Antyczna mozaika znad jeziora İznik. Zabytek wydobyto po dekadzie poszukiwań

Podczas poszukiwań archeologicznych realizowanych nad jeziorem İznik w mieście o tej samej nazwie w północno-zachodniej Turcji naukowcy odsłonili kunsztownie wykona mozaikę, która zawiera antropomomorficzne przedstawienie samego lokalnego jeziora. Zabytek ten został wydobyty po dekadzie poszukiwań. 

Antyczna mozaika znad jeziora İznik

.Dziesięć lat wykopalisk prowadzonych na obszarze jednej z zabytkowych ulic miasta İznik, które znajduje się nad jeziorem İznik w Turcji na północno-zachodnim krańcu półwyspu Azja Mniejsza, ostatecznie doprowadziły do ujawnienia pięknego skarbu sprzed wieków – tym samym wieloletni wysiłek archeologów nie okazał się daremny. Przez naukowców w dawnym mieście Nicaea została odsłonięta antyczna mozaika. Jak stwierdzili badacze, barwna mozaika podłogowa zmienia rzuci nowe światło na nasze rozumienie sztuki rzymskiej oraz regionalnej północno-zachodniej anatolijskiej mitologii, w której to jak się okazuje występował kult jezior. 

O tym, iż pod jedną ze starych ulic İznik kryje się piękna antyczna mozaika dowiedziano się po raz pierwszy w 2014 r., kiedy w trakcie realizacji prac budowlanych mających na celu postawienie w tym miejscu kanalizacji robotnicy natknęli się na fragment starożytnej mozaiki. Był on wykonany z kolorowych kamiennych kostek. Po tym odkryciu lokalne władze miejskie natychmiast zarządziły wstrzymanie dalszych prac budowlanych. Obszar ten został tymczasowo zamknięty i zabezpieczony na czas trwania, które ostatecznie trwały nieco ponad dekadę. 

Miały one jednak wówczas głównie szczątkowy wymiar, gdyż pełnowymiarowe wykopaliska w tym miejscu rozpoczęły się w 2024 r. Za prace archeologiczne w tym miejscu odpowiadali badacze z Dyrekcji Muzeum w İznik. Niespodziewane przypadkowe odkrycie doprowadziło do tego, iż w İznik był realizowany jeden z najważniejszych projektów mających na ochronę tego co jest określane jako tureckie dziedzictwa narodowe w ostatnich latach. 

Zapierającą dech w piersiach mozaikowa podłoga

.W miarę stopniowego usuwania warstw gleby archeolodzy odkryli zapierającą dech w piersiach mozaikową podłogę zajmującą powierzchnię 50 metrów kwadratowych. Styl, materiały oraz związane z nimi znaleziska ceramiczne i monety pozwalają jednoznacznie datować tę konstrukcję na III wiek n.e., czyli czasy kiedy rzymskie. W okresie Cesarstwa Rzymskiego İznik, znany wówczas jako Nicea, był ważnym ośrodkiem kulturalnym i administracyjnym. Wstępne ustalenia naukowców sugerują, iż mozaika należała albo do oficjalnego budynku publicznego, albo do luksusowej prywatnej rezydencji, a nawet do rzymskiego kompleksu łaźni, biorąc pod uwagę wyrafinowane wykonanie i motywy związane z wodą.

W centrum mozaiki znajduje się przedstawienie bogini obfitości, która trzyma kosz owoców, odpowiadających zapewne tradycyjnym uprawom poszczególnych owoców na tym obszarze w III wieku n.e. Jej postać otaczają inne postacie mitologiczne oraz częściowo zachowane inskrypcje, które naukowcy zamierzają przeanalizować podczas zbliżających się badań epigraficznych. Wokół niej rozciągają się złożone wzory geometryczne, trójwymiarowe iluzje i harmonijne przejścia kolorów uzyskane dzięki zastosowaniu marmuru, kamienia naturalnego i szklanych mozaik.

.Poziom umiejętności sugeruje, że do wykonania tej pracy zatrudniono mistrzów rzemiosła, prawdopodobnie służących elicie regionu lub realizujących projekt finansowany przez państwo. W centralnej części mozaiki znajduje się też antropomorficzne przedstawienie jeziora İznik, gdyż przy wizerunku jednej z kobiet znajduje się napis „Askania” – a w taki sposób właśnie starożytni nazywali ten zbiornik wodny. 

Marcin Jarzębski