Kraj Chopina ratuje artystów

Pomimo, iż polski rząd przeznaczył ca. 1,3 mld EUR na ratowanie sektora kultury przed skutkami pandemii COVID-19, w jej efekcie sytuacja wielu artystów, zwłaszcza niezatrudnionych na stałe w instytucjach kultury, jest dramatyczna, dlatego przygotowywana jest ustawa o uprawnieniach artysty zawodowego – pisze Artur SZKLENER

Jeszcze przed wybuchem pandemii, w latach 2017–2018 polskie Ministerstwo Kultury zainicjowało bezprecedensową debatę środowisk artystycznych nazwaną Ogólnopolska Konferencja Kultury, którą koordynował Instytut Chopina w Warszawie, którym mam przyjemność kierować. W ramach projektu zorganizowano ponad 200 konsultacji i konferencji, w których wzięli udział przedstawiciele stowarzyszeń i związków twórczych, pracodawców, a także administracji i biznesu (w sumie ponad 230 podmiotów). W ten sposób – wspólnie – wypracowano ustawę, która zakłada szereg innowacji w zakresie polityki kulturalnej.

Przede wszystkim tworzy ogólnopolski system dedykowany artystom, który nie będzie obowiązkowy dla prowadzenia działalności artystycznej, ale umożliwi uzyskanie określonych uprawnień. Co szczególnie nowatorskie w polskim prawodawstwie, operatorem systemu ma być Polska Izba Artystów łączący cechy instytucji państwowej i organizacji pozarządowej. Aż 2/3 mandatów jego Rady, której kompetencje zbliżone będą do rad nadzorczych, obejmą delegaci stowarzyszeń i związków zawodowych artystów wybierani w wyborach środowiskowych. Również podstawowe decyzje merytoryczne – uznanie dorobku artystycznego za profesjonalny – zostaną rozproszone pomiędzy organizacje zrzeszające twórców.

Zgodnie z projektem w ramach systemu każdy artysta będzie ubezpieczony: albo przez pracodawcę, albo w ramach działalności gospodarczej, albo samodzielnie opłacając preferencyjne składki, do których najmniej zarabiającym przysługiwać będzie dopłata uzależniona od dochodów. Ustawa traktuje każdą profesjonalną działalność artystyczną jako twórczą, co skutkuje 50% kosztów uzyskania przychodu. Każdy uczestnik systemu otrzyma też specjalną kartę, która umożliwi w przyszłości skorzystanie z ofert, w szczególności specjalistycznej opieki medycznej czy ubezpieczenia od utraty dochodów. Co 3 lata każdy artysta wykaże przychody z działalności artystycznej, a po 20 latach jego uprawnienia staną się dożywotnie.

System z założenia ma być finansowany z części opłat reprograficznych [rémunération sur la copie privée], które po reformie mają być w Polsce pobierane, podobnie jak w większości krajów Europy, od nowoczesnych urządzeń, jak komputery, laptopy czy tablety. W maju br. rząd ogłosił projekt ustawy i przeprowadził konsultacje publiczne, jeszcze przed wakacjami spodziewane jest skierowanie projektu do parlamentu.

.W kraju Fryderyka Chopina traktujemy działalność artystyczną, twórczość, jako główny element zachowania tożsamości. Szczególnie w czasie po COVID-19, który uderzył w twórców, jest to kwestia bardzo ważna dla polskiego państwa. Dbamy nie tylko o zachowanie przeszłości (w tym roku zapraszam latem i wczesną jesienią na Festiwal Fryderyka Chopina i Konkurs Chopinowski do Warszawy), ale też o kultywowanie tradycji polskiej kultury. Dbając o artystów stwarzamy lepszą rzeczywistość.

Artur Szklener
Tekst publikowany równolegle w projekcie „Opowiadamy Polskę światu” realizowanym wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej i Narodowym Bankiem Polskim, z publikacjami w prasie światowej [LINK].