Najstarszy niebieski barwnik w Europie. Pochodzi z epoki kamienia
Naukowcy prowadzący badania archeologiczne w położonej niedaleko Frankfurtu miejscowości Mühlheim-Dietesheim w Hesji w zachodnich Niemczech przed laty odkryli paleolityczny artefakt. Najnowsze badania przeprowadzone przez archeologów wykazały, iż na zabytku tym znajduje się najstarszy niebieski barwnik w Europie. Wyniki tych badań zostały pod koniec września opublikowany w czasopiśmie naukowym „Antiquity”.
Najstarszy niebieski barwnik w Europie
.Międzynarodowy zespół badaczy, na czele którego stali naukowcy z Uniwersytetu w Aarhus, odkrył najstarszy niebieski barwnik w Europie. Zidentyfikowane przez archeologów niebieskie pigmenty stanowią najwcześniejszy dowód używania niebieskiego barwnika na kontynencie europejskim. Jak informuje portal „Antiquity” odkryty niebieski barwnik był wykonany na bazie azurytu (czyli na minerale z gromady węglanów, będącym zasadowym węglanem miedzi) i pochodzi on z epoki kamienia łupanego, a dokładnie sprzed około 14 tys. lat.
Aż do najnowszego odkrycia europejska sztuka paleolityczna, jaka zachowała się do naszych czasów, zdawała się w dziwny sposób ograniczać do pigmentów w kolorach: czerwonym, żółtym, czarnym i białym. Niebieski barwnik, chociaż szeroko był dostępny w europejskich środowiskach i naturze, to pozostawał zdecydowanie nieobecny.
Pierwsze takie znalezisko pochodzące z paleolitu w Europie
.Jak informuje brytyjski dziennik „The Independent”, praktycznie wszystkie malowidła odkryte w jaskiniach Europy (np. w jaskiniach Lascaux, Chauvet, Altamira we Francji, albo jaskinie Altamira, El Castillo, La Pasiega w Hiszpanii) były wykonane przy użyciu pigmentów w kolorach czerwonym, białym, żółtym i czarnym. Nieobecność niebieskiego barwnika w dotychczasowych badania archeologicznych sprawia, iż najnowsze odkrycie w ramach którego w końcu został on zidentyfikowany w kontekście paleolitycznej europejskiej sztuki sprawia, iż to znalezisko ma wyjątkowy charakter i stało się „oszałamiającą niespodzianką” dla archeologów.
Chociaż sam paleolityczny artefakt, będący kawałkiem piaskowca z naturalnym wgłębieniem, został pierwotnie odkryty już podczas prac wykopaliskowych w Mühlheim-Dietesheim pod koniec lat 70. XX wieku, to jednak dopiero w 2025 r. za sprawą zastosowania nowoczesnych technik badawczych archeolodzy byli w stanie ujawnić na tym zabytku obecność niebieskiego barwnika. Realizowane w latach 2023-2024 zaawansowane analizy archeometryczne, obejmujące fluorescencję rentgenowską, spektroskopię w podczerwieni z transformacją Fouriera i obrazowanie wielopasmowe, potwierdziły, że mikroskopijne niebieskie ślady nie były zanieczyszczeniem, ale prawdziwymi prehistorycznymi pozostałościami azurytu.
.Oprócz tego badania izotopów ołowiu wykazało, że minerał ten pochodził prawdopodobnie z lokalnych złóż azurytu znajdujących się wzdłuż doliny rzeki Men, co wskazuje, że przedstawiciele późnej kultury magdaleńskiej zbierali lub wydobywali azuryt z pobliskich miejsc odkrywkowych. Europejscy łowcy zbieracze byli w stanie tym samym lokalnie pozyskiwać azuryt. Oprócz pudełka z farbami, podczas wykopalisk znaleziono również narzędzia kamienne, groty strzał i pozostałości okrągłej konstrukcji namiotu, co wskazuje na istnienie niewielkiego rodzinnego obozowiska nad brzegiem rzeki.
Marcin Jarzębski
