Profesor Andrzej NOWAK, na łamach 40. numeru „Wszystko co Najważniejsze” prowadzi opowieść na temat tego, czym jest rosyjski imperializm, wskazując, że funkcjonuje w koncepcjach politycznych od początków istnienia Moskwy. Autor wskazuje także do czego tak naprawdę odwołuje się Władimir Putin.
.Profesor Andrzej NOWAK tekst “Arsenał rosyjskiego imperializmu” rozpoczyna od zwrócenia uwagę na fakt, że rosyjski imperializm sięga korzeniami już XIV w. kiedy Moskwa rozszerzała swoje wpływy poprzez niszczenie władzy księstw ościennych. Mimo, iż spadkobiercami Rusi Kijowskiej są zarówno Ukraina, Białoruś jak i Rosja, ta ostatnia po zniszczeniu Kijowa przez Mongołów rozpoczyna agresywną ekspansję na tereny dawnej Rusi.
Około 1330 r. Moskwa po raz pierwszy wysuwa aspiracje podporządkowania sobie wszystkich ziem dawnej Rusi i ogłasza program owego „wyzwalania”. Paradoks polega na tym, że to księstewko mogło wyzwalać tylko inne księstwa ruskie, bo Ruś rozpadła się na bardzo wiele księstewek pod dominacją mongolską. Moskwa mogła wyzwalać te księstwa, jedynie niszcząc ich dynastie, niszcząc tożsamości rozwijające się wówczas równolegle w tych księstwach.
Istotą sukcesu utrwalania rosyjskich wpływów w Europie Środkowej, a szczególnie w Europie Wschodniej jest inicjatywa cara Piotra I, który dostrzegł jak ważne poszerzaniu strefy wpływów jest posiadanie dobrej opinii na Zachodzie.
Modernizacja kulturowa i otwarcie na Zachód w wieku XVIII przynosi podwójny efekt. Po pierwsze, Rosja zaczyna tworzyć własną kulturę, inspirowaną przez wpływy zachodnie. (…) w ten sposób zaczyna imponować Zachodowi jako ważne centrum kultury, z jednej strony trochę odmiennej, ale z drugiej zrozumiałej i fascynującej. Drugim aspektem tego zwrotu w XVIII w. jest dosłownie kupienie za łapówki niezwykle wpływowych ideologów oświecenia zachodniego, którzy propagują obraz Rosji jako kraju, który wyzwala zacofanych, ciemnych sąsiadów, jak Polska.
Andrzej Nowak spektakularnie spina opowieść o historii moskiewskiego imperializmu zestawiając ze sobą ideę niesienia prawosławia, dającego zbawienie z rewolucją komunistyczną, która miała wyzwalać lud pracujący całego świata.
(…) Rosja wytworzyła w kontaktach z mocarstwami, domagając się podziału na strefy wpływów, inny sposób uzasadnienia swojej ekspansji – ideologiczny. To ideologia Moskwy – trzeciego Rzymu, stworzona na początku XVI w., kiedy Moskwa była jedynym państwem prawosławnym na świecie i rzuciła hasło wyzwalania nie tylko ziem ruskich, ale wszystkich ziem, na których mieszkali prawosławni. (…) W pewnym sensie podobnym i jeszcze bardziej skutecznym narzędziem działającym na tej zasadzie stała się ideologia komunistyczna, kiedy zatriumfowała w Rosji w 1917 r. wraz z powołaniem Trzeciej Międzynarodówki, stowarzyszenia partii komunistycznych całego świata, w Moskwie w 1919 r.
Na koniec autor książki “Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X-XXI w.” próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, do czego tak naprawdę w swojej neoimperialnej polityce odwołuje się Władimir Putin. Czy głównym źródłem inspiracji są XIV-wieczne krucjaty odzyskiwania terenów, które należą się Moskwie, będącej jedynym spadkobiercą Rusi Kijowskiej? A może motywem przewodnim jest pragnienie uczynienia Rosji bardziej zachodniej i przez Zachód respektowaną, by ostatecznie go zniszczyć?
