Odnaleziona rodzina neandertalczyków najprawdopodobniej się powiększy

Dzięki badaniom wiemy, że neandertalczycy i denisowianie wchodzili ze sobą w interakcje, czego dowodem było znalezienie dziecka z ojcem denisowianinem i matką neandertalką. Jak dodają badacze, rodzina neandertalczyków najprawdopodobniej się powiększy. Jak na razie, przebadano jedynie jedną trzecią jaskini, w której znaleziono szczątki.

.Pierwszy szkic genomu neandertalczyka został upubliczniony w 2010 roku. Od tego momentu naukowcy, pracujący w Instytucie Antropologii Ewolucyjnej Maxa Plancka, zsekwencjonowali 18 kolejnych pochodzących z 14 różnych stanowisk archeologicznych, położonych w całej Eurazji. W celu zbadania struktury społecznej neandertalczyków, naukowcy ponownie zwrócili uwagę na południową Syberię. Jest to bowiem region, który już wcześniej przynosił istotne odkrycia w kontekście badania starożytnego DNA. Zalicza się do nich m.in. odkrycie szczątków homininów denisowian w słynnej Jaskini Denisowej. Dzięki badaniom wiemy, że neandertalczycy i denisowianie żyli w tym regionie przez setki tysięcy lat. Co więcej, neandertalczycy i denisowanie wchodzili ze sobą w interakcje, czego dowodem była znaleziona rodzina neandertalczyków, a dokładniej dziecka z ojcem denisowianinem i matką neandertalką.

Powrót na Syberię

.Bardzo ważne w kontekście powyższych poszukiwań okazały się te, opublikowane na łamach Nature. Naukowcy skupili się w tym wypadku na szczątkach neandertalskich znalezionych w Jaskiniach Czagyrskiej i Okladnikova. Znajdują się one w odległości 100 km od Jaskini Denisowej.

Neandertalczycy okupowali badane miejsca około 54 tysiące lat temu. Z ich osadów odzyskano wiele szczątków neandertalskich, potencjalnie współczesnych. Badaczom udało się pobrać DNA z 17 szczątków neandertalczyków. Stanowi to największą liczbę szczątków neandertalczyków, jaką kiedykolwiek zsekwencjonowano w ramach jednego badania.

Jaskinia Czagyrska była badana przez badaczy z Instytutu Archeologii i Etnografii Rosyjskiej Akademii Nauk w ciągu ostatnich 14 lat. Naukowcy, prócz kilkuset tysięcy kamiennych narzędzi i kości zwierzęcych, odzyskali ponad 80 fragmentów kości i zębów neandertalczyków. Stanowi to jedno z największych zgromadzeń tych kopalnych ludzi nie tylko w regionie, ale i na świecie.

Neandertalczycy w Jaskini Czagyrskiej i Okladnikova polowali na koziorożca alpejskiego, konie, żubry i inne zwierzęta, które migrowały przez doliny rzek, przepływających w pobliżu badanych jaskiń. Surowce na swoje kamienne narzędzia zbierali dziesiątki kilometrów dalej. Występowanie tego samego surowca zarówno w Jaskini Czagyrskiej, jak i Okladnikova potwierdza dane genetyczne, które wskazują, że obydwie grupy zamieszkujące te miejscowości były ze sobą ściśle powiązane.

Poprzednie badania skamieniałego palca znalezionego w Jaskini Denisowej wykazały, że neandertalczycy zamieszkiwali góry Ałtaju również znacznie wcześniej, bo około 120 tysięcy lat temu. Jak wynika z danych genetycznych, neandertalczycy z jaskiń Czagyrskiej i Okladnikova nie są potomkami wcześniejszych grup. Są bliżej spokrewnieni z neandertalczykami europejskimi. Za tą tezą przemawia również materiał archeologiczny, do którego należą narzędzia kamienne z Jaskini Czagyrskiej. Są one najbardziej podobne do tzw. kultury mikolskiej, znanej z Niemiec i Europy Wschodniej.

17 znalezionych szczątków pochodziło od siedmiu mężczyzn i sześć kobiet neandertalskich, z czego osiem z nich było dorosłych, a piątkę stanowiły dzieci i młodzi nastolatkowie. W ich mitochondrialnym DNA badacze znaleźli kilka heteroplazm, które były wspólne dla poszczególnych osobników. Heteroplazmy to specjalny rodzaj wariantu genetycznego, który utrzymuje się tylko przez niewielką liczbę pokoleń.

Rodzina neandertalczyków

.Wśród znalezionych szczątków były pozostałości neandertalskiego ojca i jego nastoletniej córki. Naukowcy znaleźli także parę krewnych drugiego stopnia, do których należeli, młody chłopiec i dorosła kobieta. Być może była ona ich kuzynką, ciotką lub babką. Połączenie heteroplazm i osobników spokrewnionych wskazuje, że neandertalczycy w Jaskini Czagryskiej żyli i zmarli mniej więcej w tym samym czasie.

Fakt, że żyli w tym samym czasie jest bardzo ekscytujący. Oznacza to, że prawdopodobnie pochodzili z tej samej społeczności społecznej. Po raz pierwszy możemy więc wykorzystać genetykę do badania organizacji społecznej społeczności neandertalskiej – mówi Laurits Skov, autor badania.

Innym ważnym odkryciem jest bardzo niska różnorodność genetyczna, w obrębie badanej neandertalskiej społeczności, która składała się z 10-20 osobników. Poziom ten jest znacznie niższy, niż odnotowany w przypadku jakiejkolwiek starożytnej lub obecnej społeczności ludzkiej. Jest również bardziej podobny do wielkości grup zagrożonych gatunków, będących na skraju wyginięcia.

Mimo to, neandertalczycy nie żyli w całkowicie odizolowanych społecznościach. Porównując różnorodność genetyczną na chromosomie Y, który jest dziedziczony z ojca na syna, z różnorodnością mitochondrialnego DNA, które jest dziedziczone po matkach, badacze udzielili odpowiedzi na pytanie, kto poruszał się między społecznościami, mężczyźni czy kobiety?

Odkryto, że mitochondrialna różnorodność genetyczna była znacznie wyższa, niż różnorodność chromosomu Y, co sugeruje, że neandertalskie społeczności były połączone przede wszystkim przez migrację kobiet. Pomimo bliskości Jaskini Denisowej, wydaje się, że migracje te nie dotyczyły Denisowian, bowiem badacze nie znaleźli żadnych dowodów na przepływ ich genów u neandertalczyków z Jaskini Czagyrskiej w ciągu ostatnich 20 tysięcy lat przed życiem tych osobników.

To, co czyni tę pracę szczególnie niezwykłą, to fakt, że sekwencjonowane jednostki nie są rozrzucone szeroko po ogromnej przestrzeni istnienia Neandertalczyków, ale są skoncentrowane w konkretnym punkcie w czasie i przestrzeni, zapewniając w ten sposób pierwsze migawki grupy rodzinnej – mówi Lara Cassidy.

Jak podaje Nature, rodzina neandertalczyków z Jaskini Czagyrskiej prawdopodobnie się powiększy. Do tej pory zbadano tylko jedną trzecią jaskini. Paleogentyk Lauritsa Skova wraz ze współpracownikami przeanalizowali mniej, niż jedną czwartą odkrytych szczątków neandertalczyków. Ma ona nadzieję, że przyszłe badania pozwolą zbudować bardziej kompletne drzewa genealogiczne neandertalczyków i być może znaleźć matkę nastoletniej dziewczyny. „Prawdopodobnie też tam jest”.

Oprac. MAC