Najważniejsze rocznice, o których warto pamiętać

Kalendarz rocznic przypadających w dniach 17-23 marca 2025 r. obejmuje wydarzenia historyczne, a także najważniejsze bitwy mające wpływ na naszą historię, rocznice urodzin i daty śmierci bohaterów jacy odznaczyli się wyjątkowymi zasługami w naszych dziejach.

17 marca

.1642 – W Bodzentynie zmarł biskup krakowski Jakub Zadzik, dyplomata, zaufany doradca Zygmunta III Wazy.

1765 – W Zasławiu na Wołyniu zmarł Paweł Antoni Fontana, włoski architekt, przedstawiciel późnego baroku; autor m.in. projektu kościoła i klasztoru karmelitów trzewiczkowych w Lublinie oraz projektu przebudowy pałacu Sanguszków w Lubartowie.

1789 – W Krakowie zmarł Andrzej Badurski, lekarz, profesor medycyny, pierwszy profesor Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, założyciel pierwszego krakowskiego szpitala klinicznego.

1809 – Król Prus Fryderyk Wilhelm III wydał zarządzenie dotyczące zniszczenia polskich insygniów koronnych; zostały one przetopione – uzyskane z nich srebro i złoto wykorzystano do wybicia monet, a klejnoty sprzedano.

1826 – W Wiedniu zmarł Józef Maksymilian Ossoliński, pisarz, historyk literatury, działacz kulturalny, założyciel Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, któremu zapisał swoje zbiory.

1830 – W Teatrze Wielkim w Warszawie odbył się pierwszy biletowany koncert Fryderyka Chopina.

1832 – W Paryżu powstało Towarzystwo Demokratyczne Polskie, organizacja polskich emigrantów polistopadowych.

1833 – Urodził się Karol Majewski, działacz konspiracyjny, przewodniczący Rządu Narodowego w czasie Powstania Styczniowego, zesłaniec syberyjski.

1865 – Urodził się Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent Rzeczypospolitej, zamordowany przez nacjonalistę Eligiusza Niewiadomskiego w warszawskiej Zachęcie 16 grudnia 1922 r., kilka dni po objęciu urzędu.

1883 – Urodził się Bruno Winawer, fizyk, pisarz, felietonista, autor sztuk teatralnych i powieści science fiction, m.in. „Doktor Przybram”, „Dług honorowy”.

1895 – W Łodzi urodził się Andrzej Włast, satyryk, założyciel warszawskiego teatru rewiowego „Morskie Oko”, autor tekstów piosenek, m.in. takich przebojów jak „Tango Milonga” i „Jesienne róże”; po wybuchu wojny trafił do warszawskiego getta, napisał tu swoją ostatnią piosenkę „Warszawo ma”; zginął w getcie w 1941 lub 1942 r.

1908 – Ukazało się pierwsze wydanie polonijnej „Gazety Katolickiej w Kanadzie”, pierwszego długotrwale wydawanego czasopisma polskiego w tym kraju.

1916 – W Wilnie urodził się Czesław Wołłejko, aktor, wykładowca warszawskiej PWST, wystąpił m.in. w filmach „Młodość Chopina”, „Szczęściarz Antoni”, „Smarkula”, a także w serialu „Lalka”.

1917 – We Lwowie zmarł Józef Nusbaum-Hilarowicz – zoolog, propagator idei ewolucji.

1918 – W Kozicach Górnych na Lubelszczyźnie urodził się Józef Franczak, „Lalek”, żołnierz ZWZ-AK, WiN, ostatni partyzant podziemia niepodległościowego; zginął od kul ZOMO w 1963 r.

1921 – Sejm Ustawodawczy uchwalił Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, tzw. konstytucję marcową.

1924 – We Lwowie urodził się Ryszard Barycz, aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z filmów „Młodość Chopina”, „Szatan z siódmej klasy”, „Zemsta”, „Deszczowy lipiec”.

1929 – W Warszawie zmarł Antoni Lange, poeta, filozof, tłumacz, prekursor polskiej literatury fantastyczno-naukowej, autor m.in. książek „Miranda”, „W czwartym wymiarze”, „Rozmyślania”.

1930 – Upadł piąty rząd premiera Kazimierza Bartla. Pretekstem podania rządu do dymisji było przegłosowanie w Sejmie, przez partie Centrolewu i endecji, wotum nieufności wobec ministra pracy i opieki społecznej Aleksandra Prystora.

1936 – W Czeladzi urodził się Henryk Kuźniak, muzyk, kompozytor, autor muzyki filmowej, m.in. do filmów Juliusza Machulskiego „Seksmisja”, „Vabank” i „Vabank II” oraz „Dwa księżyce” Andrzeja Barańskiego.

1938 – Polskie ultimatum dla Litwy z żądaniem nawiązania stosunków dyplomatycznych.

1939 – Premiera filmu „Trzy serca” w reżyserii Michała Waszyńskiego.

1942 – Do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu przybyły pierwsze transporty Żydów; deportowana ludność pochodziła z Lublina i Lwowa.

1945 – Oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły niemiecki obóz w Łambinowicach – Stalag 344 Lamsdorf.

1954 – W Katowicach zmarł Stanisław Ligoń, pisarz, działacz kulturalny, artysta; dyrektor Polskiego Radia w Katowicach w latach 1934-1939.

1956 – W Paryżu zmarła Irene Joliot-Curie, francuska fizykochemiczka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w roku 1935, działaczka socjalistyczna, córka Marii Skłodowskiej i Piotra Curie.

1957 – Powstała Radiostacja Harcerska (od 1960 r. – Rozgłośnia Harcerska), nadająca na falach krótkich, formalnie pozostająca poza strukturami Radiokomitetu.

1958 – Premiera filmu „Ewa chce spać” w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego.

1963 – W Instytucie Badań Jądrowych w Świerku pod Warszawą uruchomiony został pierwszy polski reaktor jądrowy „Anna”.

1968 – W Warszawie zmarł Tadeusz Szturm de Sztrem, działacz socjalistyczny, członek PPS, PPS-WRN, żołnierz I Brygady Legionów Polskich, więzień okresu stalinowskiego.

1968 – Premiera telewizyjnego filmu Andrzeja Wajdy „Przekładaniec”, na podstawie opowiadania Stanisława Lema.

1981 – Na terenie Polski rozpoczęły się wielkie manewry wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem „Sojuz 81”.

1985 – W kościele św. Krzyża w Podkowie Leśnej członkowie Niezależnego Zrzeszenia Studentów rozpoczęli głodówkę w intencji uwolnienia Marka Adamkiewicza, skazanego na 2,5 roku więzienia za odmowę złożenia przysięgi wojskowej, zawierającej deklarację wierności socjalizmowi i sojuszowi z Armią Sowiecką.

1989 – W Warszawie zmarł Marek Bliziński, gitarzysta, kompozytor jazzowy.

1996 – W Oslo Adam Małysz po raz pierwszy wygrał konkurs Pucharu świata w skokach narciarskich.

2001 – W Warszawie zmarł Janusz Zabiegliński, muzyk jazzowy, kompozytor, saksofonista i klarnecista, lider zespołu Swingtet.

2003 – Prezydent Aleksander Kwaśniewski, na wniosek rządu, zgodził się na udział polskiego kontyngentu wojskowego w operacji w Iraku.

2005 – W Krakowie zmarł Czesław Słania, grafik, grawer, projektant banknotów i znaczków pocztowych, od 1959 roku pracujący w Szwecji.

2012 – W Bad Feilnbach w Bawarii zmarł w wieku 91 lat John Demjaniuk, strażnik w niemieckim obozie zagłady w Sobiborze, skazany w 2011 r. przez monachijski sąd na karę pięciu lat więzienia za udział w zamordowaniu 28 tys. Żydów.

2016 – W Warszawie zmarł Marian Kociniak, aktor filmowy i teatralny, znany m.in. z roli Franka Dolasa w filmie „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”, przez wiele lat związany ze sceną Teatru Ateneum w Warszawie.

18 marca

.1241 – Pod Chmielnikiem Tatarzy pokonali oddziały polskie, dowodzone przez wojewodę krakowskiego Włodzimierza.

1401 – W Radomiu podpisano akt unii wileńsko-radomskiej, która ustanowiła trwałą władzę zwierzchnią króla Władysław Jagiełły nad Wielkim Księstwem Litewskim zarządzanym przez księcia Witolda.

1596 – Po pożarze na Wawelu Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeniesieniu rezydencji królewskiej do Warszawy; decyzja ta realizowana była etapami, w Zamku Królewskim w Warszawie król zamieszkał na stałe dopiero w 1611 r.

1713 – W Liptowskim Mikulaszu powieszony został Juraj Janosik, tatrzański zbójnik, harnaś; bohater ludowych podań i pieśni.

1783 – W Winnicy Antoni Protazy Potocki założył akcyjną Kompanię Handlową Polską, której zadaniem miało być kontrolowaniem wymiany handlowej Rzeczypospolitej przez porty Morza Czarnego.

1863 – Powstanie Styczniowe: Pod Grochowiskami doszło do zwycięskiej dla Polaków bitwy z wojskami rosyjskimi; obie strony poniosły w walce duże straty; po zakończeniu bitwy gen. Marian Langiewicz podzielił swój korpus i na czele niewielkiego oddziału udał się do Galicji, gdzie spodziewał się uzyskać pomoc dla powstańców.

1871 – Mieszkańcy Paryża i oddziały Gwardii Narodowej wystąpili przeciwko oddziałom rządowym – proklamowano powstanie Komuny Paryskiej; naczelnym wodzem wojsk Komuny Paryskiej mianowany został gen. Jarosław Dąbrowski.

1883 – W Bochni urodził się Władysław Gargul, fotograf, wynalazca, przedsiębiorca, jeden z pierwszych fotografów Tatr, pionier produkcji pocztówek fotograficznych.

1899 – W Mentonie we Francji zmarła Izabella z Czartoryskich Działyńska, kolekcjonerka dzieł sztuki, twórczyni muzeum na zamku w Gołuchowie i finansującej jego funkcjonowanie ordynacji gołuchowskiej.

1918 – W Warszawie zmarł prof. Tadeusz Korzon, przedstawiciel warszawskiej szkoły historycznej.

1921 – W Rydze podpisano traktat pokojowy pomiędzy Polską a Rosją sowiecką, który kończył wojnę polsko-bolszewicką i wyznaczał granice państwa polskiego na wschodzie.

1923 – W Radomiu otwarto Muzeum im. Jacka Malczewskiego.

1932 – Premiera filmu „Legion ulicy” w reżyserii Aleksandra Forda.

1942 – Na spotkaniu z gen. Władysławem Andersem Stalin zgodził się na ewakuację ze Związku Radzieckiego do Iranu żołnierzy polskich.

1943 – W trakcie potyczki z Niemcami w Warszawie ciężko ranna została Hanka Sawicka, jedna z założycielek PPR, zmarła następnego dnia w więzieniu na Pawiaku.

1943 – W Sabniach na Podlasiu zmarła Helena Mniszkówna, pisarka, autorka powieści „Trędowata”, „Ordynat Michorowski”.

1943 – W konspiracyjnym „Biuletynie Informacyjnym” ukazał się komunikat Kierownictwa Walki Cywilnej grożący najostrzejszymi konsekwencjami osobom, które szantażują Żydów, przebywających poza gettami, oraz „żerują na rodzinach więźniów politycznych i wyłudzają świadczenia za rzekome starania uwolnienia aresztowanego”.

1945 – Oddziały Armii Czerwonej i wspierające ją oddziały 1 Armii Wojska Polskiego po 10 dniach walk zdobyły Kołobrzeg.

1954 – Józef Cyrankiewicz objął stanowisko premiera rządu – sprawował je do 1970 roku.

1956 – W Sianowie koło Koszalina urodził się Edward Żentara, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów „Siekierezada”, „Karate po polsku” i roli o. Maksymiliana Kolbe w filmie Krzysztofa Zanussiego „Życie za życie”.

1963 – Powstało Towarzystwo Przyjaciół Warszawy.

1965 – Jacek Kuroń i Karol Modzelewski rozdali na Uniwersytecie Warszawskim kilkanaście egzemplarzy „Listu otwartego do członków PZPR”, w którym krytykowali władze komunistyczne w Polsce, zarzucając im stworzenie systemu partyjnej biurokracji, niezgodnego z zasadami marksizmu. W konsekwencji zostali aresztowani i oskarżeni o „sporządzanie i rozpowszechnianie opracowań szkodliwych dla interesów państwa”; w lipcu Sąd Wojewódzki dla m. st. Warszawy skazał Kuronia na trzy lata więzienia, a Modzelewskiego – na 3,5 roku.

1971 – Premiera serialu telewizyjnego „Wakacje z duchami” w reżyserii Stanisława Jędryki.

1982 – W Warszawie zmarł Sławomir Lindner, aktor, reżyser, znany z roli ojca Alfonsa van Wordena w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” Wojciecha Jerzego Hasa; żołnierz kampanii wrześniowej 1939 r., obrońca Helu.

1980 – W Cuernavaca w Meksyku zmarła Tamara Łempicka, malarka polskiego pochodzenia, czołowa przedstawicielka stylu art deco.

2004 – Metropolita przemyski arcybiskup Józef Michalik wybrany został na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

2017 – W Mielcu zmarł Eugeniusz Szyfner, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Od marca 1942 r., gdy Niemcy w ramach Akcji Reinhardt zlikwidowali gminę żydowską w Mielcu, do sierpnia 1944 r. przechował w ukryciu dziewięciu Żydów, w tym pięcioosobową rodzinę Hellerów.

2020 – W Warszawie zmarł Emil Karewicz, aktor teatralny i filmowy, Brunner ze „Stawki większej niż życie”, Jagiełło z „Krzyżaków”, porucznik „Mądry” z „Kanału”, występował na scenach kilku teatrów: m.in. Wybrzeże, im. Stefana Jaracza w Łodzi. W 1939 r. walczył w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi, a w latach 1944-1945 r. żołnierz 2 Armii Wojska Polskiego.

19 marca

.1058 – W Poznaniu zmarł książę Kazimierz Odnowiciel, władca Polski w latach 1034-1058.

1238 – W Krośnie Odrzańskim zmarł Henryk I Brodaty, książę śląski i krakowski.

1238 – W bulli papieża Grzegorza IX potwierdzającej nadania na rzecz zakonu joannitów pojawiła się pierwsza pisemna wzmianka o Kaszubach.

1542 – W Skokówce urodził się Jan Zamoyski, hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny.

1611 – W zajętej przez Polaków Moskwie wybuchło powstanie, kierowane przez księcia Dymitra Minina -zostało stłumione po kilkudniowych walkach.

1747 – W Lunéville zmarła Katarzyna Opalińska, królowa Polski, księżna Lotaryngii, wdowa po królu Stanisławie Leszczyńskim, matka Marii Leszczyńskiej, żony króla Francji Ludwika XV.

1779 – W Warszawie urodził się Józef Dwernicki, uczestnik kampanii napoleońskich, dowódca kawalerii w Powstaniu Listopadowym, zwycięzca bitwy pod Stoczkiem.

1797 – W Smulnie koło Brodów w Galicji urodził się Józef Korzeniowski, powieściopisarz, dramaturg, pedagog, autor m.in. sztuk „Karpaccy górale” i „Sąd przysięgłych albo Pozory” oraz książek „Spekulant”, „Garbaty”.

1823 – W Sieniawie zmarł książę Adam Kazimierz Czartoryski, generał ziem podolskich (1758-1794), członek Familii, od 1768 r. komendant Szkoły Rycerskiej, działacz Komisji Edukacji Narodowej, poseł na Sejm Czteroletni, zwolennik Konstytucji 3 maja; pisarz, krytyk literacki, mecenas sztuki.

1834 – W Petersburgu urodził się Józef Hauke-Bosak; pułkownik armii rosyjskiej (do 1862 r.); w czasie Powstania Styczniowego generał i naczelnik powstańczych sił zbrojnych województw krakowskiego i sandomierskiego; zginął w 1871 r. walcząc po stronie Francji w wojnie z Prusami.

1842 – W Turcji, niedaleko Stambułu, poświęcona została pierwsza chata w polskiej osadzie Adampol, założonej przez Michała Czajkowskiego przy udziale księcia Adama Czartoryskiego; osada, zachowując polski charakter, istnieje do dziś pod nazwą Polonezkoy.

1863 – Powstanie Styczniowe: Dyktator powstania gen. Marian Langiewicz został aresztowany przez Austriaków po przekroczeniu granicy pod Opatowem; władzę nad powstaniem objął Tymczasowy Rząd Narodowy.

1869 – W Ropczycach urodził się Józef Mehoffer, malarz, grafik; jeden z najwybitniejszych twórców Młodej Polski.

1882 – W Zagórzanach koło Gorlic urodził się Aleksander Skrzyński, dyplomata, minister spraw zagranicznych, w latach 1925-1926 premier RP.

1885 – W Poznaniu zmarł Władysław Niegolewski, wielkopolski działacz społeczny i niepodległościowy, prawnik, uczestnik Wiosny Ludów i Powstania Styczniowego, poseł do parlamentów pruskiego i niemieckiego.

1885 – W tygodniku „Wędrowiec” ukazał się pierwszy odcinek powieści Bolesława Prusa „Placówka”.

1887 – W Genewie zmarł Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, wydawca, historyk, działacz społeczny i polityczny; autor ponad 600 książek, w tym 232 powieści, wśród nich wielu historycznych, takich jak „Stara baśń” czy „Za Sasów”.

1900 – W Paryżu urodził się Frederic Joliot-Curie, francuski fizyk, wspólnie z żoną Irene Joliot-Curie odkryli m.in. zjawisko sztucznej promieniotwórczości, za co w 1935 r. otrzymali Nagrodę Nobla.

1909 – W Toruniu urodziła się Elżbieta Zawacka, ps. Zo, kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych; po wojnie więziona przez władze komunistyczne; była drugą – po Marii Wittek – kobietą w polskiej armii ze stopniem generała.

1909 – W Purwiszkach urodził się Józef Łobodowski, poeta, pisarz, laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury w roku 1937, żołnierz kampanii polskiej 1939 r.; od 1939 roku przebywał i tworzył na emigracji.

1910 – W Krzeszowicach urodził się Kazimierz Wyka, historyk i krytyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1910 – W Tarnowie urodził się Józef Wolski, historyk starożytności, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAN, w 1939 roku aresztowany w czasie Sonderaktion Krakau, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

1911 – W Warszawie urodził się Jerzy Jurandot, poeta, satyryk, założyciel i kierownik literacki Teatru Syrena, autor tekstów piosenek, m.in. „Ada, to nie wypada”, „I wciąż się na coś czeka”, „Ballada o jednej Wiśniewskiej”, „Wio, koniku”.

1911 – We Lwowie urodziła się Włada Majewska, piosenkarka, aktorka, członkini „Wesołej Lwowskiej Fali”, żołnierz 2 Korpusu gen. Andersa, od 1945 r. przebywała na emigracji, współpracując z teatrem Mariana Hemara i Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa; część źródeł podaje jako datę jej urodzin rok 1914.

1920 – Józef Piłsudski przyjął stopień Marszałka Polski; ceremonia wręczenia buławy marszałkowskiej odbyła się 14 listopada 1920 r.

1922 – W Częstochowie urodził się Józef Andrzej Gierowski, historyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1981-1987.

1922 – W miejscowości Dębiec pod Poznaniem (dziś dzielnica miasta) powstał klub piłkarski Lutnia, od 1957 roku występujący pod nazwą Lech Poznań.

1927 – W Warszawie urodził się Wiesław Drzewicz, aktor, znany m.in. z seriali „W labiryncie” i „07 zgłoś się”; dużą popularność zyskał dzięki roli dozorcy w radiowych „Matysiakach”; swojego głosu użyczył postaci Gargamela z animowanego serialu dla dzieci „Smerfy”.

1928 – W Warszawie powstały Państwowe Zakłady Inżynierii, zajmujące się produkcją miedzy innymi samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli oraz czołgów i ciągników.

1933 – W Poznaniu urodziła się Zofia Czerwińska, aktorka, związana z warszawskim Teatrem Syrena; znana m.in. z ról w serialach „Czterdziestolatek” i „Alternatywy 4”.

1936 – W Warszawie urodził się Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki, autor m.in. książek „Samotni wobec historii”, „Agonia i nadzieja”, „Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność”.

1937 – W Międzyrzecu Podlaskim urodziła się Elżbieta Dzikowska, historyk sztuki, podróżniczka, operatorka i reżyserka filmów dokumentalnych, autorka książek i programów telewizyjnych, które prowadziła wspólnie z mężem Tony Halikiem.

1938 – Na nadzwyczajnym posiedzeniu litewskiego rządu zwołanym przez prezydenta Antanasa Smetonę podjęto decyzję o przyjęciu polskiego ultimatum dotyczącego bezwarunkowego nawiązania stosunków dyplomatycznych.

1942 – We Lwowie w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł ppłk Jan Włodarkiewicz „Damian”, współorganizator i do 1940 r. komendant Tajnej Armii Polskiej, komendant Konfederacji Zbrojnej (1941), pierwszy komendant organizacji dywersyjnej „Wachlarz” (1941-1942).

1946 – Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci siedmiu członków Pogotowia Akcji Specjalnej NSZ za pacyfikację wsi Wierzchowiny; wyroki wykonano.

1947 – We Wrocławiu urodziła się Krystyna Tkacz, aktorka filmowa i teatralna, znana również jako znakomita wykonawczyni piosenek aktorskich; wystąpiła m.in. w serialach „Życie Kamila Kuranta” i „Alternatywy 4”.

1954 – W Londynie zmarł Wacław Komarnicki, polityk, prawnik, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, poseł na Sejm II RP, więzień obozu NKWD w Griazowcu, od 1942 roku minister sprawiedliwości w rządzie Władysława Sikorskiego, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

1956 – W Toruniu zmarł prof. Ludwik Kolankowski, historyk, pierwszy rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

1958 – W Strasburgu po raz pierwszy obradowało Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne; w 1962 r. Zgromadzenie zostało przekształcone w Parlament Europejski.

1965 – W Puławach urodziła się Agnieszka Pilaszewska, aktorka warszawskiego Teatru Współczesnego; wystąpiła m.in. w filmie „Polska śmierć”, w serialach „Miodowe lata” i „Glina”, a także w spektaklu telewizyjnym „Miś Kolabo”.

1965 – W zakładzie karnym przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie wykonany został wyrok śmierci na Stanisławie Wawrzeckim głównym oskarżonym w tzw. aferze mięsnej.

1968 – W czasie spotkania z aktywem partyjnym w Sali Kongresowej PKiN w Warszawie Władysław Gomułka potępił „antyradzieckie prowokacje” w trakcie przedstawień „Dziadów” i podkreślił żydowskie pochodzenie „inspiratorów” zajść na Uniwersytecie Warszawskim, „znanych z rewizjonistycznych wystąpień i poglądów”.

1971 – Premiera filmu Jerzego Stefana Stawińskiego i Heleny Amiradżibi „Kto wierzy w bociany?”.

1971 – W Chełmnie urodził się Grzegorz Mielcarski, piłkarz, zawodnik m.in. Olimpii Poznań, Górnika Zabrze, FC Porto, czterokrotny mistrz Portugalii, srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w 1992 roku.

1981 – Delegacja NSZZ „Solidarność”, m.in. Jan Rulewski, została pobita przez funkcjonariuszy SB w czasie sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy.

1984 – Premiera filmu „Lata dwudzieste lata trzydzieste” w reżyserii Janusza Rzeszewskiego.

1985 – W Fort Meyers na Florydzie zmarł Leopold Tyrmand, prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator jazzu, autor m.in. powieści „Zły”, „Życie towarzyskie i uczuciowe” oraz „Dziennika 1954”.

1997 – W Warszawie zmarła Teresa Tuszyńska, aktorka, modelka, znana z ról w filmach „Rozwodów nie będzie”, „Tarpany”, „Biały niedźwiedź”, „Poczmistrz”; największą popularność przyniosła jej rola Margueritte w filmie Janusza Morgensterna „Do widzenia, do jutra”.

2004 – W Warszawie zmarł prof. Zygmunt Kubiak, znawca kultury antycznej, autor „Mitologii Greków i Rzymian”.

2022 – W Zbrosławicach zmarł prof. Marian Zembala, kardiochirurg, wieloletni dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu (SCCS), minister zdrowia w 2015 r. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.

20 marca

.1239 – W Salerno zmarł Hermann von Salza, od 1210 r. wielki mistrz zakonu krzyżackiego, uważany za jego właściwego twórcę.

1568 – W Tapiewie koło Królewca zmarł Albrecht Hohenzollern, wielki mistrz krzyżacki, który przeprowadził sekularyzację państwa zakonnego i przeszedł na luteranizm; pierwszy książę pruski.

1673 – W Wieruszowie zmarł Augustyn Kordecki, przeor klasztoru paulinów na Jasnej Górze, organizator obrony sanktuarium częstochowskiego przed wojskami szwedzkimi w 1655 r.

1767 – Pod protekcją cesarzowej Katarzyny II zawiązane zostały konfederacje innowierców, domagające się zrównania praw z katolikami i gwarancji wolności wyznaniowej w Rzeczypospolitej; w Toruniu konfederację zawiązali protestanci, a w Słucku prawosławni.

1848 – W Poznaniu polscy działacze ziemiańscy utworzyli Komitet Narodowy Polski.

1859 – Na scenie warszawskiego Teatru Wielkiego wystawiona została pierwsza operetka w historii polskiego teatru, było to „Małżeństwo przy latarniach” Jakuba Offenbacha w reżyserii Leopolda Matuszyńskiego.

1872 – W Ossowie pod Lidą urodził się Władysław Kotwicz, orientalista, badacz ludów kałmuckich i mongolskich, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, pierwszy prezes Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego.

1875 – W Bojmiu niedaleko Kałuszyna zmarł January Suchodolski, malarz, oficer, uczestnik Powstania Listopadowego.

1895 – W Krakowie urodził się August Emil Fieldorf, oficer WP, organizator i szef Kedywu Komendy Głównej AK, jeden z najbardziej zasłużonych żołnierzy Armii Krajowej i polskiego podziemia niepodległościowego; skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, wyrok wykonano 24 lutego 1953 r.

1908 – Władze niemieckie wydały ustawę o przymusowym wywłaszczaniu Polaków decyzją Komisji Kolonizacyjnej.

1912 – W Łodzi urodził się Janusz Paluszkiewicz, aktor teatralny i filmowy, znany z filmów „Człowiek na torze”, „Awans”, „Znak orła” i roli Ignacego Gajdy w serialu Zbigniewa Chmielewskiego „Dyrektorzy”.

1915 – W Żytomierzu urodził się Światosław Richter, jeden z najwybitniejszych pianistów XX wieku.

1921 – Na Górnym Śląsku odbył się plebiscyt; Przy prawie 100-procentowej frekwencji za przynależnością tych ziem do Niemiec głosowało 706,8 tys. uczestników plebiscytu (59,6 proc.), a za przyłączeniem do Polski 479,4 tys. (40,4 proc.).

1929 – Sejm uchwalił wniosek o postawienie przed Trybunałem Stanu ministra skarbu Gabriela Czechowicza; zarzuty dotyczyły m.in. przekazania z budżetu państwa do dyspozycji premiera Józefa Piłsudskiego 8 mln zł, które przeznaczono na akcję wyborczą BBWR.

1929 – W Paryżu zmarł Ferdynand Foch, marszałek Francji, w czasie I wojny światowej naczelny dowódca sił sprzymierzonych (1918), sojusznik niepodległego państwa polskiego; w 1923 r. mianowany dekretem prezydenta RP marszałkiem Polski.

1932 – W Mniowie koło Kielc urodził się Ryszard Kotys, aktor, znany m.in. z roli Mariana Paździocha w serialu „Świat według Kiepskich”, wystąpił również w filmach „Vabank”, „Kingsajz”, „Wodzirej”.

1933 – W Kościerzynie urodził się Henryk Muszyński, arcybiskup metropolita gnieźnieński (1992-2010), prymas Polski w latach 2009-2010.

1937 – W Warszawie urodził się Krzysztof Kowalewski, aktor od 1977 r. związany z warszawskim Teatrem Współczesnym; bohater radiowego cyklu „Kocham Pana, Panie Sułku”, niezapomniany Roch Kowalski z „Potopu” i Zagłoba z „Ogniem i mieczem”, odtwórca głównych ról w komediach „Miś”, „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz” i „Brunet wieczorową porą”, a także w serialu „Rodzina Leśniewskich”.

1937 – Premiera filmu „Ordynat Michorowski” w reżyserii Henryka Szaro.

1937 – Rozpoczęła się budowa huty Stalowa Wola.

1940 – W Grenzdorfie, podobozie Stutthof, Niemcy rozstrzelali harcmistrza Alfa Liczmańskiego, komendanta Chorągwi Gdańskiej ZHP, działacza polonijnego.

1941 – W Częstochowie urodził się Jerzy Duda-Gracz, malarz, scenograf, rysownik, autor m.in. cykli malarskich: „Chopinowi”, „Motywy i Portrety Polskie”, „Obrazy Arystokratyczno-Historyczne”, „Golgota Jasnogórska”.

1942 – Na murach okupowanej Warszawy pojawił się znak Polski Walczącej – kotwica, którego autorką była Anna Smoleńska, harcerka i studentka historii sztuki na tajnym Uniwersytecie Warszawskim.

1950 – Sejm uchwalił ustawę o terenowych organach władzy państwowej – likwidacja samorządu terytorialnego.

1950 – Sejm uchwalił ustawę o przejęciu przez państwo dóbr kościelnych – tzw. dóbr martwej ręki i utworzeniu Funduszu Kościelnego; upaństwowiono 150 tys. ha, pozostawiając Kościołowi około 30 tys. ha.

1951 – W Warszawie urodził się Zbigniew Buczkowski, aktor, znany m.in. z ról w serialach „Dom”, „Graczykowie” i „Święta wojna”.

1956 – Podczas obrad VI Plenum KC PZPR, w obecności Nikity Chruszczowa, Edward Ochab wybrany został I sekretarzem KC PZPR.

1957 – Rozpoczęto seryjną produkcję samochodu Syrena.

1965 – Władze aresztowały Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego w związku z napisanym przez nich i kolportowanym „Listem otwartym do członków POP PZPR i członków uczelnianej organizacji ZMS przy Uniwersytecie Warszawskim”, w którym wskazywali na konflikt pomiędzy klasą robotniczą i centralną biurokracją partyjną.

1970 – Powołano Uniwersytet Gdański.

1971 – W Chorzowie urodziła się Agnieszka Krukówna, aktorka, związana z warszawskim Teatrem Powszechnym; znana m.in. z seriali „Janka” i „Boża podszewka”, wystąpiła również w filmach „Pestka”, „Farba” i „Fuks”.

1972 – Premiera filmu „Solaris” w reżyserii Andrieja Tarkowskiego, na podstawie powieści Stanisława Lema.

1974 – W Warszawie urodził się Andrzej Pilipiuk, pisarz, publicysta, autor cyklu książek o przygodach Jakuba Wędrowycza, serii książek „Kuzynki” oraz – pod pseudonimem Tomasz Olszakowski – 19 tomów kontynuacji przygód popularnego „Pana Samochodzika”.

1978 – Po dwóch latach żeglugi kpt. Krystyna Chojnowska-Liskiewicz na pokładzie jachtu „Mazurek” jako pierwsza kobieta w historii opłynęła samotnie kulę ziemską.

1982 – Stan wojenny: prezydent Warszawy gen. Mieczysław Dębicki rozwiązał Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich.

1986 – Z archikatedry gnieźnieńskiej skradziono srebrny relikwiarz św. Wojciecha.

1988 – W Krakowie urodził się Jakub Gierszał, aktor, wystąpił w filmach „Sala samobójców”, „Hiszpanka”, „Yuma”, „Pokot”.

1992 – W Warszawie otwarto przedstawicielstwo Biura Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców.

1998 – W Krakowie zmarł Maciej Słomczyński, poeta, prozaik, tłumacz literatury angielskiej i anglojęzycznej, scenarzysta; popularność przyniosły mu powieści kryminalne pisane pod pseudonimami Kazimierz Kwaśniewski i Joe Alex.

2002 – W Warszawie zmarł Andrzej Wróblewski „Ibis”, dziennikarz, krytyk i publicysta, związany z „Życiem Warszawy” i Polskim Radiem, autor rubryki „Byki i byczki” i audycji „Piórkiem Ibisa”.

2022 – W Wołominie zmarła Daria Lipińska-Nałęcz, historyk, archiwistka, specjalistka w zakresie historii Polski XIX i XX wieku. W latach 1996–2006 pełniła urząd Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, a w latach 1997–2007 przewodniczyła Polskiemu Komitetowi Programu UNESCO Pamięć Świata.

21 marca

.1522 – Mikołaj Kopernik na odbywającym się w Grudziądzu Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie „De aestimatione monetae”, w którym sformułował prawo „gorszy pieniądz wypiera lepszy”.

1765 – Ukazało się pierwsze wydanie „Monitora”, czołowego czasopisma polskiego oświecenia wyrażającego opinię stronnictwa królewskiego.

1804 – We Francji przyjęto tzw. Kodeks Napoleona – pierwszy nowoczesny kodeks prawa cywilnego; obowiązywał na terenie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

1809 – Wodzem naczelnym wojsk Księstwa Warszawskiego został książę Józef Poniatowski.

1880 – W Słupcy urodził się Władysław Przanowski, inżynier, pedagog, propagator zastosowania prac ręcznych w nauczaniu szkolnym, twórca i dyrektor Państwowego Instytutu Prac Ręcznych.

1901 – We Lwowie urodził się Jerzy Marr (właśc. Oktawian Zawadzki), aktor teatralny i filmowy, wystąpił m.in. w filmach „Zew morza”, „Tajemnica skrzynki pocztowej”, „Szyb L-23”.

1910 – W Warklanach na Łotwie urodził się Bolesław Romanowski, komandor, dowódca walczących w II wojnie światowej polskich okrętów podwodnych „Jastrząb” i „Dzik”.

1931 – W katastrofie lotniczej w Warszawie zginął Zygmunt Puławski, konstruktor samolotowy, autor projektów myśliwców PZL.P1 i PZL.P6.

1932 – W Krakowie urodził się Andrzej Bursa, poeta, prozaik, dziennikarz, autor m.in. poematu „Luiza” i powieści „Zabicie ciotki”.

1943 – Powstała Krajowa Reprezentacja Polityczna (KRP) – organ reprezentujący w kraju główne siły polityczne Polski Podziemnej. 9 stycznia 1944 r. została przekształcona w Radę Jedności Narodowej.

1948 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer tygodnika dla kobiet „Przyjaciółka”.

1954 – W pożarze w kopalni „Barbara-Wyzwolenie” w Chorzowie zginęło 82 górników.

1955 – Adam Harasiewicz zwyciężył w V Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.

1960 – Premiera filmu Stanisława Różewicza „Miejsce na ziemi”.

1962 – Premiera filmu Tadeusza Chmielewskiego „Dwaj panowie N”.

1968 – W Warszawie urodził się Krzysztof Varga, pisarz, dziennikarz, krytyk literacki.

1972 – W Warszawie urodził się Piotr Adamczyk, aktor znany m.in. z ról w filmach „Chopin. Pragnienie miłości”, „Karol. Człowiek, który został papieżem” oraz „Karol. Papież, który pozostał człowiekiem”.

1973 – W Warszawie zmarł Jan Marcin Szancer, grafik, scenograf filmowy i teatralny, ilustrator książek, autor scenografii do filmów „Żołnierz królowej Madagaskaru”, „Panienka z okienka”, „Awantura o Basię”.

1979 – Członkowie Socjalistycznego Związku Studentów Polskich (SZSP) napadli na mieszkanie Jacka Kuronia, gdzie odbywał się wykład Uniwersytetu Latającego.

1980 – Protestując „przeciw zmowie milczenia wokół zbrodni w Katyniu, demoralizacji młodzieży i zniszczeniu rzemiosła” były żołnierz AK Walenty Badylak dokonał aktu samospalenia na Rynku Głównym w Krakowie.

1985 – W Warszawie zmarł Stanisław Rembek, pisarz, autor m.in. powieści „Wyrok na Franciszka Kłosa” i „W polu”.

2001 – W Warszawie zmarła Anna Micińska, historyczka literatury, eseistka, wybitna znawczyni i popularyzatorka twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza.

2003 – W katowickim Spodku odbył się pożegnalny koncert grupy „Paktofonika”.

2010 – W Maisons-Laffitte zmarł Henryk Giedroyc, brat Jerzego Giedroycia, założyciela i redaktora paryskiej „Kultury”; przez blisko pół wieku – od 1952 do 2000 r. – należał do jego najbliższych współpracowników; ostatni dyrektor Instytutu Literackiego w Paryżu (2003-2010).

2020 – W Warszawie zmarł ksiądz Piotr Pawlukiewicz, duszpasterz, kaznodzieja i rekolekcjonista, dziennikarz mediów katolickich, kapelan kaplicy w Sejmie RP i duszpasterzem parlamentarzystów.

2021 – W Krakowie zmarł Adam Zagajewski, poeta i eseista, jeden z liderów literackiego pokolenia ’68, działacz opozycji antykomunistycznej.

22 marca

.1219 – Zmarł Henryk Kietlicz, arcybiskup gnieźnieński od 1199 r.; zwolennik reform gregoriańskich i uniezależnienia Kościoła od władzy świeckiej.

1585 – Urodził się Krzysztof Radziwiłł, od 1615 roku hetman polny litewski, od 1633 wojewoda wileński, od 1635 roku hetman wielki litewski, dowódca wojskowy w czasie wojen szwedzkich 1617-1629 oraz w wojnie smoleńskiej z Rosją.

1609 – W Krakowie urodził się przyszły król Polski Jan II Kazimierz Waza.

1786 – W Warszawie urodził się Joachim Lelewel, historyk, bibliograf, numizmatyk, działacz niepodległościowy, członek Rządu Narodowego w czasie Powstania Listopadowego; „Nauka była zatrudnieniem całego mego życia, jest ona moją drugą ojczyzną” – mawiał o sobie.

1864 – W Wilnie powieszony został przez władze carskie Konstanty „Kastuś” Kalinowski, jeden z przywódców Powstania Styczniowego, komisarz Rządu Narodowego na Litwę.

1887 – Władze carskie aresztowały w Wilnie Józefa Piłsudskiego, a następnie przewiozły go do twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu; Piłsudski w Wilnie związał się z konspiracyjną grupą, która współdziałała z frakcją terrorystyczną „Narodnej Woli”; nie mając świadomości, że planuje ona zamach na cara Aleksandra III, został zamieszany w jego przygotowanie.

1891 – W Miastkowie koło Garwolina urodził się Bogusław Miedziński, żołnierz Legionów Polskich, podpułkownik WP, polityk, publicysta, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego; poseł na Sejm (1922-1938), senator i marszałek Senatu (1938-1939).

1910 – W Woli Duchackiej pod Krakowem urodził się Stefan Janus, pilot, major WP i podpułkownik RAF, dowódca 315 dywizjonu myśliwskiego i 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (dywizjony 303, 316, 317), więzień Stalagu Luft III w Żaganiu.

1925 – W Krakowie urodziła się Halina Mikołajska, aktorka teatralna i filmowa, pedagog, członek KSS KOR, znana m.in. z ról w filmach „Nikt nie woła”, „Drugi brzeg”, „Bilans kwartalny”; po 1976 represjonowana przez władze PRL, internowana w stanie wojennym.

1925 – W Łodzi odsłonięto Grób Nieznanego Żołnierza.

1925 – W Gniewie na Pomorzu urodził się Wojciech Ziembiński, działacz niepodległościowy, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników; od 1977 r. członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela; w czasie stanu wojennego aresztowany; w 1983 r. założyciel Kongresu Solidarności Narodu, przekształconego w 1989 r. w Stronnictwo Wierności Rzeczypospolitej – KSN; inicjator i przewodniczący Rady Fundacji Poległym i Pomordowanym na Wschodzie.

1925 – W Zakopanem uroczyście otwarta została Wielka Krokiew, największa skocznia narciarska w Polsce.

1925 – W Nervi we Włoszech zmarł Julian Marchlewski, współorganizator SDKPiL (1893) i Związku Spartakusa w Niemczech (1916); od 1918 r. w Rosji sowieckiej, jeden z założycieli Międzynarodówki Komunistycznej; w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w Białymstoku.

1928 – Rozporządzenie prezydenta RP o utworzeniu państwowego przedsiębiorstwa „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”.

1933 – W Dachau pod Monachium powstał pierwszy niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny; w ciągu 12 lat przez KL Dachau i jego podobozy przeszło łącznie ponad 200 tys. osób z całej okupowanej przez III Rzeszę Europy, w tym z Polski; do wyzwolenia obozu przez Amerykanów 29 kwietnia 1945 r. śmierć poniosło w nim – według danych muzeum Dachau – 41 500 osób.

1940 – Początek kilkudniowych zamieszek antyżydowskich na ulicach Warszawy; w czasie rozruchów inspirowanych przez Niemców rabowano żydowskie mieszkania, sklepy, bito przechodniów – Żydów.

1940 – W Warszawie urodziła się Ewa Łętowska, prawniczka, specjalistka w zakresie prawa cywilnego, profesor Instytutu Nauk Prawnych PAN; rzecznik praw obywatelskich (1987-1992), sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (1999-2002) oraz Trybunału Konstytucyjnego (2002-2011).

1944 – W Itzehoe (Niemcy) urodził się Jerzy Janeczek, aktor teatralny i filmowy, odtwórca roli Witii Pawlaka w serii filmów Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, Nie ma mocnych”, „Kochaj albo rzuć”.

1947 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Słowa Powszechnego”, dziennika PAX.

1947 – W Warszawie urodził się Marek Bliziński, gitarzysta jazzowy, kompozytor; grał w zespołach m.in. Michała Urbaniaka, Jana Ptaszyna Wróblewskiego.

1950 – W Piotrkowie Trybunalskim urodził się Bogusław Wołoszański, dziennikarz, popularyzator historii, autor cyklu programów „Sensacje XX wieku”.

1951 – W Londynie zmarł gen. Tadeusz Ludwik Piskor, w latach 1926-1931 szef Sztabu Generalnego (od 1928 r. Sztabu Głównego); w czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowódca Armii „Lublin”, w połowie września podporządkowano mu również Armię „Kraków”.

1951 – W Nowym Jorku zmarł Henryk Floyar-Rajchman, działacz niepodległościowy, polityk, dyplomata, major Wojska Polskiego, członek rządów Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka, współorganizator ewakuacji rezerw złota Banku Polskiego w 1939 roku.

1951 – Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej oraz ustawę o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej.

1957 – W Warszawie urodził się Jacek Kaczmarski, poeta, pieśniarz, bard „Solidarności”, członek popularnego trio z Przemysławem Gintrowskim i Zbigniewem Łapińskim.

1957 – Sejm zatwierdził dekret o przywróceniu nazwy miastu Katowice i województwu katowickiemu; po śmierci Stalina w marcu 1953 r. Rada Państwa podjęła decyzję o przemianowaniu Katowic na Stalinogród.

1961 – W Inowrocławiu urodził się Robert Janowski, piosenkarz, aktor, prezenter telewizyjny.

1962 – W Warszawie urodziła się Katarzyna Figura, aktorka, znana m.in. z filmów „Pociąg do Hollywood”, „Kingsajz”, „Ajlawiu”.

1963 – Premiera filmu Jerzego Passendorfera „Zerwany most”.

1990 – Sejm przyjął ustawę o likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa-Książka-Ruch”.

1991 – Sejm przyjął ustawę „Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych”, tworząc ramy prawne dla rynku kapitałowego w Polsce.

1995 – Premiera filmu „Faustyna” w reżyserii Jerzego Łukaszewicza.

1999 – Postała Fundacja ITAKA organizacja pozarządowa zajmująca się poszukiwaniem osób zaginionych.

2003 – W Warszawie zmarł Jakub Karpiński, socjolog, historyk, politolog, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Towarzystwa Kursów Naukowych.

2005 – W Chicago zmarł Edward Moskal, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej w latach 1988-2005.

2010 – We Wrocławiu zmarł Ignacy Rutkiewicz, dziennikarz, w latach 1982-1990 redaktor naczelny miesięcznika „Odra”, w latach 1990-94 prezes Polskiej Agencji Prasowej, prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

2014 – Zmarł Zbigniew Wójcik, historyk, badacz dziejów XVI-XVII w.; żołnierz Armii Krajowej.

23 marca

.1589 – W Lidzbarku Warmińskim zmarł Marcin Kromer, biskup warmiński, dyplomata, historyk, pisarz, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji.

1768 – Rada Senatu Rzeczypospolitej podjęła uchwałę o wezwaniu wojsk rosyjskich, które miały stłumić konfederację barską.

1824 – We wsi Saracea na Podolu urodził się Zygmunt Miłkowski, ps. Teodor Tomasz Jeż, pisarz, publicysta, działacz społeczny i niepodległościowy; współzałożyciel i prezes Ligi Polskiej.

1845 – W Warszawie zmarł gen. Franciszek Młokosiewicz, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej w 1792 r. i Powstania Kościuszkowskiego; oficer wojsk Księstwa Warszawskiego; jeden z dowódców Powstania Listopadowego.

1881 – W Kozłowie urodził się Ignacy Wierzejewski, lekarz, ortopeda, generał brygady Wojska Polskiego, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, założyciel Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, senator II RP.

1822 – W Zadusznikach koło Tarnowa urodził się Ignacy Łukasiewicz, farmaceuta, pionier przemysłu naftowego w Europie, wynalazca lampy naftowej; część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 8 marca 1822 r.

1896 – W Nowym Dworze urodził się Kazimierz Wilamowski (właśc. Knobelsdorf), aktor teatralny i filmowy, członek „Reduty:, znany m.in. z ról w filmach „Serce matki” „Żołnierz zwycięstwa”, „Sprawa pilota Maresza”.

1903 – W Warszawie urodził się Zdzisław Karczewski, aktor teatralny i filmowy, odtwórca m.in. roli Johna Pawlaka w filmie Sylwestra Chęcińskiego „Sami swoi”, wielokrotny medalista lekkoatletycznych mistrzostw Polski w latach 1921-1925.

1905 – W Krakowie zmarł Walery Eljasz-Radzikowski, malarz historyczny, pejzażysta, fotograf, współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego.

1909 – W Wiedniu zmarł Wojciech Dzieduszycki, galicyjski polityk konserwatywny, pisarz, filozof, historyk sztuki.

1930 – W Warszawie urodził się Zygmunt Huebner, reżyser, aktor, dyrektor Starego Teatru w Krakowie i Teatru Powszechnego w Warszawie; odtwórca roli majora Sucharskiego w filmie Stanisława Różewicza „Westerplatte” i kapitana Siwego w kryminale Janusza Majewskiego „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”.

1931 – W Lublinie urodził się Jerzy Krzysztoń, prozaik, dramaturg, tłumacz, autor m.in. „Opowiadań indyjskich” i powieści „Obłęd”.

1932 – Radziecki pianista Aleksander Juninskij został laureatem II Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina.

1933 – W Krakowie urodził się Andrzej Trzaskowski, kompozytor, pianista, dyrygent, krytyk muzyczny, autor muzyki do filmów „Zuzanna i chłopcy”, „Lekarstwo na miłość”, „Album polski”, „Dreszcze”.

1935 – Sejm uchwalił konstytucję, podpisaną miesiąc później przez prezydenta Ignacego Mościckiego (dlatego do historii przeszła jako Konstytucja Kwietniowa).

1936 – W Krakowie podczas solidarnościowej demonstracji ze strajkującymi w fabryce „Semperit” doszło do walk z policją; zginęło 10 osób, ponad 40 zostało rannych.

1938 – W Giedlarowie urodził się Józef Zych, polityk, działacz ludowy, członek ZSL i PSL, marszałek Sejmu II kadencji, marszałek-senior Sejmu V kadencji.

1939 – Po aneksji litewskiej Kłajpedy przez Niemców zarządzona została mobilizacja alarmowa.

1941 – W niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau zamordowany został Tadeusz Tański, inżynier, konstruktor samochodowy, autor pierwszego polskiego samochodu pancernego oraz cywilnych aut CWS T-1 i CWS T-4.

1947 – W Warszawie ukazał się pierwszy numer „Nowin Literackich”, tygodnika pod redakcją Jarosława Iwaszkiewicza.

1952 – W Sieprawiu urodził się Marek Oramus, dziennikarz, pisarz nurtu science fiction, autor powieści „Senni zwycięzcy”, „Arsenał”, „Dzień drogi do Meorii”.

1957 – W Tatrach zginął Andrzej Wróblewski, malarz; szczególne miejsce w jego twórczości zajmuje stworzony pod koniec lat 40. cykl „Rozstrzelania”, odnoszący się do przeżyć okupacyjnych.

1957 – W Krakowie zmarł Juliusz Kleiner, historyk literatury polskiej, profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, członek PAU i Polskiej Akademii Literatury; autor „Zarysu dziejów literatury polskiej”.

1958 – W Urbana w stanie Illinois zmarł prof. Florian Znaniecki, filozof, socjolog.

1961 – Premiera filmu „Rozstanie” w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.

1971 – W Gdańsku urodził się Leszek Możdżer, kompozytor, pianista jazzowy, członek zespołu Miłość.

1973 – W Rybniku urodził się Jerzy Dudek, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski.

1976 – W Londynie zmarł gen. Stanisław Kopański, od kwietnia 1940 r. organizator i dowódca Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich w Syrii i Palestynie, którą dowodził w czasie walk w Libii (Tobruk, Bardia, El Gazala); szef Sztabu Naczelnego Wodza w latach 1943-1947.

1977 – W Warszawie zmarł Aleksander Dzwonkowski, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z ról w filmach „Kapelusz pana Anatola”, „Jutro premiera”, „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa”, „Duch z Canterville”, oraz roli Dyndalskiego z telewizyjnej adaptacji „Zemsty” Aleksandra Fredry w reżyserii Jana Świderskiego.

1978 – W Montrealu zmarł Tadeusz Romer, dyplomata, ambasador rządu RP na uchodźstwie w ZSRS (1942-1943); minister spraw zagranicznych w rządzie Stanisława Mikołajczyka (1943-1944); po wojnie na emigracji.

1993 – W Sztokholmie zmarł Adam Bromberg, wydawca, organizator Państwowego Wydawnictwa Naukowego, inicjator wydania Wielkiej Encyklopedii PWN; opuścił Polskę po kampanii antysemickiej w 1968 r.

2008 – W Paryżu zmarła Alina Margolis-Edelman, polska lekarka, działaczka humanitarna, przez ćwierć wieku związana z misjami Lekarzy Świata; uczestniczka powstania w getcie warszawskim; żona Marka Edelmana, jednego z dowódców powstania w warszawskim getcie; po marcu 1968 r. we Francji.

2009 – W Warszawie zmarł prof. Paweł Wieczorkiewicz, historyk, sowietolog; autor m.in. książek „Łańcuch śmierci: czystka w Armii Czerwonej 1937-1939”, „Sprawa Tuchaczewskiego”, „Historia polityczna Polski 1935-1945” oraz „Historia wojen morskich”.

2014 – Kamil Stoch zwyciężył w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata w skokach narciarskich.

2016 – W Konstancinie-Jeziornej pod Warszawą zmarł Marek Bargiełowski, aktor teatralny, filmowy, także radiowy i telewizyjny; grał w filmach w reżyserii m.in. Stanisława Barei, Krzysztofa Zanussiego, Tadeusza Konwickiego, Andrzeja Wajdy.

2017 – Otwarto Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

2019 – W Warszawie zmarła Maria Iwaszkiewicz-Wojdowska, pisarka, wieloletnia redaktorka Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik”, córka pisarza Jarosława Iwaszkiewicza, opiekunka jego spuścizny.

PAP/WszystkocoNajważniejsze/MJ