierwszy duży okręt Polskiej Marynarki Wojennej.

1934 – Władze państwowe rozwiązały Obóz Narodowo-Radykalny (ONR).

1940 – Początek Bitwy o Anglię, kilkumiesięcznego starcia powietrznych sił nazistowskich Niemiec i Wielkiej Brytanii, w którym po stronie brytyjskiej wzięły udział cztery polskie dywizjony lotnicze, wśród nich Dywizjon 303.

1941 – Pogrom Żydów w Jedwabnem; w toku śledztwa IPN ustalono, że 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem grupa miejscowej polskiej ludności cywilnej z inspiracji Niemców dokonała zabójstwa nie mniej niż 340 Żydów.

1944 – Początek likwidacji w KL Auschwitz-Birkenau tzw. rodzinnego obozu Theresienstadt, utworzonego dla Żydów z getta w Terezinie koło Pragi – w komorach gazowych Niemcy zamordowali około 7 tys. Żydów.

1946 – W Zabrzu urodził się Henryk Kasperczak, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener.

1952 – Sejm uchwalił ustawę o obowiązkowych dostawach zbóż.

1952 – W Warszawie urodził się Emilian Kamiński, aktor, śpiewak, reżyser teatralny, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum, założyciel warszawskiego Teatru Kamienica; wystąpił m.in. w filmach „Akcja pod Arsenałem”, „Bez miłości”, „Szaleństwa panny Ewy”, „Trzy stopy nad ziemią”, „U Pana Boga w ogródku”, a także w serialu „M jak miłość”.

1955 – W Żyrardowie urodził się Sylwester Maciejewski, aktor, występował w warszawskim Teatrze Komedia i w Teatrze Powszechnym; znany m.in. z serialu „Ranczo”, zagrał również w filmach „Przypadek”, „Pieniądze to nie wszystko”, „Ławeczka” oraz w serialu „Lato leśnych ludzi”.

1957 – W Londynie zmarł Szalom Asz, urodzony w Kutnie żydowski prozaik, dramaturg, eseista, piszący w języku jidysz; jego znane dzieło to „Bóg zemsty”.

1969 – W wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym zmarł Bogumił Kobiela, aktor, jeden z najwybitniejszych artystów w historii polskiego kina; niezapomniany Jan Piszczyk w „Zezowatym szczęściu” i sekretarz Drewnowski w „Popiele i diamencie”; znany również z ról w filmach „Eroica”, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Małżeństwo z rozsądku”, „Ręce do góry”, „Człowiek z M-3” i „Wszystko na sprzedaż”; w latach 1955-1958, razem ze Zbigniewem Cybulskim, współtworzył w Gdańsku studencki teatrzyk Bim-Bom; występował w Teatrze Wybrzeże, Teatrze Ateneum i Teatrze Komedia, a także w kabaretach Wagabunda i Dudek.

1982 – Na XII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Hiszpanii reprezentacja Polski pokonała w meczu o trzecie miejsce Francję 3:2.

1992 – Rząd premier Hanny Suchockiej uzyskał wotum zaufania Sejmu.

1996 – W Warszawie zmarł Czesław Centkiewicz, pisarz, podróżnik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży, twórca tzw. nurtu polarnego w polskiej literaturze.

2006 – Prezydent Lech Kaczyński powierzył Jarosławowi Kaczyńskiemu misję utworzenia rządu.

2008 – W Warszawie zmarła prof. Krystyna Kersten, historyk, publicystka, profesor Instytutu Historii PAN, autorka prac dotyczących najnowszej historii Polski, m.in. „Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944-1956”.

2012 – Waldemar Fornalik został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej.

2015 – W Szczecinie zmarł kpt. Konrad Strycharczyk ps. Słowik, żołnierz podziemia antyniepodległościowego w oddziale mjr. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, żołnierz WiN i więzień UB, śpiewak operowy i operetkowy.

11 lipca

Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej

1772 – W Larbert niedaleko Edynburga urodził się John Baildon, szkocki przemysłowiec, pionier nowoczesnego hutnictwa na Śląsku.

1778 – W Warszawie w Pałacu Radziwiłłów odbyła się prapremiera opery „Nędza uszczęśliwiona” z muzyką Macieja Kamieńskiego i librettem Wojciecha Bogusławskiego.

1838 – W Giżycku (niem. Loetzen) urodził się Wojciech Kętrzyński, historyk, mediewista, w latach 1876-1918 dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.

1920 – Na Warmii, Mazurach i Powiślu odbył się plebiscyt; większość opowiedziała się za przynależnością terenów plebiscytowych do Niemiec.

1920 – Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Mińsk.

1923 – W Cieszynie urodził się Richard Pipes, amerykański historyk, sowietolog, profesor Uniwersytetu Harvarda; w czasie prezydentury Ronalda Reagana doradca Rady Bezpieczeństwa Narodowego do spraw ZSRS i Europy Wschodniej.

1932 – Rozporządzenie prezydenta RP Ignacego Mościckiego wprowadzające nowy kodeks karny – tzw. kodeks Makarewicza.

1942 – W Rzeszowie urodził się Tomasz Stańko, trębacz jazzowy; w latach 60. grał w zespole Krzysztofa Komedy, nagrał wówczas płyty będące do dziś kanonem polskiego jazzu oraz kompozycje Komedy do takich filmów jak „Nóż w wodzie” i „Matnia” Romana Polańskiego; od wiele lat związany z prestiżową wytwórnią ECM, dla której nagrał jedne ze swoich najpopularniejszych albumów („Suspended Night”, „Litania” i „Dark Eyes”).

1943 – Zbrodnia wołyńska: W dniach 11-12 lipca Ukraińska Powstańcza Armia dokonała skoordynowanego ataku na Polaków w 150 miejscowościach w powiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim oraz łuckim; łącznie w latach 1943-1945 na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zginęło ok. 100 tys. Polaków, zamordowanych przez oddziały UPA i miejscową ludność ukraińską; zbrodnia wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej.

1943 – Zamach grupy bojowej Związku Walki Młodych na niemiecki lokal „Cafe Club” w Warszawie.

1944 – W Krakowie żołnierze Armii Krajowej z oddziału „Parasol” dokonali nieudanego zamachu na wyższego dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie Wilhelma Koppe.

1980 – W Konstancinie zmarł gen. Zygmunt Berling, żołnierz Legionów Polskich, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej; w latach 1939-1941 przebywał w niewoli sowieckiej; współpracował z NKWD; dowódca 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki (1943), następnie dowódca 1 Armii WP (1944).

1980 – W WSK PZL Świdnik założony został Komitet Strajkowy.

1988 – Początek wizyty w Polsce sekretarza generalnego KC KPZR Michaiła Gorbaczowa.

1988 – W Warszawie w wyniku brutalnego pobicia zmarł prof. Jan Strzelecki, socjolog, eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego, współpracownik KOR i Towarzystwa Kursów Naukowych, doradca „Solidarności”.

1989 – W Krynicy Morskiej znaleziono zwłoki ks. Sylwestra Zycha, katolickiego duchownego, związanego z opozycją demokratyczną; w 1982 r. skazany został na cztery lata więzienia za próbę obalenia siłą ustroju PRL; od 1986 r. był kapelanem KPN; śledztwo nie doprowadziło do ujawnienia sprawców zabójstwa.

2008 – W Warszawie zmarł Jerzy Koenig, krytyk teatralny, publicysta; w latach 1961-1962 kierownik literacki Teatru Narodowego, a w latach siedemdziesiątych – Teatru Dramatycznego w Warszawie; od 1982 r. przez 14 lat kierował pracami Teatru Telewizji; autor tekstów „Rekolekcje teatralne”, dwutomowej „Antologii dramatu”.

2009 – W Best w Holandii zmarł Andrzej Tylczyński, autor tekstów do ponad 200 piosenek, m.in. takich przebojów jak: „Motylem jestem”, „Augustowskie noce”, „Domek bez adresu”, „Kochać”, „Goniąc kormorany”, „Dzisiaj, jutro, zawsze”.

2010 – W Krakowie zmarł Zygmunt Michałowski, dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1976-1982.

2013 – W Warszawie w 70. rocznicę zbrodni na Wołyniu odsłonięto Pomnik Rzezi Wołyńskiej.

2021 – W Warszawie zmarł prof. Włodzimierz Borodziej, historyk specjalizujący się w historii Polski, Niemiec oraz Europy Środkowo-Wschodniej.

12 lipca

1345 – Wojska czeskie rozpoczęły nieudane, ośmiodniowe oblężenie Krakowa.

1410 – Wojska polsko-litewskie zajęły krzyżacki zamek w Nidzicy.

1606 – Początek rokoszu Zebrzydowskiego.

1704 – Podczas elekcji zorganizowanej przez wojska szwedzkie pod Warszawą Stanisław Leszczyński wybrany został królem Polski.

1881 – W Warszawie powstała Kasa im. Józefa Mianowskiego wspierająca badania i wydawnictwa naukowe.

1892 – W Drohobyczu urodził się Bruno Schulz, prozaik, malarz, rysownik, grafik, ilustrator; autor zbiorów opowiadań „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod klepsydrą”.

1894 – Ukazał się pierwszy numer pisma „Robotnik”, organu prasowego PPS.

1908 – W Krakowie urodził się Eryk Lipiński, grafik, karykaturzysta, satyryk, współzałożyciel i redaktor tygodnika „Szpilki”, organizator Muzeum Karykatury w Warszawie.

1920 – W związku z trwającą wojną z bolszewicką Rosją Polski Komitet Olimpijski podjął decyzję o rezygnacji z udziału w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii.

1920 – Wojna polsko-bolszewicka: Litwa podpisała z Rosją sowiecką traktat, który przewidywał przekazanie stronie litewskiej zajętego przez Armię Czerwoną Wilna, w zamian Litwa zgodziła się na przemarsz wojsk sowieckich przez jej terytorium.

1934 – Na mocy rozporządzenia z mocą ustawy prezydenta Ignacego Mościckiego z 17 czerwca 1934 r. w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu w Berezie Kartuskiej utworzono obóz dla więźniów politycznych – zwany oficjalnie „miejscem odosobnienia”.

1943 – Niemcy rozpoczęli dwudniową pacyfikację Michniowa – wsi położonej w świętokrzyskich lasach, której mieszkańcy pomagali partyzantom Armii Krajowej, zgrupowanym pod dowództwem por. Jana Piwnika „Ponurego” na pobliskim Wykusie. Wieś zrównano z ziemią; w czasie lub w związku z pacyfikacją zamordowano co najmniej 204 osoby: 102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci.

1944 – Komendant Główny AK gen. Tadeusz Komorowski „Bór” wydał instrukcję „O stosunku do Sowietów”.

1944 – Rozkaz Komendanta Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” o wcieleniu do AK Batalionów Chłopskich.

1945 – Na Suwalszczyźnie rozpoczęła się tzw. obława augustowska (źródła podają też 10 lipca jako datę rozpoczęcia obławy), podczas której oddziały NKWD i Armii Czerwonej zatrzymały ok. 7 tys. osób; prawie 600 podejrzewanych o powiązania z AK-owskim podziemiem wywieziono i zamordowano w nieznanym do dziś miejscu; wydarzenia te są uznawane przez historyków za największą po II wojnie światowej zbrodnię dokonaną na Polakach.

1952 – W Młynniku koło Ojcowa zmarł Władysław Konopczyński, historyk, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel i redaktor „Polskiego Słownika Biograficznego”, poseł na Sejm RP (1922-1927), związany z Narodową Demokracją; autor opracowań historycznych „Polska w dobie wojny siedmioletniej”, „Polska a Szwecja”, „Historia polityczna Polski 1914-1939”.

1955 – W Londynie urodził się Timothy Garton Ash, historyk, wykładowca uniwersytetu w Oxfordzie; autor książek m.in. „Polska rewolucja: Solidarność” i „Wiosna obywateli: Rewolucja 1989: widziana w Warszawie, Budapeszcie, Berlinie i Pradze”.

1968 – W Ciechocinku zmarła Ada Sari, śpiewaczka operowa, pedagog.

1986 – W wypadku samochodowym zginął Wacław Kisielewski, pianista, członek duetu fortepianowego „Marek i Wacek”.

1994 – W Bures-sur-Yvette pod Paryżem zmarła Irena Krzywicka – pisarka, publicystka, zaangażowana na rzecz edukacji seksualnej, planowania rodziny i równouprawnienia kobiet; autorka „Zwycięskiej samotności. Kobieta szuka siebie”.

1997 – Do Wrocławia dotarła wielka fala powodziowa, nazywana „powodzią tysiąclecia”.

2018 – Jerzy Brzęczek został nominowany selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyzn.

2020 – W drugiej turze wyborów prezydenckich ubiegający się o reelekcję Andrzej Duda pokonał Rafała Trzaskowskiego (51,03 proc. głosów do 48,97 proc.)

13 lipca

———

1508 – Wojska polsko-litewskie pod dowództwem hetmana Konstantego Ostrogskiego i wojewody Mikołaja Firleja pokonały nad Orszą armię moskiewską wielkiego księcia Wasyla.

1521 – Na wawelskiej Wieży Zygmuntowskiej po raz pierwszy zadzwonił dzwon Zygmunt.

1666 – Rokoszanie hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego zwyciężyli wojska królewskie pod Mątwami.

1794 – Insurekcja kościuszkowska: Początek oblężenia Warszawy przez wojska rosyjskie i pruskie.

1831 – W trakcie składania broni na granicy pruskiej zastrzelony został przez polskiego oficera gen. Antoni Giełgud, jeden z dowódców Powstania Listopadowego.

1866 – W Olsztynie ogłoszono wybuch epidemii cholery.

1891 – Urodziła się Seweryna Broniszówna (właściwie: Seweryna Chwat), aktorka teatralna i filmowa, związana z teatrem Narodowym w Warszawie, siostra pisarza i poety Aleksandra Wata.

1916 – Płk Józef Haller mianowany został dowódcą II Brygady Legionów Polskich.

1924 – W Bielsku urodziła się Maria Koterbska, piosenkarka, wykonawczyni m.in. przebojów: „Brzydula i rudzielec”, „Parasolki”, „Do grającej szafy grosik wrzuć”, „Augustowskie noce” i „Karuzela”.

1929 – Podczas próby pierwszego polskiego przelotu przez Atlantyk w katastrofie na wyspie Faial zginął major pilot Ludwik Idzikowski. Towarzyszący mu nawigator kapitan Kazimierz Kubala został ranny.

1930 – W Gdyni odbyła się uroczystość chrztu i poświęcenia fregaty szkolnej „Dar Pomorza”.

1935 – W Warszawie urodził się Jarosław Marek Rymkiewicz, profesor filologii, poeta, dramaturg, eseista, krytyk i publicysta; autor tomików poetyckich „Konwencje”, „Thema Regium”, „Zachód słońca w Milanówku”, powieści „Umschlagplatz” i szkiców historycznych „Kinderszenen”, „Wieszanie”.

1944 – Wojska sowieckie wspólnie z oddziałami Armii Krajowej zajęły Wilno.

1946 – W Warszawie rozpoczął obrady pierwszy po zakończeniu wojny Kongres Stronnictwa Demokratycznego.

1949 – Papież Pius XII wydał dekret potępiający komunizm grożąc ekskomuniką wszystkim katolikom należącym do partii komunistycznych lub je wspierającym.

1951 – W Poznaniu urodził się Marek Piekarczyk, wokalista zespołu TSA, odtwórca roli Chrystusa w polskiej adaptacji rock-opery Andrew Lloyd Webera i Tima Rice’a „Jesus Christ Superstar”.

1969 – W Żelazowej Woli odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina.

1980 – W Warszawie urodziła się Karolina Gruszka, aktorka filmowa i teatralna, laureatka Złotych Lwów Gdańskich za rolę Oli w „Kochankach z Marony”.

1984 – Przed Sądem Warszawskiego Okręgu Wojskowego rozpoczął się proces przeciwko działaczom KSS KOR: Jackowi Kuroniowi, Adamowi Michnikowi, Zbigniewowi Romaszewskiemu i Henrykowi Wujcowi. Proces został przerwany ogłoszeniem przez władze amnestii z okazji 40-lecia PRL.

1986 – Zmarł Edward Lipiński, ekonomista, działacz PPS, członek PZPR, jeden z założycieli Komitetu Obrony Robotników.

1990 – Powstał GROM (Grupa Reagowania Operacyjno-Manewrowego) – Jednostka Wojskowa Wojsk Specjalnych; jej twórcą i pierwszym dowódcą był gen. Sławomir Petelicki.

1996 – W Warszawie zmarła Loda Halama, tancerka, aktorka i choreografka, gwiazda kabaretów dwudziestolecia międzywojennego, primabalerina teatru Wielkiego w Warszawie. Największą popularność przyniosły jej filmy „Kocha, lubi, szanuje” i „Manewry miłosne”.

2000 – W Waszyngtonie zmarł Jan Karski, legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, który w czasie II wojny światowej przekazał na zachód raport dotyczący zagłady Żydów. Odznaczony Medalem Wolności USA, krzyżem Virtuti Militari, uhonorowany tytułem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

2006 – Wrocławska Hala Ludowa została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

2006 – W Warszawie zmarł Tomasz Zaliwski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról w filmie „Zamach”, serialu „Blisko, coraz bliżej” i powieści radiowej „W Jezioranach”.

2008 – W wypadku samochodowym zginął Bronisław Geremek, historyk, opozycjonista, minister spraw zagranicznych RP; autor wielu prac dotyczących historii średniowiecza, członek Komitetu Obrony Robotników, internowany w stanie wojennym, kawaler Orderu Orła Białego i francuskiej Legii Honorowej.

2012 – W Warszawie zmarł Jerzy Kulej, bokser, mistrz olimpijski z Tokio (1964) i Meksyku (1968), dwukrotny mistrz Europy.

14 lipca