Sensacyjne odkrycia w starożytnym Palepafos. Wśród nich tajemnicza inskrypcja

W trakcie wykopalisk na stanowisku archeologicznym Palepafos, na które składają się ruiny starożytnego miasta, położonego na obszarze współczesnej wioski Kuklia w dystrykcie Pafos w południowo-wschodnim Cyprze, archeolodzy odkryli niezwykły skarb sprzed wieków. Badacze odkopali antyczną inskrypcję, która została wyryta na kamieniu oraz zapisana cypryjskim sylabariuszem.

Sensacyjne odkrycia w starożytnym Palepafos

.W starożytności na obszarze południowo-zachodniego Cypru istniało królestwo Pafos, którego stolicą było miasto Palepafos. Od IV wieku p.n.e. utraciło ono jednak ten status i stolica miasta-państwa została przeniesiona do miasta Nea Pafos, położonego w odległości około 15 km na zachód od Palepafos. Palepafos rozkwitało w epoce żelaza oraz brązu, kiedy to też pełniło rolę miejskiego i administracyjnego centrum regionalnej władzy w tej części wyspy.

W trakcie ostatnich prac archeologicznym w Palepafos dokonano niezwykłego odkrycia archeologicznego w postaci wiekowej inskrypcji zapisanej cypryjskim  sylabariuszem. Napis odkryto na kamieniu, który stanowił część muru pochodzącego z budynku powstałego w okresie archaicznym, przypadającym w przypadku Cypru na lata pomiędzy 750 a 480 rokiem p.n.e. Najnowsze znalezisko wzbudziło duże zainteresowanie ekspertów oraz rozbudziło oczekiwania co do tego jakie jest dokładne znaczenie odkrytego napisu – więcej informacji ma ujawnić szczegółowa analiza zabytku.

Sylabariusz cypryjski

.Historycy powszechnie uważają, że sylabariusz cypryjski stanowił rozwinięcie pisma linearnego A, które było używane na Krecie przez starożytną kulturę minojską. Badacze szacują, iż sylabariusz ten był używany na wyspie Cypr w okresie lat od 1500 do 300 r. p.n.e. Najstarsze znane inskrypcje wykonane w nim pochodzą z lat 1500–1200 p.n.e. i zapisano je w systemie piśmienniczym znanym jako cypro-minojski, a także w wymarłym języku używanym na Cyprze w epoce żelaza, który jest znany współcześnie jako j. eteocypryjski. W wyniku polityki hellenizacji, którą zapoczątkował podbój Aleksandra Wielkiego, cypryjskie pismo zostało ostatecznie zastąpione alfabetem greckim w IV wieku p.n.e.

Stanowisko Palepafos we wsi Kuklia było do tej pory badane przez brytyjskich archeologów w latach 1950–1955, a także przez niemiecko-szwajcarską misję archeologiczną w latach 1966–1973, 1985 oraz 1992–1995. W ostatnich latach prace prowadzili tam również archeolodzy z Uniwersytetu Cypryjskiego w latach 2006–2008. W ramach wcześniejszych wykopalisk w tym miejscu zidentyfikowano chociażby pozostałości monumentalnego muru o długości 168 metrów. Do tej pory jednak nie odkopano tej struktury w pełni. Dokładne datowanie oraz funkcja muru wciąż pozostają kwestią sporną pomiędzy naukowcami.

Fortyfikacje Palepafos

.W trakcie najnowszych wykopalisk w 2024 roku badacze skupili się na pracach archeologicznych obejmujących przede wszystkim teren monumentu położonego na północ od imponującego muru w kształcie litery „P”, który był skierowany w stronę morza. Początkowo uważano, że struktura ta stanowiła część fortyfikacji Palepafos i pełniła dokładnie funkcję wieży obronnej. Jednak najnowsze prace wykopaliskowe wykazały, że konstrukcja ta prawdopodobnie była odrębnym obiektem o charakterze kultowym.

Nowe odkrycia wskazują, że konstrukcja ta została wzniesiona w XII–XI wieku p.n.e., a następnie opuszczona w okresie pomiędzy 1050 a 750 rokiem p.n.e., co odpowiada czasom panowania na Cyprze stylu geometrycznego w sztuce. Archeolodzy są przekonani jednak, iż obiekt ten ponownie był wykorzystywany po jego odrestaurowaniu w VI wieku p.n.e., czyli już w cypryjskim okresie archaicznym. W 2023 roku na zewnętrznej ścianie tej konstrukcji odkryto dwa rysunki statków, przypominające przedstawienia statków znalezione w starożytnym mieście Kition. W 2024 roku odkryto kolejny, niekompletny rysunek statku.

.W trakcie ostatniego sezonu wykopalisk w 2024 r. archeolodzy skupili się na zbadaniu tunelu, jaki przecinał mur na głębokości 2-3 metrów pod ziemią. Funkcja tych tuneli pozostaje zagadką, choć jedna z hipotez sugeruje, że mogły zostać zbudowane około 499/498 roku p.n.e., w czasie perskiego oblężenia Palepafos. Staranne badania umożliwiły lepsze zrozumienie stratygrafii tego miejsca oraz lepsze datowanie późniejszych faz konstrukcji muru otaczającego miasto.

Marcin Jarzębski