15 sierpnia dzień pełen znaczeń

Kościół 15 sierpnia obchodzi uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Początki święta sięgają przełomu V i VI wieku. W tradycji ludowej to dzień błogosławienia plonów. 105 lat temu tego dnia Polacy wygrali Bitwę Warszawską.

Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

.Wiarę w Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny w formie dogmatu ogłosił dopiero 1 listopada 1950 r. papież Pius XII.

„Niepokalana Bogarodzica zawsze Dziewica Maryja po zakończeniu swojego ziemskiego życia została z ciałem i duszą wzięta do niebieskiej chwały” – ogłosił papież w konstytucji apostolskiej „Munificentissimus Deus” (Najszczodrobliwszy Bóg).

Dogmat o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny nie mówi jednak nic na temat śmierci Maryi. Kwestię tę podjął dopiero papież Jan Paweł II w katechezie 25 czerwca 1997 r. Opowiedział się wówczas za tezą, że Maryja, podobnie jak każdy człowiek, umarła, a następnie została przez Jezusa wskrzeszona, czyli dostąpiła zmartwychwstania z ciałem i duszą i została wzięta do nieba.

„Choć Kościół głosi, że Maryja została zachowana od grzechu pierworodnego na mocy szczególnego przywileju Bożego, nie znaczy to, że otrzymała Ona również cielesną nieśmiertelność” – powiedział papież. Dodał, że „przejście do innego życia było dla Maryi dojrzewaniem łaski w chwale, toteż w tym właśnie przypadku można było pojmować śmierć jako »zaśnięcie«”.

Treść ogłoszonego przez Piusa XII dogmatu potwierdziła wielowiekową wiarę Kościoła. Święto Wniebowzięcia Matki Bożej obchodzone było już na przełomie V i VI wieku pod nazwą Zaśnięcie Bogurodzicy, czyli Koimesis. W Ogrodzie Oliwnym wzniesiono np. świątynię ku czci Zaśnięcia Matki Bożej.

Tradycja wschodnia do dziś uznaje, że Maryja przeszła przez bramę śmierci (zasnęła w Panu) i dopiero po tym została wzięta z ciałem i duszą do nieba. Cerkiew prawosławna świętuje trzy fakty: śmierć – zaśnięcie Matki Bożej, jej zmartwychwstanie i następujące po nim wniebowzięcie. W związku z tym, według słów biskupa Łazarza (Puhalo), nie mówi się, że chrześcijanin umiera, tylko że „udaje się na spoczynek” lub „zasypia”, ponieważ „śmierć jest tylko chwilą, po której każdy człowiek wstaje”.

W Kościele Zachodnim święto obchodzono od VII w. pod nazwą Wniebowzięcia.

Święto Matki Bożej Zielnej

.W tradycji ludowej 15 sierpnia obchodzone jest święto Matki Bożej Zielnej (w Polsce), Korzennej (w Czechach), Kwietnej (w Niemczech – w Bawarii i Nadrenii), Żytniej (w Estonii). Tego dnia podczas nabożeństw święci się kwiaty i zioła, modląc się o błogosławieństwo dla pól i plonów.

Istnieją dwa tłumaczenia tego zwyczaju. Jeden związany jest z apokryfami, czyli niekanonicznymi księgami, według których św. Tomasz po Wniebowzięciu wszedł do grobu, gdzie miało spoczywać ciało Maryi, i zobaczył tam jedynie kwiaty i zioła. Drugi przekaz mówi, że kwiaty i zioła są symbolem Matki Bożej, która jest „najpiękniejszym owocem ziemi”.

Wierzono powszechnie, że poświęcony w kościele bukiet nabiera właściwości leczniczych. W drodze powrotnej z kościoła pozostawiano zioła na polach, aby szkodniki nie zagrażały zbiorom. Po kilku dniach zabierano je do domu i przechowywano za obrazami religijnymi.

Bitwa Warszawska

.W 1920 r., kiedy wojska bolszewickie nacierały na stolicę, przełom w walce nastąpił 15 sierpnia. Sukces nad wrogiem odniosła 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego, która walczyła z nacierającymi 4 i 15 Armią bolszewicką oraz nastąpiło odbicie Ossowa i Radzymina. Tego samego dnia kaliski 203 Pułk Ułanów zdobył sztab 4 Armii bolszewickiej w Ciechanowie, a wraz z nim – kancelarię armii, magazyny i jedną z dwóch radiostacji służących wrogowi do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku.

Przestrojono polski nadajnik na częstotliwość bolszewicką i rozpoczęto zagłuszanie nadajników wroga, dzięki czemu druga z sowieckich radiostacji nie mogła odebrać rozkazów. Warszawa na tej częstotliwości nadawała przez dwie doby bez przerwy teksty Pisma Świętego – jedyne wystarczająco obszerne teksty, które udało się szybko odnaleźć. Brak łączności praktycznie wyeliminował 4 Armię z walki o stolicę.

Bitwa Warszawska została uznana za 18. przełomową bitwę w historii świata. Zadecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i zatrzymała marsz rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią.

W 1923 r. rozkazem nr 126 gen. Stanisława Szeptyckiego 15 sierpnia wprowadzono w kraju Święto Żołnierza.

„W rocznicę wiekopomnego rozgromienia nawały bolszewickiej pod Warszawą święci się pamięć poległych w wiekowych walkach z wrogiem o całość i niepodległość Polski” – głosił okólnik ministra spraw wojskowych.

Dokument regulował także program święta.

„W przeddzień Święta Żołnierza o godz. 20-ej capstrzyk orkiestr wojskowych na ulicach miasta garnizonowego; w dzień święta przed południem przegląd wojsk z nabożeństwem i błogosławieństwem; po południu uroczystości ogólnonarodowe; uroczysty wieczorny apel” – czytamy.

Po II wojnie światowej władze PRL przeniosły obchody początkowo na maj, a później na 12 października, upamiętniając bitwę pod Lenino.

Mimo tego zgodnie z ustawą z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy 15 sierpnia Polacy nie szli do pracy. Mogli tego dnia świętować uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Na ten dzień miliony wiernych docierają w pielgrzymkach pieszych na Jasną Górę, gdzie do dziś odbywają się centralne uroczystości religijne.

Święto Wojska Polskiego w dniu 15 sierpnia przywrócił Sejm ustawą z 30 lipca 1992 r.

1920. Triumf i pamięć

.Profesor nadzwyczajna w Instytucie Sztuki PAN, Joanna M. SOSNOWSKA i historyk sztuki, profesor nauk humanistycznych, Jerzy MIZIOŁEK, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” twierdzą, że: „W 1920 roku Polska po raz kolejny stała się przedmurzem chrześcijaństwa, mimo że w czasie wojny z bolszewikami była ciągle na trudnej drodze do odrodzenia swej państwowości. Docenili to między innymi Achille Ratti, nuncjusz papieski w Polsce, późniejszy papież Pius XI, członkowie francuskiej misji – generał Maxime Weygand i młody Charles de Gaulle oraz Edgar Vincent D’Abernon, autor arcyważnej książki The Eighteenth Decisive Battle of the World: Warsaw 1920 (1931, polskie wydania: 1932, 2010 i 2020)”.

„Choć batalia o Warszawę – nazywana Cudem nad Wisłą – została uznana za jedną z osiemnastu najważniejszych bitew w dziejach ludzkości, świadomość jej znaczenia jest ciągle zbyt mała – na świecie wiedzą o niej tylko historycy, specjaliści od tego okresu. O niedocenieniu bohaterów tamtej wojny obronnej w samej Polsce najlepiej świadczy brak monumentalnego jej upamiętnienia w Warszawie. Przyczyny takiego stanu rzeczy są powszechnie znane, przez pół wieku decydowały o nim geopolityka, zimna wojna, mocarstwowe ambicje ZSRR i uzależnienie od nich naszego kraju. Tylko przez pierwsze 19 lat rocznice Cudu nad Wisłą były w Polsce celebrowane jako święto państwowe, a historia tego wydarzenia była utrwalana przez opracowania historyczne, literaturę i sztukę, a przede wszystkim – przez spontaniczne działania społeczne uczestników walk w obronie granic młodego państwa”.

„W okresie międzywojennym triumf odniesiony w wojnie z bolszewikami był rozumiany jako zwieńczenie i przypieczętowanie wszystkich wcześniejszych zwycięstw polskiego oręża. Bitwa Warszawska była porównywana z wiktorią wiedeńską, obroną Jasnej Góry i wielkimi zwycięstwami na Wschodzie (m.in. pod Orszą, Obertynem, Wielkimi Łukami, Smoleńskiem i Chocimiem) rozumianymi jako obrona chrześcijaństwa, a zatem i europejskiej cywilizacji. Co ciekawe, najbardziej wzniosłe wizualizacje takich zestawień Bitwy Warszawskiej z obroną Jasnej Góry i Odsieczą Wiednia znajdują się we Włoszech, w kaplicy papieskiej w Castel Gandolfo (ufundowanej przez papieża Piusa XI) i w kaplicy polskiej w słynnej bazylice w Loreto. Pierwszy obraz – z księdzem Skorupką na pierwszym planie – wykonał polski malarz Jan Henryk Rosen, drugi zaś włoski artysta Arturo Gatti. Oba powstały na krótko przed wybuchem II wojny światowej” – piszą prof. Joanna M. SOSNOWSKA i prof. Jerzy MIZIOŁEK w tekście „1920. Triumf i pamięć” – cały artykuł [LINK]

Magdalena Gronek/PAP/eg