Między tradycją a nową energią

W ostatnich latach obserwujemy wyraźne ożywienie zaangażowania społecznego wśród młodych katolików. Pokolenie wychowane po transformacji ustrojowej, ale zanurzone w media cyfrowe, częściej podejmuje się próby łączenia wiary z konkretnymi i praktycznymi działaniami na rzecz innych.

.Wbrew powszechnie panującej opinii osoby młode, które kształtowały swoją formację w Kościele, nie odchodzą od niego, lecz decydują się na długofalowe zaangażowanie w przedsięwzięcia społeczne. Bez wątpienia to zaangażowanie wymaga stałego docenienia i tworzenia warunków umożliwiających ciągły rozwój zasobów i narzędzi dopasowanych do zmieniającej się rzeczywistości.

W ostatnich latach obserwujemy wyraźne ożywienie zaangażowania społecznego wśród młodych katolików. Pokolenie wychowane po transformacji ustrojowej, ale zanurzone w media cyfrowe, częściej podejmuje się próby łączenia wiary z konkretnymi i praktycznymi działaniami na rzecz innych. Istotny w tym jest fakt, że zmianie ulega nie tylko skala, ale także i charakter ich zaangażowania, tzn. od biernej postawy do większej inicjatywy, kreatywności i odwagi w podejmowaniu trudnych tematów, zarezerwowanych dotychczas dla innych grup. Jan Paweł II w adhortacji Christifideles laici wskazuje, że podstawowym aspektem życia i misji świeckich jest „wezwanie do stałego wzrastania, dojrzewania i przynoszenia obfitszego owocu”. Kościół uczy zatem odkrywania własnego powołania z jednej strony tzw. życia duchowego, a z drugiej życia świeckiego, obejmującego rodzinę, pracę, relacje społeczne oraz zaangażowanie polityczne i kulturalne. Pomocna w tym jest także katolicka nauka społeczna, dzięki której możemy poszukiwać praktycznych rozwiązań zagadnień współżycia społecznego, działalności politycznej, gospodarczej i kulturalnej. Jest to nauczanie Kościoła dotyczące problemów społecznych, do których rozwiązania stosuje się metodę: widzieć, oceniać i działać. Dzięki niej odczytywanie znaków czasu prowadzi do realizacji konkretnych działań, które szczególnie teraz mają ogromne znaczenie dla osób młodych. Są autentyczne i wiarygodne, a młodzi potrzebują świadectwa.

Młodzi coraz częściej wychodzą poza stereotypowe role i angażują się w działania, które odpowiadają na konkretne potrzeby społeczne, m.in. pomoc najuboższym, starania o poszanowanie godności osób starszych i niepełnosprawnych czy troskę o ekologię integralną. Istotę ich zaangażowania nie stanowią już tylko działania inicjowane w grupach parafialnych, lecz również inicjatywy oddolne, które są tworzone przez młodych liderów, którzy korzystając z katolickiej nauki społecznej jako inspiracji, podejmują się działania na rzecz dobra wspólnego, pomocniczości i solidarności. Wśród największych organizacji kształtujących takie postawy możemy wymienić m.in. Związki Harcerskie, Skauting, Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia oraz Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. Rozwój intelektualny młodzieży w zakresie nauczania społecznego podejmują także Klub Jagielloński czy Instytut Tertio Millennio.

Wśród innych ważnych obszarów aktywności osób młodych pojawia się troska o ekologię integralną, która została wzmocniona, gdy ukazała się encyklika papieża Franciszka Laudato si’. Jej wpływ spowodował powstanie akcji angażujących osoby młode m.in. w sprzątanie lasów, edukację, tworzenie miejsc wymiany rzeczy i sprzętu elektronicznego. Dobrym tego przykładem jest powołany przez Caritas Polska projekt Laudato Si, który angażuje młode osoby wokół aktywnej edukacji m.in. poprzez wydawanie ekobooków, tworzenie jadłodzielni oraz podzielników. Młodzież zaangażowana w działalność ekologiczną jest przekonana, że troska o środowisko nie jest wyłącznie trendem, lecz wynika z odpowiedzialności za stworzenie. Natomiast zaangażowanie w konkretne inicjatywy nie jest wyłącznie deklaracją, lecz praktycznym narzędziem budowania odpowiedzialności społecznej w tym zakresie.

Innym istotnym obszarem zaangażowania społecznego jest działalność wolontariacka. Młodzież angażuje się w projekty lokalne i ogólnopolskie m.in. inicjowane przez Szlachetną Paczkę, Krajowe Biuro Światowych Dni Młodzieży. Uczestniczy w zbiórkach żywności dla potrzebujących, hospicjach i pomocy bezdomnym. Zaangażowanie takie pomaga im w zrozumieniu złożoności problemów społecznych, które dotyczą nie tylko konkretnej osoby, ale także konkretnej grupy społecznej. Wolontariat uczy odpowiedzialności, umiejętności planowania i zarządzania, to także przestrzeń na naukę empatii, komunikacji i solidarności, czyli wartości promowanych przez KNS, które kształtują dojrzałość obywatelską.

Współczesne pokolenie osób młodych coraz częściej nie ma obaw w podejmowaniu rozmów na trudne i kontrowersyjne tematy. Młodzi katolicy odważniej angażują się w dyskusje eksperckie, zabierają głos w mediach, tworzą w mediach społecznościowych wartościowe treści. Ponadto angażują się w przestrzeń społeczno-polityczną, zabierając głos chociażby w kwestiach edukacji czy wolności słowa. Ich postawa dość często charakteryzuje się krytycznym spojrzeniem także na instytucje Kościoła, starając się poprzez dialog przyczynić do pozytywnej zmiany. Jest to oznaka dojrzałości i kształtowania postawy brania odpowiedzialności za wspólnotę i ojczyznę, w której żyją.

Potrzeba odczytywania znaków czasu sprawiła, że aktywność młodych katolików przejawia się także poprzez obecność w mediach społecznościowych, które stały się przestrzenią ewangelizacji, wymiany poglądów oraz edukacji. Dość często jest to przestrzeń spotkania i zbudowania relacji poprzez zainteresowanie rówieśników tematami moralnymi, społecznymi i duchowymi. Obecność w cyfrowym świecie sprawiła, że przesłanie o solidarności, pomocniczości i trosce o innych dociera do szerszych grup odbiorców. Ciekawym zjawiskiem w przestrzeni social mediów jest także sfera kultury i muzyki. Zaangażowanie popularnych muzyków i aktorów dodaje osobom młodym większej odwagi do podążania za liderami, którzy nie wstydzą się swoich wartości, a życie zgodnie z jej zasadami daje konkretne efekty.

Zauważmy, że pomimo rosnącego zaangażowania osób młodych w sprawy społeczne, poprzez które uczą się wrażliwości na innych, odpowiedzialności za dobro wspólne, pozostaje potrzeba promowania katolickiej nauki społecznej. Jest to wynik tego, że znajomość tej nauki w dalszym ciągu jest bardzo niska. Wielu zaangażowanych katolików nie czyta encyklik społecznych czy podręczników z zakresu KNS, co w konsekwencji prowadzi do nieświadomego podejmowania życiowych wyborów sprzecznych z ich wiarą. Innym dość częstym zjawiskiem jest praktyczne realizowanie zasad KNS bez takiej świadomości. To zadanie, które w dalszym ciągu wymaga dostosowywania narzędzi i języka do współczesnych oczekiwań.

.Naszemu społeczeństwu nie brakuje wyzwań – obojętności, poczucia bezradności wobec skali problemów oraz pogłębiającej się polaryzacji społecznej, jednak to młodzi katolicy potwierdzają, że ich obecność w życiu publicznym ma ogromne znaczenie, ponieważ stają się niejako świadkami przemiany wewnętrznej i społecznej wrażliwości. Rozumianej jako umiejętność budowania relacji opartej na przyjaźni, wdzięczności i wolności, która nie uczy wyłącznie stawiania siebie w centrum uwagi, lecz uczy słuchać i rozeznawać, wychodzić z własnej strefy komfortu. Postawa taka tworzy liderów otwartych na innych, odpowiedzialnych i zaangażowanych, odpornych na zachodzące zmiany. Jest to także szansa na kształtowanie liderów, którzy nie są indywidualistami zamkniętymi w scrollowaniu, lecz potrafiącymi wyznaczać cele. Pozostanie wiernym postawie, kształtowanej przez nauczanie społeczne Kościoła, tworzy nowy styl, który niesie w sobie charakter braterstwa i wrażliwości społecznej. Tym samym powstaje szansa na spojrzenie na sprawy społeczne oczami drugiego człowieka i dostrzeżenie różnych potrzeb. Działania młodych osób są żywym dowodem na to, że wiara inspiruje do budowania wspólnoty, przekraczania podziałów i poszukiwania tego, co łączy, a nie dzieli.

Kamil Sulej