
Jak być kreatywnym?
Nic nie zabija kreatywności bardziej, niż autocenzura pomysłów w trakcie ich powstawania – pisze Michael MICHALKO
1. Ty także jesteś kreatywny
.Każdy z nas jest wyjątkowym rodzajem artysty. Jedyna różnica pomiędzy ludźmi, którzy są kreatywni a ludźmi, którzy nie są, jest proste przekonanie.
Ludzie kreatywni wierzą, że są kreatywni. Ludzie, którzy nie wierzą w swoją kreatywność – kreatywni nie są. Jeśli uwierzysz, ze nie jesteś kreatywny, to nic ci nie da uczenie się tego, bo i tak nie odniesiesz sukcesu. W rzeczywistości wiara w to, że nie jesteś kreatywny, zwalnia cię z szukania lub próbowania czegokolwiek nowego.
Kiedy ktoś mówi ci że nie jest kreatywny, to znaczy, że nie ma on żadnych zainteresowań i nie podejmuje wysiłku, by myśleć.
2.Kreatywne myślenie to praca
.Musisz mieć pasję i determinację, aby zanurzyć się w proces tworzenia nowych i różnorodnych idei. Potem musisz mieć cierpliwość, aby przetrwać przeciwności.
Wszyscy kreatywni geniusze ciężko pracują, z pasją tworząc niezwykłą liczbę pomysłów, z których większość jest zła. Więcej złych poematów zostało napisanych przez wielkich poetów, niż przez kiepskich poetów. Na przykład Thomas Edison stworzył 3000 rozmaitych pomysłów systemów oświetleniowych, zanim potrafił ocenić ich praktyczną przydatność i oszacował profity, jakie przyniosą. Wolfgang Amadeusz Mozart stworzył ponad 600 utworów muzycznych, wliczając w to 41 symfonii i 40 marnych oper i mszy w czasie swojego krótkiego, kreatywnego życia. Rembrandt stworzył ok. 650 obrazów i 2000 rysunków a Picasso wykonał ponad 20 tys. prac. Niektóre z nich były wielkimi dziełami, ale inne wcale nie były lepsze od tych, jakie tworzyli współcześni im twórcy a niektóre były po prostu złe.
3. Musisz mieć poczucie, że jesteś kreatywny
.Kiedy tworzysz, neurotransmitery połączone z genami włączają się i wyłączają w odpowiedzi na to, co robi twój mózg, kiedy staje wobec określonych wyzwań. Im więcej razy chcesz znaleźć pomysły, tym bardziej twój mózg staje się aktywny a ty sam, bardziej kreatywny.
Jeśli chcesz zostać artystą i wszystko, co robisz, to malowanie obrazu całymi dniami, to zostaniesz artystą. Być może nie będziesz kolejnym Vincentem van Goghiem, ale będziesz artystą bardziej, niż ten, który nigdy tego nie spróbował.
4. Twój mózg nie jest komputerem
.Twój mózg jest dynamicznym systemem, który raczej zmienia zakres swojej aktywności, niż oblicza ją tak, jak to robi komputer. Rozkwita on dzięki kreatywnej energii dostarczanej z realnego doświadczenia lub fikcji. Możesz syntetyzować doświadczenie: dosłownie stworzyć je w swojej własnej wyobraźni.
Ludzki mózg nie jest w stanie znaleźć różnicy pomiędzy „prawdziwym” doświadczeniem a intensywnym doświadczeniem zachodzącym w wyobraźni. To odkrycie pozwoliło Albertowi Einsteinowi na stworzenie eksperymentów myślowych z wymyślonymi scenariuszami, które doprowadziły go do rewolucyjnych pomysłów na temat czasu i przestrzeni. Któregoś dnia np. wyobraził sobie, że się zakochał. Potem wyobraził sobie, że spotkał się z kobietą w której się zakochał. To doprowadziło go do teorii przyczynowości. Ten sam proces syntetyzowania doświadczenia pozwolił Waltowi Disneyowi urzeczywistnić jego fantazje.
5. Nie istnieje jedna właściwa odpowiedź
.Rzeczywistość jest niejasna. Arystoteles mówił, że coś jest A bądź nie-A. Nie może być jednym i drugim. Niebo jest niebieskie bądź nie-niebieskie. To jest myślenie biało-czarne a niebo ma miliony rozmaitych odcieni błękitu. Słup światła jest falą bądź nie-falą. Fizycy odkryli, że światło może być falą bądź cząsteczką w zależności od punktu widzenia obserwatora.
Jedyną pewnością w życiu jest jego niepewność. Kiedy próbujesz znaleźć pomysły, nie cenzuruj ich i nie oceniaj w czasie, kiedy powstają. Nic nie zabija kreatywności bardziej, niż autocenzura pomysłów w trakcie ich powstawania.
Myśl o wszystkich swoich pomysłach jako o możliwych do realizacji i stwórz ich tak wiele, jak się da, zanim zdecydujesz się, który z nich wybrać. Świat nie jest czarno-biały. Jest szary.
6. Nigdy nie poprzestawaj na swoim pierwszym dobrym pomyśle
.Zawsze staraj się znaleźć lepszy i jeszcze lepszy pomysł. W 1862 roku Phillip Reis zademonstrował swój wynalazek, który miał przekazywać muzykę na odległość za pomocą przewodu złożonego z nadajnika i odbiornika. Za pomocą swojego telefonu potrafił przenosić czyste dźwięki muzyki, ale głos ludzki był zniekształcony. Był w swoich doświadczeniach o krok od wynalezienia metody na przesyłanie czystego głosu. Jednak odwiedziono go od dalszych doświadczeń, tłumacząc, że istniejący już telegraf jest wystarczająco dobry. Z jego magnetycznego telefonu nikt nie chciał korzystać. Dziesięć lat później Alexander Graham Bell opatentował telefon.
W 1970 roku chemik Spencer Silver pracował nad stworzeniem mocnego kleju. Podczas doświadczeń zauważył, że kiedy odklejał od siebie dwie sklejone kartki, na jednej z nich zostawała warstwa klejąca. Uznał to za zupełnie bezużyteczne. Jednak cztery lata później współpracownik Spencera, który śpiewał w kościelnym chórze, wpadł na wspaniały pomysł. Używał zakładek z klejem do zaznaczania stron w śpiewniku. Tak narodziły się karteczki samoprzylepne, bez których nie wyobrażamy już sobie biura.
7. Bądź przygotowany na negatywne reakcje
.Eksperci i specjaliści, ograniczeni zasięgiem swojej wiedzy i wyobraźni, nigdy nie zareagują entuzjastycznie na twoje odkrycie. Będą porównywać je z innymi znanymi sobie. Jeśli nie znajdą wspólnego mianownika, będą krytykować i odwodzić cię od dalszych doświadczeń. Oni nie będą szukać sposobów, aby to działało. Dlatego kiedy Fred Smith stworzył Federal Express, eksperci wróżyli jej szybkie fiasko. Jak się okazało, opór nie miał praktycznego uzasadnienia.
8. Zaufaj swojemu instynktowi
.Nie daj się zniechęcić. Albert Einstein został wyrzucony ze szkoły, bo jego postawa miała negatywny wpływ na innych uczniów, nie zdał egzaminu uniwersyteckiego i musiał przez rok uczęszczać do szkoły handlowej. Nie dostał też posady nauczyciela, bo nie zdobył rekomendacji profesora. Rodzice Beethovena zostali poinformowani, że ich syn jest zbyt głupi, by zostać kompozytorem muzyki. Karola Darwina koledzy nazywali głupcem i śmiali się z eksperymentów związanych z teorią ewolucji. Walt Disney został zwolniony ze swojej pierwszej pracy w gazecie, bo uznano, że brakuje mu wyobraźni. Thomas Edison miał zaledwie dwa lata nauki szkolnej, był zupełnie głuchy na jedno ucho, nie był w stanie utrzymać swojej pierwszej posady gazeciarza, a to on w efekcie stał się najsłynniejszym wynalazcą w historii USA.
9. Nie ma czegoś takiego jak niepowodzenie
.Kiedy próbujesz coś zrobić i nie uda się, nigdy nie mów, ze nic się nie nauczyłeś. Nauczyłeś się przecież zrobić coś, co nie działa. Zawsze pytaj: „Dlaczego to nie działa? Co ja odkryłem?”.
Jeśli ktoś mówi, że nigdy nie popełnił błędu, to znaczy, że nigdy nie próbował niczego nowego.
10. Patrz na wszystko swoimi oczami
.Ludzie interpretują własne doświadczenia. Tymczasem wszystkie doświadczenia są neutralne. Same z siebie nie mają znaczenia, to ty nadajesz im znaczenie, interpretując je. Twórcy IBM stwierdzili, że skoro nikt na świecie nie miał komputera osobistego, to znaczy, że nie było ich na rynku. Haki College, Bill Gates i Steve Jobs zobaczyli w braku komputerów osobistych na rynku ogromne możliwości. Asystent Thomasa Edisona, zniechęcony niepowodzeniem podczas doświadczeń nad żarnkiem do żarówki, zapytał mistrza, dlaczego ma się nie poddawać. Ten odpowiedział mu: „Odkryłem, 5000 rzeczy, które nie działają, i co z tego?”.
Możesz budować własną rzeczywistość tylko dzięki dobremu sposobowi interpretowania swoich doświadczeń.
11 Zawsze podchodź do problemu na własnych warunkach
.Nie ufaj swojej pierwszej ocenie problemu, gdyż będzie zanadto zbieżna z potocznym sposobem myślenia. Zawsze patrz na problem z różnych perspektyw. Pamiętaj, że geniusz spojrzy na zagadnienie z takiej strony, z jakiej nikt inny nawet nie spróbuje. Patrz na zagadnienie z różnych stron. Stwórz specjalną listę. Zastanów się, jak popatrzyłby na to ktoś inny, spróbuj wejść w rolę innych ludzi i spróbuj popatrzeć na zagadnienie ich oczami. Narysuj obraz tego problemu, wykonaj jego model, stwórz rzeźbę. Poszukuj metaforycznych połączeń między z pozoru odległymi zjawiskami. (Jak się ma wybite okno sklepu do twojego problemu z komunikacją z twoimi uczniami?). Pytaj znajomych i nieznajomych, jak widzą ten problem. Poproś dziecko, by opowiedziało ci swój punkt widzenia. Jak rozwiązałby ten problem ktoś wiele lat starszy? Zapytaj dziadków.
Kiedy zmienisz sposób patrzenia na rzeczy, rzeczy zmienią się.
12 Naucz się myśleć niekonwencjonalnie
.Genialni twórcy nie myślą analitycznie i logicznie. Konwencjonalne, logiczne, analityczne myślenie to domena myślicieli, którzy koncentrują się na eliminowaniu możliwości. Genialni twórcy szukają sposobów, by połączyć w całość zjawiska i rzeczy z pozoru całkowicie ze sobą nie powiązane. Dzięki takim niekonwencjonalnym połączeniom, prowokują niepodobne i wyjątkowe wzorce myślenia w mózgu. Te nowe wzorce doprowadzą do stworzenia nowych połączeń, które pozwolą ostatecznie zinterpretować informacji w sposób, w jaki nikt wcześniej tego nie dokonał. Albert Einstein zauważył kiedyś: „Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, ponieważ wiedza jest ograniczona tylko do tego, co wiemy i rozumiemy. Wyobraźnia obejmuje cały świat i wszystko, co kiedykolwiek będzie można poznać i zrozumieć”.
I na koniec:
.Kreatywność jest paradoksalna. Aby stworzyć dzieło, jego twórca musi posiadać wiedzę. By jednak zobaczyć nieoczekiwane i wyjątkowe połączenia, musi zapomnieć, że wiedzę posiada. Musi też być pewnym, że nie ma przy tym zaburzeń psychicznych.
By stworzyć dzieło, jego twórca musi ciężko pracować, ale jednocześnie spędzać czas nic nie robiąc, bo tylko w takim stanie umysłu jest w stanie zobaczyć więcej, niż daje mu konwencjonalna wiedza. Musi mieć wiele pomysłów, z których większość, już na starcie, okaże się bezużyteczna. Musi spojrzeć na to samo, co wszyscy, ale zobaczyć coś innego. Musi być wytrwały, ale nie uparty. Musi słuchać ekspertów ale jednocześnie umieć ich lekceważyć.
Michael Michalko
Tekst ukazał się w wyd.1 kwartalnika opinii „Nowe Media”