"Cyberpunks. Głos z podziemia. Nadszedł czas strategicznej inwigilacji"

JULIAN: Andy, przez lata projektowałeś telefony szyfrujące. Z jakiego rodzaju inwigilacją mamy do czynienia w telekomunikacji? Powiedz mi, jaki jest stan osiągnięć, jeśli chodzi o rządowy wywiad i branżę inwigilacyjną?

ANDY: Masowe przechowywanie — czyli zapisywanie każdego zdarzenia telekomunikacyjnego, wszystkich rozmów głosowych, wszystkich przechodzących danych, wszystkich krótkich wiadomości tekstowych każdego typu (SMS), lecz także połączeń internetowych, co w pewnych sytuacjach jest ograniczone przynajmniej do poczty mailowej. Jeśli porównasz budżet wojskowy z kosztami inwigilacji i utrzymania cyberżołnierzy, to konwencjonalna broń kosztuje znacznie więcej. Cyberwojownicy i masowe podsłuchiwanie wychodzi znacznie taniej niż jeden samolot. Jeden samolot wojskowy kosztuje około…

JULIAN: Jakieś sto milionów.

ANDY: A pamięć tanieje z roku na rok. Niedawno przeprowadziliśmy obliczenia w Chaos Computer Club i okazało się, że zapisanie wszystkich rozmów telefonicznych w Niemczech z jednego roku w przyzwoitej jakości kosztowałoby około 30 milionów euro łącznie z kosztami administracyjnymi, a samo przechowywanie to koszt rzędu 8 milionów euro [1].

JULIAN: Istnieją nawet korporacje, takie jak VASTech w południowej Afryce, które sprzedają takie systemy za 10 mln dolarów rocznie[2]. „Przechwycimy wszystkie wasze rozmowy i zapiszemy je wszystkie razem”. Ostatnimi czasy nastąpiło jednak przejście od przechwytywania tego, co przechodziło z jednego kraju do drugiego, wybierania ludzi, których chcesz szpiegować, i przydzielania ich konkretnym jednostkom do przechwytywania wszystkiego i przechowywania tego na stałe.

ANDY: Aby z grubsza wyjaśnić to historycznie, w dawnych czasach ktoś stawał się celem ze względu na swoje stanowisko dyplomatyczne, firmę, w której pracował, podejrzenie o dopuszczenie się pewnych czynów lub kontakt z osobami, które mogły się takich czynów dopuścić. I takie osoby były inwigilowane. Współcześnie efektywniej jest stwierdzić: „Zapiszemy wszystko, a posortujemy to później”. Więc zapisują wszystko na później, a te dwa rozdziały w historii branży można opisać jako podejście „taktyczne” i „strategiczne”. Taktyczne oznacza: „Teraz, na tym zebraniu, musimy założyć podsłuch, wysłać kogoś z mikrofonem, okablowaną kurtką albo musimy mieć system inwigilacji GSM (sieci komórkowych) w samochodzie, rozlokowany, gotowy do przechwycenia tego, co ludzie będą teraz mówić, bez wtrącania się w pracę operatora sieci, bez nakazu policyjnego czy czegokolwiek takiego, bez konieczności stosowania się do jakichś procedur prawnych, po prostu musimy to zrobić”. Strategiczne podejście polega na robieniu tego domyślnie, zapisywaniu wszystkiego i sortowaniu tego później za pomocą systemów analitycznych.

JULIAN: Czyli strategiczna inwigilacja to przechwytywanie wszystkiego, co transmituje satelita telekomunikacyjny, i wszystkiego, co przechodzi przez włókna optyczne.

ANDY: Bo nigdy nie wiadomo, kto okaże się podejrzany.

Strategiczna inwigilacja to przechwytywanie wszystkiego, co transmituje satelita telekomunikacyjny, i wszystkiego, co przechodzi przez włókna optyczne. Bo nigdy nie wiadomo, kto okaże się podejrzany.

JACOB: Jest coś takiego jak sprawa NSA AT&T w USA — ta druga: Hepting przeciwko AT&T. W Folsom w stanie Kalifornia Mark Klein, były specjalista techniczny giganta telekomunikacyjnego AT&T, ujawnił, że NSA (ang. National Security Agency, czyli Agencja Bezpieczeństwa Narodowego USA) przechwytywała wszystkie dane, które byli w stanie wyciągnąć od AT&T. NSA brała wszystko hurtem — zarówno pakiety danych, jak i rozmowy głosowe — więc za każdym razem, gdy we wskazanym przez Marka Kleina okresie odbierałem telefon lub łączyłem się z internetem w San Francisco, NSA na amerykańskiej ziemi działała przeciwko obywatelom i przechwytywała wszystko[3]. Jestem przekonany, że korzystali z tych danych w dochodzeniach przeciwko mieszkańcom USA, co rodzi wiele konstytucyjnych problemów, ponieważ dane będą przechowywane bezterminowo.

JÉRÉMIE: Mamy też przykład systemu Eagle sprzedanego przez francuską firmę Amesys dyktatorowi Libii Kadafiemu. Na umowie sprzedaży napisano: „Ogólnokrajowy mechanizm przechwytywania danych”. Było to wielkie pudło, które po umieszczeniu w jakimś miejscu umożliwiało podsłuchiwanie wszystkich komunikacji prowadzonych przez ludzi[4].

JULIAN: Dziesięć lat temu było to postrzegane jako fantazja, jako coś, w co wierzą tylko paranoicy, lecz koszt masowego przechwytywania danych zmniejszył się do takiego stopnia, że nawet kraj o relatywnie małych zasobach, taki jak Libia, wykorzystuje do tego francuską technologię. Tak naprawdę większość krajów już to robi. Następnym znacznym krokiem będzie skuteczne rozumienie tego, co jest przechwytywane, i reagowanie na to, co jest przechwycone i zapisane. Teraz w wielu krajach prowadzi się strategiczne przechwytywanie całego ruchu przychodzącego i wychodzącego, lecz podejmowanie konkretnych działań, takich jak automatyczne blokowanie kont bankowych, wezwanie policji, marginalizowanie pewnych grup lub wyzwalanie innych, jest wciąż przed nami. Firma Siemens sprzedaje agencjom wywiadu platformę inwigilującą, która potrafi podejmować automatyczne działania. Gdy więc obiekt A będzie się znajdował w granicy określonej liczby metrów od obiektu B (według przechwyconych danych z ich komórek) i obiekt A otrzyma maila z jakąś wzmianką — słowem kluczowym — zostanie uruchomiona automatyczna reakcja. Coś takiego nadchodzi.

* * *

JÉRÉMIE: Inwigilacja sponsorowana przez państwo jest faktycznie głównym problemem podważającym samą strukturę wszystkich demokracji oraz sposób ich funkcjonowania, lecz istnieje także inwigilacja prywatna i możliwość pozapaństwowego kolekcjonowania olbrzymich ilości danych. Weźmy takie Google. Jeśli jesteś standardowym użytkownikiem tej wyszukiwarki, korporacja Google wie, z kim się komunikujesz, kogo znasz, czego szukasz, a także zna twoją prawdopodobną orientację seksualną oraz przekonania religijne i filozoficzne.

ANDY: Wie o tobie więcej niż ty sam.

JÉRÉMIE: Więcej niż twoja matka i być może więcej niż ty sam. Google wie, kiedy jesteś online, a kiedy nie.

ANDY: Wiesz, czego szukałeś dwa lata, trzy dni i cztery godziny temu? Nie. A Google wie.

JÉRÉMIE: Z tych właśnie powodów staram się już nie korzystać z Google.

JACOB: To jak akcja Kill Your Television XXI wieku[5]. Skuteczny protest niewykorzystujący efektu sieciowego będzie nieskuteczny[6]. Zniszcz swój telewizor, stary.

JÉRÉMIE: Nie, to nie jest protest, to raczej mój osobisty sposób postrzegania świata.

ANDY: Oglądałem te piękne filmy z ludźmi wyrzucającymi swoje telewizory z trzypiętrowych domów.

JÉRÉMIE: Nie chodzi tylko o inwigilację państwową; to jest kwestia prywatności, sposobu przetwarzania danych przez osoby trzecie oraz wiedzy na temat tego, co robi się z danymi. Nie korzystam z Facebooka, więc nie wiem o nim zbyt dużo. Ale teraz za jego pomocą możesz zobaczyć zachowania użytkowników, którzy z pełnym zadowoleniem oferują wszelkiego rodzaju osobiste dane, więc czy możemy winić ludzi, że nie wiedzą, gdzie jest granica między prywatnością a publicznością? Kilka lat temu przed erą technologii cyfrowych ludzie mający życie publiczne byli albo postaciami z show-biznesu, albo politykami, albo dziennikarzami. Dzisiaj każdy może potencjalnie mieć takie życie, gdy klika przycisk „publikuj”. „Publikuj” oznacza uczynienie czegoś publicznym, czyli zaoferowanie reszcie świata dostępu do określonych danych — i oczywiście, gdy widzisz nastolatków przesyłających sobie własne zdjęcia w stanie nietrzeźwości czy innym, to przypuszczalnie nie mają świadomości, że oznacza to całą resztę świata i potencjalnie bardzo, bardzo długi czas. Działalność Facebooka bazuje na rozmyciu granicy między prywatnością, znajomymi a czymś publicznym. Sam portal przechowuje dane, nawet jeśli wydaje ci się, że są przeznaczone tylko dla twoich znajomych i osób, które kochasz. Niezależnie więc od stopnia publiczności, jaki przypiszesz swoim danym, kliknięcie przycisku „publikuj” oznacza przesłanie ich najpierw Facebookowi, który następnie udostępni je wybranym użytkownikom.

JULIAN: Nawet granica między rządem a korporacjami jest rozmyta. Jeśli przyjrzysz się rozwojowi w sektorze militarnym na zachodzie w ostatnich dziesięciu latach, zauważysz, że NSA, największa agencja szpiegowska na świecie, miała w swoich rachunkach dziesięciu głównych kontrahentów, z którymi współpracowała. Dwa lata temu było ich już ponad tysiąc. Zaciera się więc granica między tym, co jest sektorem rządowym a co prywatnym.

JÉRÉMIE: I można dowieść, że amerykańskie agencje wywiadowcze mają dostęp do wszystkich danych przechowywanych przez Google.

JULIAN: Bo mają.

JÉRÉMIE: A także do wszystkich danych Facebooka, więc w pewien sposób Facebook i Google to bazy danych tych agencji.

JULIAN: Jake, masz nakaz dotyczący Google? Czy do Google nie wysłano nakazu udostępnienia informacji związanych z twoim kontem w tym portalu? Jeśli chodzi o WikiLeaks, wysłano nakazy do serwisu, w którym została zarejestrowana domena WikiLeaks (Dynadot). Były to nakazy pochodzące z toczącego się dochodzenia w sprawie WikiLeaks prowadzonego przez ławę przysięgłych z zapytaniami o rejestry finansowe, zapisy logowania i tym podobne. Wszystkie te dane zostały udostępnione.

JACOB: „Wall Street Journal” doniósł, że Twitter, Google i Sonic.net, trzy serwisy, z których korzystam lub korzystałem w przeszłości, otrzymały nakaz 2703(d), który jest nietypowym rodzajem tajnego żądania[7].

JULIAN: Na podstawie ustawy PATRIOT Act?

JACOB: Nie. Tu chodzi zasadniczo o Stored Communications Act. W „Wall Street Journal” napisano, że każdy z tych serwisów twierdził, iż rząd nakazał udostępnienie metadanych, a rząd zapewniał, że ma do tego prawo bez upoważnienia sądowego. Do dzisiaj nie zostało rozstrzygnięte, czy rząd ma prawo do ukrywania swoich taktyk, i to nie tylko przed opinią publiczną, lecz także przed rejestrem sądowym. Dowiedziałem się o tym dopiero z „Wall Street Journal”, jak wszyscy.

To szaleństwo, gdy sobie wyobrazimy, że przekazujemy wszystkie swoje osobiste dane tym kompaniom, a one zasadniczo stały się sprywatyzowanymi siłami bezpieczeństwa. A w przypadku Facebooka mamy nawet do czynienia ze zdemokratyzowaną inwigilacją. 

JULIAN: Czyli Google podlizywało się rządowi USA w jego śledztwie prowadzonym przez ławę przysięgłych i dotyczącym WikiLeaks, gdy ten zażądał udostępnienia twoich danych — i to nie za pomocą zwykłego nakazu, lecz nietypowego nakazu inwigilacyjnego. Jednak wcześniej w 2011 roku pojawiła się wiadomość, że Twitter otrzymał kilka nakazów od tej samej ławy przysięgłych, lecz walczył o prawo do poinformowania ludzi objętych nakazem, czyli o zdjęcie klauzuli tajności. Nie mam konta na Twitterze, więc nie otrzymałem kopii nakazu, lecz nazwiska moje i Bradleya Manninga były na nakazach udostępnienia wszelkich informacji. Jake, masz konto na Twitterze, więc Twitter dostał nakaz dotyczący ciebie. Google także otrzymało taki nakaz, lecz nie walczyło o jego upublicznienie[8].

JACOB: Podobno. Tego dowiedziałem się z „Wall Street Journal”. Przypuszczalnie zresztą mogę o tym mówić tylko w połączeniu z tą gazetą.

JULIAN: Dlatego że te nakazy mają klauzulę tajności? To zostało uznane za niezgodne z konstytucją, prawda?

JACOB: Być może nie. W przypadku Twittera publiczne jest to, że odrzucono nasz wniosek o wstrzymanie egzekucji nakazu. Sugerowaliśmy w tym wniosku, że ujawnienie tych danych rządowi doprowadzi do nieodwracalnych szkód, bo gdy rząd otrzyma te dane, to ich nigdy nie skasuje. Odpowiedź brzmiała: „Cóż, wasz wniosek został odrzucony, a Twitter musi ujawnić te dane”. Aktualnie rozpatrywane jest nasze odwołanie dotyczące tajności wokandy — i o tym nie mogę mówić — lecz na dzień dzisiejszy sąd stwierdził, że nie możesz oczekiwać prywatności w internecie, gdy dobrowolnie ujawniasz informacje trzeciej stronie. Nawiasem mówiąc, każdy w internecie jest trzecią stroną.

JULIAN: Nawet jeśli korporacje w rodzaju Facebooka lub Twittera twierdzą, że nie ujawnią nikomu prywatnych danych.

JACOB: Oczywiście. I to jest rozmycie granic między państwem a korporacją. Przypuszczalnie najważniejszą rzeczą, jaką powinniśmy tu rozważyć, jest to, że NSA i Google są partnerami w cyberbezpieczeństwie w kontekście obrony narodowej USA.

ANDY: Cokolwiek w tym kontekście znaczy cyberbezpieczeństwo. To bardzo szeroki termin.

JACOB: Próbują podważyć wszystkie zapisy ustawy Freedom of Information i utrzymać to jako tajne. I w ten sposób rząd twierdzi, że ma prawo wysłać administracyjny nakaz, który ma niższą rangę niż nakaz sądowy zabraniający trzeciej stronie poinformowania cię o nim, a ty nie możesz walczyć o swoje prawa, gdyż bezpośrednio dotyczy to trzeciej strony, niemającej konstytucyjnych podstaw, żeby chronić twoje dane.

JULIAN: Gdzie trzecią stroną jest Twitter, Facebook lub twój dostawca internetu.

JACOB: Lub ktokolwiek. Twierdzono, że w przypadku prywatności bankowej i wybierania numeru telefonu mamy do czynienia ze strukturą bijekcyjną. Dobrowolnie udostępniasz operatorowi numer, który wykręcasz. Wiedziałeś o tym? Gdy używasz telefonu, to tak, jakbyś przy wybieraniu numeru mówił: „Nie mam oczekiwań w kwestii prywatności”. Tutaj połączenie z maszyną jest nawet mniej widoczne. Ludzie nie rozumieją działania internetu — zresztą sieci telefonicznej też — lecz sądy konsekwentnie podtrzymują tę wykładnię, także jak dotąd w naszej sprawie Twittera, o której nie mogę zbyt wiele mówić, gdyż tak naprawdę nie mieszkam w wolnym kraju.

To szaleństwo, gdy sobie wyobrazimy, że przekazujemy wszystkie swoje osobiste dane tym kompaniom, a one zasadniczo stały się sprywatyzowanymi siłami bezpieczeństwa. A w przypadku Facebooka mamy nawet do czynienia ze zdemokratyzowaną inwigilacją. Zamiast płacić ludziom w sposób, w jaki robiło Stasi w NRD, wynagradzamy ich kulturowo, gdyż zyskują okazję do tego, by kogoś przelecieć. Piszą o swoich znajomych i wychodzą rzeczy typu: : „Hej, ta i ten się zaręczyli”, „Och, ta i ten zerwali”, „Aha, to wiem, do kogo zadzwonić”.

„Cypherpunks. Wolność i przyszłość internetu”. Julian Assange, Jacob Appelbaum, Andy Müller-Maguhn, Jérémie Zimmermann. Wyd.Helion POLECAMY WERSJĘ PRINT I E-BOOK [LINK].

_____________________________________