Czym jest Aszura, dzień żałoby szyickiego islamu

Od wieczora 5 lipca miliony szyickich muzułmanów na całym świecie obchodzą Aszurę, najważniejszy dzień żałoby szyickiego islamu. Aszura przypomina śmierć Husajna, czyli wydarzenie sprzed blisko 1400 lat. Procesje, rytualne uderzenia w pierś i inscenizacje śmierci Husajna przypominają o męczeństwie z VII wieku, które do dziś kształtuje szyicką tożsamość.

Czym jest Aszura?

.Aszura upamiętnia wydarzenia z 680 roku, kiedy w bitwie pod Karbalą zginął Husajn, jedyny żyjący wnuk proroka Mahometa. Śmierć poniósł wraz z rodziną i towarzyszami, zabity przez wojska kalifa Jazida, którego legitymację kwestionowała część wspólnoty muzułmańskiej.

We wczesnym islamie część muzułmanów poparła kuzyna Mahometa, Alego, uznając że przywództwo powinno pozostać w rodzinie proroka. Nazywano ich szyitami, od arabskiego słowa oznaczającego „stronnictwo” (Alego). Po śmierci Alego władzę objął jego przeciwnik Muawija, a po nim kalifem został jego syn Jazid, którego nie uznał Husajn, syn Alego i jednocześnie wnuk proroka. Wraz z rodziną i nieliczną grupą towarzyszy stanął przeciwko armii Jazida i zginął w bitwie pod Karbalą, odmawiając poddania się.

Śmierć Husajna – symbol walki z tyranią

.Męczeńska śmierć Husajna, upamiętniana corocznie przez szyitów, dała początek licznym rytuałom, które łączą przekaz religijny z emocjonalnym wyrazem żalu, oddania i miłości, kluczowymi elementami pobożności szyickiej.

W noc 4 lipca w husajnijach, domach zgromadzeń nazwanych na cześć Husajna, odbyły się czuwania. Wierni uczestniczyli często w rytualnym biciu się w piersi jako geście żalu i solidarności z cierpieniem Husajna. W Teheranie, w husajniji imienia ajatollaha Chomejniego, w ceremonii uczestniczył najwyższy przywódca duchowo-polityczny Iranu ajatollah Ali Chamenei. Było to jego pierwsze publiczne wystąpienie od zakończenia wojny Izraela z Iranem 24 czerwca.

Dla społeczności szyickiej śmierć Husajna stanowi symbol walki ludzkości z tyranią i niesprawiedliwością. W tym roku w wielu kazaniach akcentowany był bunt wobec ucisku syjonistycznego, a tragedia Karbali zestawiana była z cierpieniem Palestyńczyków w Strefie Gazy i sytuacją muzułmanów w Libanie. W niedzielę odbędą się główne procesje. Uczestnicy, często całe rodziny, są ubrani na czarno i niosą sztandary w kolorach żałoby, krwi Husajna i islamu: czarnym, czerwonym i zielonym. W wielu miejscach wystawiane są repliki namiotów z Karbali, portrety Husajna i inskrypcje z jego ostatnimi słowami.

Inscenizacja bitwy pod Karbalą – irańska opera

.Kulminacyjnym momentem są inscenizacje bitwy pod Karbalą, czyli tazije, wystawiane przede wszystkim w Iranie. Przyciągające wielu widzów tazije mają w Iranie istotne znaczenie kulturowe jako unikalna forma dramatu religijnego, nazywane są irańską operą. W wielu miejscach nadal obecne są rytuały biczowania się łańcuchami lub tępo zakończonymi mieczami, mające symbolicznie oddać cierpienie Husajna przed jego ścięciem. Coraz więcej szyickich przywódców religijnych zniechęca jednak do tych praktyk, uznając je za szkodliwe wizerunkowo i zastępując je akcjami oddawania krwi dla potrzebujących.

Apele tego rodzaju nie zawsze są skuteczne, ponieważ społeczność szyicka nie stanowi jednorodnej grupy. W 1994 r. ajatollah Chamenei wydał fatwę zakazującą samookaleczenia, uznając je za „niereligijne”. Do oddawania krwi zachęcał też zabity w 2024 r. przez Izrael przywódca libańskiego Hezbollahu Hasan Nasrallah. Przez cały dzień trwają kazania duchownych, a organizatorzy rozdają uczestnikom posiłki i napoje – m.in. ryż z mięsem i ciecierzycą, zupę, a także wodę, nawiązującą symbolicznie do pragnienia, jakie cierpieli obrońcy Karbali.

Podobnie jak w Iranie po zakończeniu wojny z Izraelem, także w Libanie tegoroczne obchody mają wyjątkowo emocjonalny charakter. Według państwowej telewizji irańskiej PressTV wydarzenia ostatniego roku – eksplozje pagerów i inwazja Izraela na Liban – sprawiły, że tragedia Karbali została na nowo przeżyta przez wiernych.

Ilu jest szyitów na świecie?

.”Czujemy się, jakbyśmy przeżywali bitwę pod Karbalą. Imam Husajn i wielu innych przywódców zostało zamordowanych. Oczywiście wiemy, że żadna tragedia w historii nie może się równać z Karbalą, ale dzięki temu, co przeżyliśmy, mogliśmy poczuć i wyobrazić sobie to, co się wtedy wydarzyło” – powiedziała Batul, wolontariuszka w namiocie z posiłkami w szyickiej dzielnicy Bejrutu, Dahije.

Szyici stanowią 10–15 proc. z 1,9 miliarda muzułmanów na świecie, co przekłada się na ponad 200 milionów osób. Wyznawcy tego nurtu w islamie stanowią większość ludności w Iranie, Iraku, Bahrajnie i Azerbejdżanie, natomiast są znaczącą mniejszością w Jemenie, Libanie, Pakistanie, Indiach, Afganistanie, Arabii Saudyjskiej i Syrii.

Aszurę obchodzą również stanowiący większość muzułmanów sunnici, którzy upamiętniają tego dnia wyjście proroka Nuha (Noego) z arki po potopie oraz wybawienie proroka Musy (Mojżesza) przed faraonem. Tradycja ta wyraża się głównie w dobrowolnym poście, praktykowanym już przez Mahometa w Mekce.

Dżihadyzm w Europie podbija internet

.Na temat tego, iż nadchodzi nowy cykl dżihadyzmu i islamskiej przemocy, na łamach „Wszystko co Najważniejsze” pisze Gilles KEPEL w tekście „Dżihadyzm w Europie podbija internet„.

„W marcu 2019 roku w Baghouz we wschodniej Syrii, przy granicy z Irakiem, bombardowania koalicji zachodniej oraz działania lądowe Kurdów położyły kres ostatniemu bastionowi bojowników Państwa Islamskiego, wśród których znajdowało się wielu Francuzów. „Kalifat” przestał istnieć, a wraz z nim zdolność rozpowszechniania terroru w Europie z wykorzystaniem ponadnarodowych sieci rozszerzających się poprzez media społecznościowe. Drony zlikwidowały tam braci Clain, sprawców zamachów z 13 listopada 2015 roku. Tak zakończyły się nizam, system sieci pomyślany przez Abu Musaba al-Suriego, oraz daula, państwo islamskie wyobrażone przez Abu Musaba az-Zarkawiego, których połączenie skutkowało krwawym kataklizmem na początku XXI wieku”.

„Tak doszliśmy do kresu wielkiego cyklu heglowskiej dialektyki dżihadu, zapoczątkowanego w 1980 roku w Afganistanie poprzez trzy następujące po sobie momenty: afirmację, aż do 1997 roku, i koncentrację walki na „bliskim wrogu”; negację – Al-Kaidę, która skierowała walkę ku „dalekiemu wrogowi”; oraz przekroczenie – Państwo Islamskie kierujące agresję w stronę Shâm (nazwa nadawana Syrii przez islamistów – przyp. tłum.) i „przedmieść islamu”. Cztery ostatnie dekady – kiedy w mojej pracy uniwersyteckiej poświęcałem się analizie tego procesu polityczno-religijnego, zarówno w wymiarze międzynarodowym, jak i francuskim – dobiegły końca”.

„Teraz nadchodzi nowy cykl – obserwujemy jego początki. W każdym razie wciąż widoczna jest transformacja dynamiki dżihadystycznej. Rozwojowi tego zjawiska towarzyszy analiza, podczas gdy w przeszłości była ona zawsze mocno spóźniona (pokazało to bardzo dobrze określenie „samotne wilki”, którego zarówno ignoranci kontrolujący europejskie budżety na badania, jak i francuski wywiad używali w 2012 roku, aby zinterpretować krwawe zamachy Mohameda Meraha)”.

.”Sajjid Kutb, główny inspirator współczesnego dżihadyzmu, medytował nad losem proroka Mahometa, naprzemiennie odnosząc sukcesy i ponosząc porażki w swojej strategii politycznej, zgodnie z ideą podziału na fazy siły (tamkin) i słabości (istid’af). Odpowiadało to „herbowi” islamu: mieczowi i Księdze (al-saïf wa-l mush-haf). Miecz to symbol przemocy, pozycji siły, mający sprzyjać rozszerzaniu się zasięgu islamu (dar al-islam), a Księga to symbol nauczania z pozycji słabości, aby nie ryzykować wyniszczenia przez silniejszego i bardziej zdeterminowanego wroga. W tej perspektywie, poprzez którą islamiści w ogólności, a dżihadyści w szczególności patrzą na świat, sytuacja, która nastała po unicestwieniu Państwa Islamskiego w Baghouz wiosną 2019 roku, jest charakterystyczna dla „fazy słabości”. Tym bardziej że „muzułmańskie masy”, zostały zdestabilizowane przez eskalację coraz większej przemocy, której skutków ubocznych często same doznają” – pisze Gilles KEPEL

LINK DO TEKSTU: https://wszystkoconajwazniejsze.pl/gilles-kepel-dzihadyzm/

PAP/Joanna Baczała/