marcin jakubowski

Thouless, Haldane i Kosterlitz, stosując niezwykle eleganckie i wyrafinowane prawa matematyczne w fizyce, potrafili zmienić sposób, w jaki myślimy o materiałach, a nawet zapoczątkowali całą dziedzinę badań, które być może dadzą nam superkomputery kwantowe czy materiały o własnościach jeszcze lepszych niż własności grafenu.

Naukowcy pracujący przy projekcie LIGO ogłosili, że ich aparatura zarejestrowała falę grawitacyjną, która potrzebowała 1,3 miliarda lat, by dotrzeć do Ziemi z miejsca, gdzie zderzyły się ze sobą dwie czarne dziury. Eksplozja, która przez ułamek sekundy wytworzyła moc 50 razy większą od tej, którą wytwarza cały widzialny wszechświat, sprawiła, że na Ziemi wspomniane lustra zostały wprawione w drgania — tj. zmieniły swoje położenie względem siebie o ułamek średnicy jądra atomowego.

Przywróćmy uniwersytetom status miejsc, gdzie tworzy się i zdobywa wiedzę, tę na światowym poziomie. Przywróćmy relację uczeń — mistrz, bo przecież dzięki niej powstawały największe odkrycia.

Może uda nam się odpowiedzieć na jeszcze jedno z podstawowych pytań, które stawia sobie homo sapiens. Czy powstawanie życia we wszechświecie jest nieuniknione i powszechne, bo wynika z praw chemii, fizyki i biologii? A może jest tylko przypadkową ekstrawagancją, złożeniem wielu mało prawdopodobnych zdarzeń?

Aż trudno uwierzyć, że 26-latek w ciągu zaledwie jednego roku opublikował cztery prace, które tak wstrząsnęły naszym rozumieniem świata. Pracownik urzędu patentowego w Zurychu zrewolucjonizował fizykę zarówno w skali atomowej jaki i tej kosmicznej. Położył podwaliny pod mechanikę kwantową i ogólną teorię względności. Sprawił, że filozofowie, naukowcy, pisarze i wszyscy ludzie rozumu na nowo musieli stworzyć paradygmaty naszej rzeczywistości.

Wczoraj obchodziliśmy święto liczby pi, fundamentalnej stałej matematyki, ale także i fizyki, a przez to całego wszechświata. Pi pojawia się w równaniach mechaniki kwantowej i ogólnej teorii względności. W skali makro i mikro, a wszystko dzięki temu, że matematyka jest immanentną cechą wszechświata, niektórzy twierdzą, iż wszechświat jest matematyczny.

Energia i informacja są ze sobą nierozerwalnie związane, wynika to z najbardziej fundamentalnych praw fizyki rządzących wszechświatem. Dotyczy to zarówno ewolucji życia na Ziemi, opasłych woluminów zgromadzonych w średniowiecznych opactwach, jak i najnowszych doniesień z giełdy nowojorskiej, które wyświetlają się na ekranach naszych smartfonów. Potrzebujemy energii, by gromadzić i przesyłać informację, tak jak i potrzebujemy wiedzy by tę energię wytwarzać.

Tegoroczna Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki świetnie wpisuje się w testament Alfreda Nobla – przyznawania jej za odkrycia o „największym pożytku dla ludzkości”. Wszak korzyść z odkrycia japońskich naukowców odniosą bogaci i biedni, kraje uprzemysłowione, ale także te, które zaliczamy do trzeciego świata.

Dziś czytelnik „Newsweeka” i widz programów Tomasza Lisa sądzi, że pedofila to problem, który występuje głównie w kościele katolickim. Ze słynnej już okładki tygodnika „W Sieci”, dowiemy się, że Donald Tusk cieszył się w Smoleńsku wraz z Władimirem Putinem z katastrofy prezydenckiego samolotu. Prawie każde dzisiejsze medium tworzy swoją wirtualną rzeczywistość, która tylko okazjonalnie styka się z tą, którą mamy za oknem.

W przestrzeni międzygwiezdnej i w mikroświecie atomów toczy się odwieczny taniec światła i materii. Atomy, a nawet elektrony, mogą emitować lub absorbować światło, spotkanie cząstki z antycząstką sprawia, że obie znikają pozostawiając po sobie kwant energii, czyli światło. Dzisiaj fizycy, niczym alchemicy XXI wieku mogą w swoich laboratoriach utworzyć światło z materii, a materię ze światła.

Do tej pory Kepler swoim teleskopem przebadał 42 tysiące gwiazd w obszarze nieba gdzie widzimy gwiazdozbiory Łabędzia i Lutni. Na tym jakże małym obszarze nieba, badaczom z NASA, udało się odnaleźć prawie 1000 planet

Ewolucja jest faktem, takim jak grawitacja i to że Słońce świeci, a dowodów na jej istnienie jest bardzo wiele. Dostarczają ich dziedziny nauki takie jak paleontologia, filogenetyka, ewolucyjna biologia rozwoju czy genetyka. Choć opinie na temat mechanizmów i przebiegu ewolucji są nadal przyczyną zażartych sporów pomiędzy biologami, to uczymy się nią kierować, co może okazać się prawdziwą rewolucją w biologii i medycynie.

Synteza termojądrowa, najpotężniejsza z reakcji, którą udało się odkryć fizykom, sprawia, że Słońce i wszystkie inne gwiazdy świecą wypromieniowując ogromne ilości energii. W kilkunastu laboratoriach rozsianych po całym świecie, od Japonii, poprzez Chiny, Rosję, Indie, Europę aż po Stany Zjednoczone, naukowcy starają się ją ujarzmić budując najpotężniejsze i praktycznie niewyczerpywalne źródło energii.

Na początku XX wieku, już ponad 100 lat temu, powstały zręby dwóch teorii, które wywróciły nasze rozumienie rzeczywistości do góry nogami. Mechanika kwantowa i ogólna teoria względności, pomimo, że matematycznie bardzo skomplikowane, wpłynęły na to jak żyjemy, co myślimy o świecie i o nas samych.

„Rosetta może wyjaśnić skąd wzięło się życie na Ziemi i rzucić więcej światła na początki Układu Słonecznego. Przede wszystkim jednak, umożliwi nam lepsze zbadanie komet. Tylko niektóre aspekty tych „kosmicznych nomadów” są nam dobrze znane”.

To wielkie wyczyny zapładniają intelektualnie społeczeństwa. Studenci kształceni na uniwersytetach przez świetnych, wyznaczających światowe trendy, nauczycieli akademickich poniosą w świat nie tylko doskonałe wykształcenie i wiedzę, poniosą też pewność siebie i wiarę we własne możliwości.

„Pseudonaukowe mity panoszą się w sieci, toczą się o nie wojny pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami. Tezy wypowiadane przez ignorantów, zawsze z absolutną pewnością, trafiają na chłonny jak gąbka grunt sieci społecznościowych i wpływają na decyzje jakie podejmujemy.”

Triumf nauki, która potrafi pokazać nam rzeczy, które „nie śniły się filozofom”, jest niezaprzeczalny. A jednak jest ciągle wiele pytań, na które nie potrafimy odpowiedzieć. To one będą wyznaczały trendy nauki na najbliższe dziesięciolecia, a może i stulecia. Siedem pytań, kwestii, tematów. Wiem, że o ile będzie jeszcze istniał Homo Sapiens, zawsze będzie szukał odpowiedzi, także na te pytania. Wszak ciekawość świata jest naszą cechą immanentną.

„Internet dał ludziom możliwość budowania grup skupionych wokół idei, pomysłów. Jeszcze nigdy, dzielenie się tworami ludzkiej kreatywności nie było tak łatwe. To nauka jest jednym z ostatnich (razem z dziennikarstwem) pasażerów, który wskakuje do pociągu sieci społecznościowych”