O dojrzewaniu przyjaźni polsko-brytyjskiej

80. rocznica wybuchu II wojny światowej zainspirowała Brytyjczyków do debaty w parlamencie na temat wkładu Polaków w ich wysiłki wojenne. Dla nas to dobry moment na refleksję nad bogatą historią, jakże bliskich współcześnie, polsko-brytyjskich relacji – pisze prof. Arkady RZEGOCKI

Dnia 25 sierpnia 1939 roku Polska i Wielka Brytania zawarły traktat sojuszniczy, zobowiązujący obie strony do udzielenia sobie wzajemnej pomocy militarnej w przypadku agresji na jedną ze stron. Niedługo potem, 1 września 1939 roku Polska została zaatakowana przez nazistowskie Niemcy, a zaledwie 16 dni później do ataku na Rzeczpospolitą dołączyła Rosja. Dwa dni po ataku nazistowskich wojsk na Polskę, 3 września 1939 r. Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 r., Brytyjczycy nie poddali się i pozostali z Polakami. Wielka Brytania stała się wówczas dla Polaków wyspą ostatniej nadziei. Polacy licznie dołączali do sił brytyjskich i walczyli u boku wojsk alianckich o wolność swojej Ojczyzny i jednocześnie całej Europy.

Jedną z najważniejszych bitew, w której Polacy i Brytyjczycy walczyli ramię w ramię, była niewątpliwie bitwa o Anglię.

W dużej mierze to właśnie dzięki polskim pilotom i ich osiągnięciom na polu walki, więzi między Polską a Wielką Brytanią są tak silne.

Polscy piloci, walczący w szesnastu polskich dywizjonach, stanowili drugi co do wielkości kontyngent w Królewskich Siłach Powietrznych. Udział polskich pilotów w bitwie o Anglię, zwłaszcza tych, którzy walczyli w polskich dywizjonach 302 i 303, jest wciąż źródłem ogromnej dumy dla polskiej społeczności w Wielkiej Brytanii, której znakiem rozpoznawczym jest dziś symbol biało-czerwonej szachownicy.

Poza tym podczas wojny polska marynarka wojenna walczyła u boku alianckich flot w wielu miejscach, w tym na Morzu Północnym, Atlantyku i Morzu Śródziemnym. Polskie wojska odegrały także ważną, choć mało znaną rolę w lądowaniach D-Day, zapewniając wsparcie artyleryjskie dla jednostek lądowych i ratując życie tysiącom brytyjskich żołnierzy szturmujących plaże Normandii. Nie sposób nie wspomnieć również współpracy wybitnych, polskich matematyków z szyfrantami z Bletchley Park, którzy mieli swój cenny wkład w złamanie kodu Enigmy.

Zmiany polityczne w Polsce po 1989 r. nadały polsko-brytyjskim relacjom nowej dynamiki oraz umożliwiły powrót do bliskiej współpracy, jaka łączyła nas podczas II wojny światowej. Wielka Brytania wspierała polskie przemiany systemowe i popierała polskie aspiracje do członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim, czego 20. rocznicę świętowaliśmy w marcu tego roku. W 2004 roku Wielka Brytania była jednym z pierwszych państw, które otworzyły dla Polaków swoje granice, umożliwiając im podjęcie pracy i edukacji. Obecnie mieszka tu blisko milion naszych obywateli, którzy stanowią najliczniejszą grupę narodową zamieszkującą Wyspy Brytyjskie. W ciągu 15 lat członkostwa Polski w UE, między naszymi krajami wywiązały się szczególne, sojusznicze relacje oparte na tożsamości poglądów na wielu płaszczyznach. W 2016 roku zostały one jeszcze wzmocnione przez zawiązane strategiczne partnerstwo, którego efektem są regularne coroczne wspólne spotkania ministrów spraw zagranicznych i obrony, jak i unikalne w swej formule konsultacje międzyrządowe z premierami obu krajów na czele.

Obecnie mamy do czynienia ze szczególnym momentem w relacjach polsko-brytyjskich. Z jednej strony Wielka Brytania, będąca bliskim partnerem Polski na forum europejskim, zamierza wystąpić z Unii Europejskiej. Z drugiej strony, Zjednoczone Królestwo i Rzeczpospolita pozostają kluczowymi sojusznikami w ramach NATO i innych struktur zapewniających bezpieczeństwo w Europie i na świecie. Razem dążymy do dalszego pogłębiania ścisłej współpracy opartej na wspólnej historii, wspólnych wartościach, a także na wspólnych interesach.

.W 80. rocznicę wybuchu II wojny światowej razem pamiętajmy o tych, którzy walczyli z nazistowskimi Niemcami. Pamiętajmy o wspólnych wartościach, które nas łączą, szczególnie o wolności. Współdziałając jesteśmy naprawdę silni i możemy wiele razem osiągnąć. Wielki wysiłek zbrojny polskiego narodu i braterstwo broni z Brytyjczykami powinno stanowić ważny punkt odniesienia do budowania jeszcze bliższych relacji i inspiracji na przyszłość.

Arkady Rzegocki