Rok wyborczy 2025
Kto wygra wybory prezydenckie 2025? Kiedy się odbędą? Kto wygra wybory uzupełniające do Senatu? Kto pokieruje Krajowym Biurem Wyborczym? Czy zapewniony zostanie proces wyborczy zgodny z zasadami państwa prawa? Oto co przyniesie nam rok wyborczy 2025.
Wybory prezydenckie 2025
.Wybory prezydenckie 2025 niewątpliwie będą najważniejszym wydarzeniem politycznym roku 2025 r., choć to nie jedyna elekcja w nadchodzącym roku: w najbliższych miesiącach czekają nas także wybory uzupełniające do Senatu w Krakowie. Początek roku to również wybór nowego szefa Krajowego Biura Wyborczego.
Już 8 stycznia 2025 r. dowiemy się, kiedy odbędą się wybory prezydenckie. Ogłosi ją marszałek Sejmu Szymon HOŁOWNIA. Zgodnie z przepisami w grę wchodzą trzy terminy: 4, 11 lub 18 maja. Jeśli doszłoby do drugiej tury, to na ponowne głosowanie poszlibyśmy 18 lub 25 maja, lub 1 czerwca. Z zapowiedzi publicznych marszałka Sejmu wynika, że zależy mu na tym, aby wybory prezydenckie miały jak największą frekwencję, stąd unikanie dat nachodzących na t.zw. długi majowy weekend lub Zielone Świątki w drugiej turze wyborów. Z tego punktu widzenia najbardziej racjonalną datą wydaje się być niedziela 18 maja 2025 r. dla przeprowadzenia pierwszej tury wyborów, i 1 czerwca 2025 r. – drugiej tury wyborów prezydenckich.
Formalnie wybory prezydenckie zostaną zarządzone 15 stycznia 2025 r. – termin ten wynika z przepisu konstytucji, zgodnie z którym wybory nie mogą być przeprowadzone w ciągu 90 dni po zakończeniu stanu nadzwyczajnego. Wprowadzony przez rząd w związku z wrześniową powodzią stan klęski żywiołowej został zniesiony 16 października 2024 r., okres 90 dni mija więc 14 stycznia 2025 r.
Prawnicy zwracają uwagę, że dopiero po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw postanowienia marszałka Sejmu o zarządzeniu wyborów prezydenckich formalnie ruszy kampania wyborcza.
Rozpoczęcie kampanii prezydenckiej oznacza też, że w celu zgłoszenia kandydata na prezydenta, konieczne będzie utworzenie komitetu wyborczego. Wybory prezydenckie różnią się od innych wyborów przeprowadzanych w Polsce tym, że komitety wyborcze mogą być tworzone wyłącznie przez wyborców, a nie przez partie polityczne; wszystkie komitety kandydatów powołuje się tak samo i wszystkie podlegają takim samym zasadom dotyczącym finansowania kampanii.
O rejestracji komitetu wyborczego, a następnie rejestracji kandydata w wyborach prezydenckich decyduje Państwowa Komisja Wyborcza. W przypadku odmowy rejestracji, komitet ma dwa dni na złożenie skargi do Sądu Najwyższego, a sąd ma kolejne 2 dni na jej rozpatrzenie. Od orzeczenia Sądu Najwyższego nie przysługuje odwołanie.
Skargi na decyzje PKW trafiają do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego, której status jest kwestionowany przez rząd Donalda TUSKA. Powstała ona na mocy ustawy o SN z 2017 r. i tworzą ją osoby powołane po 2017 r. na urząd sędziego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z grudnia 2017 r. Dotychczas jej uchwały nie były kwestionowane – ani przy zatwierdzaniu wyników wyborów parlamentarnych, ani przy zatwierdzaniu wyborów samorządowych, ani przy zatwierdzaniu wyników wyborów do Parlamentu Europejskiego. Próba zakwestionowania wyników wyborów prezydenckich 2025 r. jednak, jak widzimy z pierwszych zapowiedzi, będzie miała miejsce.
Faworytami sondaży są w tej chwili Rafał TRZASKOWSKI i Karol NAWROCKI. Według wszystkich sondaży prezydenckich to ta dwójka kandydatów w wyborach prezydenckich wchodzi do drugiej tury wyborów, a układ sił pomiędzy Rafałem TRZASKOWSKIM a Karolem NAWROCKIM pokazuje, że wynik wyborów prezydenckich 2025 r. może być nie do przewidzenia do ostatnich chwil. Stąd próba zabezpieczenia wyniku wyborczego poprzez decyzję Sądu Najwyższego w innym niż w poprzednich wyborach składzie.
Wybory uzupełniające do Senatu
.W 2025 r. czekają nas poza wyborami prezydenckimi także wybory uzupełniające do Senatu w okręgu 33, obejmującym część Krakowa (Stare Miasto, południowe i zachodnie dzielnice miasta). To konsekwencja zwolnienia miejsca w Izbie wyższej przez Bogdana Klicha, który został powołany na chargé d’affaires Ambasady RP w Stanach Zjednoczonych.
Wybory uzupełniające musi zarządzić prezydent Andrzej DUDA i – podobnie, jak w przypadku wyborów prezydenckich – będzie mógł to zrobić najwcześniej 15 stycznia 2025 r. Ma to związek z wprowadzonym jesienią stanem klęski żywiołowej spowodowanej powodzią.
Politycy koalicji rządzącej zapowiadają, że w wyborach uzupełniających do Senatu w Krakowie zostanie wystawiony jeden wspólny kandydat w ramach tzw. paktu senackiego. PiS rozważa poparcie niezależnego kandydata, wystawić swojego kandydata zamierza Konfederacja. Spekuluje się o wysokich szansach Bogusława SONIKA, jeśli zdecyduje się on na start w wyborach uzupełniających do Senatu.
Wybór szefa Krajowego Biura Wyborczego
.Początek 2025 r. to także wybór nowego szefa Krajowego Biura Wyborczego. Kadencja Magdaleny Pietrzak, która obecnie kieruje pracami KBW, kończy się 3 marca 2025 r.
Zgodnie z Kodeksem wyborczym, szef KBW jest powoływany przez Państwową Komisję Wyborczą spośród trzech kandydatów, których – po zasięgnięciu opinii szefów Kancelarii Sejmu, Senatu oraz Prezydenta – przedstawia minister spraw wewnętrznych i administracji. W przypadku uzasadnionych zastrzeżeń PKW niezwłocznie poinformuje o tym szefa MSWiA, który przedstawi kolejne dwie kandydatury, również skonsultowane z szefami trzech kancelarii. Jeśli żaden z kandydatów na szefa KBW ponownie nie zostanie zaakceptowany, wtedy powoła go minister spraw wewnętrznych i administracji.
Szef KBW jest od strony organizacyjnej i finansowej najistotniejszą osobą w procesie wyborczym. To KBW, a nie PKW dysponuje budżetem na organizację wyborów. Szef KBW kieruje pracami administracji wyborczej, odpowiada za warunki organizacyjne, finansowe i techniczne wyborów czy referendów, z urzędu jest też sekretarzem Państwowej Komisji Wyborczej.
Kadencja szefa KBW trwa siedem lat; PKW może go odwołać przed upływem kadencji w uzgodnieniu z szefem MSWiA. Szef KBW nie może należeć do partii politycznej, nie może też być skazany za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego ani za przestępstwo umyślne skarbowe.
PAP/AJ
