Sensacyjne odkrycie pod wysypiskiem w Kayseri. Starożytny hipodrom sprzed 2 tys. lat
W trakcie badań archeogeofizycznych prowadzonych w mieście Kayseri w środkowej Turcji odkryto liczący 2 tys. lat rzymski hipodrom – czyli wykorzystywany w antycznym hellenistyczno-rzymskim świecie tor wyścigowy, który był przeznaczony dla koni i zaprzęgów konnych. Pozostałości tej okazałej starożytnej konstrukcji znajdowały się pod wykorzystywanym kilkadziesiąt lat temu wysypiskiem śmieci. To trzeci znany hipodrom pochodzący z rzymskich czasów, jaki zidentyfikowano w Turcji.
Hipodrom z Kayseri sprzed 2 tys. lat
W położonym w prowincji Kayseri w środkowej Turcji mieście Kayseri, które w starożytności było znane jako Cezarea Kapadocka (czasem określano je również jako Mazaka), w toku badań archeogeofizycznych prowadzonych przy pomocy zdjęć wykonanych z lotu ptaka, map satelitarnych oraz starych historycznych map tego miasta badacze odkryli liczący dwa milenia starożytny hipodrom. Sensacyjne odkrycie zostało dokonane dokładnie na terenie Bitpazarıu, czyli lokalnego bazarku, którego to obszar w drugiej połowie XX wieku służył za wysypisko na śmieci, głównie w postaci rozbitych materiałów budowlanych takich jak gruz, a także generalnie odpadów miejskich.
Paradoksalnie to właśnie za sprawą tych licznych warstw gruzu, jakie znajdowały się na terenie tego hipodromu, ten starożytny tor wyścigowy mógł przetrwać do naszych czasów, gdyż w okresie intensywnego rozwoju urbanistycznego Kayseri teren ów ominęły projekty budowlane, które niechybnie musiałyby doprowadzić do znaczącego zniszczenia pozostałości i ogólnego planu tej dawnej konstrukcji.
Starożytny tor wyścigowy ukryty na dawnym wysypisku śmieci
Zidentyfikowany za sprawą analizy nakładanych na mapy satelitarne tradycyjnych map historycznego Kayseri oraz przy badaniu relacji pisanych z przeszłości antyczny tor wyścigowy został opisany przez ekspertów jako jedno z najbardziej niezwykłych odkryć archeologicznych, jakie zostały dokonane w Anatolii w ostatnich latach. Projekt badawczy, który doprowadził do ujawnienia starożytnego hipodromu został zainicjowany przez władze miasta Kayseri. Archeolodzy swoje badania rozpoczęli od analizy XIX-wiecznych notatek, tekstów oraz map podróżniczych związanych z Kayseri.
Jeden z takich dokumentów, autorstwa greckiego uczonego Gregorioa Bernardakisa (żyjącego w latach 1848-1925), zawierał oznaczenie tajemniczej budowli o nazwie „Circus” – a w taki to właśnie sposób starożytni Rzymianie nazywali hipodromy, w tym najsłynniejszy taki tor wyścigowy w postaci położonego w samym sercu imperium, w Rzymie, hipodromu znanego jako Circus Maximus. Kiedy eksperci miejscy nałożyli tę historyczną mapę na współczesne zdjęcia lotnicze, zauważyli subtelny owalny kształt ukryty pod miejskim krajobrazem.
Po pierwszych takich ustaleniach dotyczących potencjalnej lokalizacji hipodromu z Kayseri naukowcy przeprowadzili bardziej szczegółowe badania archeogeofizyczne, które potwierdziły wcześniejsze ustalenia. Bezsprzecznym dowodem na to, iż dawny hipodrom z Kayseri znajduje się na obszarze współczesnego targowiska Bitpazarı okazały się zidentyfikowane pod powierzchnią tego terenu potężnego fundamenty dawnej konstrukcji.
Sam plan i kontury tej budowli odpowiadały typowemu planowi rzymskiego hipodromu. Wstępne pomiary sugerują, że konstrukcja miała około 450 metrów długości, co czyni ją jedną z największych znanych w regionie. Niedawno odkryty w Kayseri hipodrom to trzecia taki znany rzymski obiekt, jaki został odkryty do tej pory w Anatolii – pozostałe dwa takie tory wyścigowe są znane z Efezu i Pergamonu.
.Hipodrom był znanym w starożytnym świecie greko-rzymskim torem do wyścigów rydwanów oraz koni. Miał on formę wydłużonej areny i ogromnego podłużnego stadionu. Na hipodromy składały się tory wyścigowe, trybuny dla widzów oraz często inne struktury, które były w bogaty sposób dekorowane. Sama nazwa tych obiektów pochodzi z j. greckiego – hippodromos, co oznacza dosłownie „tor dla koni”, od hippos – koń i dromos – bieg. Służyły nie tylko rozrywce, lecz także manifestacjom politycznym i religijnym. Były one wykorzystywane również w późniejszym okresie po starożytności w Cesarstwie Bizantyjskim.
Marcin Jarzębski
