Rok 2022 i obecność w Polsce uchodźców wojennych z Ukrainy
24 lutego 2022 roku Rosja zaatakowała Ukrainę. W pierwszych tygodniach wojny do Polski w poszukiwaniu schronienia przybyło przeszło milion uchodźców wojennych, głównie kobiet i dzieci. Najwięcej osób, bo ponad 140 tysięcy dziennie, przekraczało granicę polsko-ukraińską w marcu.
.Pierwszym przystankiem dla uchodźców wojennych, którzy nie mieli dokąd się udać, były punkty recepcyjne organizowane przez rząd i samorządy we współpracy z organizacjami i wolontariuszami. Dla uchodźców przygotowane były też miejsca w centrach zbiorowego zakwaterowania, jednak znacznie częściej trafiali oni do polskich domów. Część Ukraińców przez Polskę udało się do innych państw UE.
Jeszcze w lutym rozpoczęły się rządowe i parlamentarne prace nad prawnym uregulowaniem sytuacji ukraińskich uchodźców w Polsce. Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa weszła w życie 12 marca, z mocą od 24 lutego. Zapewniła uchodźcom legalny pobyt w Polsce, dostęp do ochrony zdrowia, prawo do edukacji i do pracy. Powołała Fundusz Pomocy, z którego dofinansowywane jest wsparcie niesione uchodźcom.
Obecnie sytuacja uchodźców w Polsce jest stabilna. Obywatele Ukrainy podejmują pracę i chodzą do szkoły. Rząd szacuje, że na dłużej zostanie tu około miliona z nich. Również na polsko-ukraińskiej granicy nie odnotowano ostatnio zwiększonego napływu uchodźców. Polskie władze przygotowują się jednak na ewentualną kolejną falę osób uciekających przed wojną.
STYCZEŃ 2022
28.01 – Tego dnia zebrała się Rada Bezpieczeństwa Narodowego, która omówiła bieżącą sytuację związaną z groźbą inwazji rosyjskiej na Ukrainę. Politycy i członkowie rządu w mediach byli później pytani o możliwe scenariusze. W jednym z wywiadów wiceszef MSWiA Maciej Wąsik tłumaczył, że jeżeli doszłoby do wojny na Ukrainie, do Polski mogłoby się udać nawet milion uchodźców. Zapewniał, że MSWiA podejmuje działania, aby się na to przygotować.
LUTY 2022
13.02 – Szef MSWiA Mariusz Kamiński poinformował w mediach społecznościowych, że wojewodowie przygotowują się do ewentualnego napływu uchodźców z Ukrainy do Polski. „To oczywiste, że w związku z sytuacją na Ukrainie przygotowujemy się na różne scenariusze” – zaznaczył.
23.02 – O przygotowaniach do ewentualnej fali uchodźców rozmawiała Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego. Wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker zapowiedział, że w razie wojny w województwach podkarpackim i lubelskim powstaną punkty recepcyjne. Przekazał też, że w rządzie powołany jest zespół międzyresortowy ds. przyjęcia uchodźców.
24.02 – Rosja zaatakowała Ukrainę. Dla uciekających przed wojną na granicy polsko-ukraińskiej od wczesnych godzin porannych wojewodowie tworzyli punkty recepcyjne, w których uchodźcy mieli zapewnione wyżywienie, pomoc medyczną i niezbędne informacje. Transport do baz noclegowych zapewniali m.in. strażacy. Na granicę i do miejsc pomocy przyjeżdżali wolontariusze, bez których – jak wielokrotnie później podkreślali przedstawiciele rządu i samorządów – pomoc w takiej skali nie byłaby możliwa.
24.02 – Polska będzie bezpiecznym krajem dla naszych sąsiadów z Ukrainy. Zrobimy wszystko, aby każdy, kto tego potrzebuje, znalazł tu schronienie – oświadczył szef MSWiA Mariusz Kamiński na konferencji, podczas której minister, jego zastępcy i komendant główny Straży Granicznej przedstawili działania podejmowane celem przyjęcia uchodźców wojennych w Polsce.
25.02 – Na granicy z Ukrainą zaczęły tworzyć się kolejki. Wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker zapewniał, że Straż Graniczna robi wszystko, by przeprawy trwały jak najkrócej. Ukraińscy uchodźcy docierali do Polski samochodami, pociągami i pieszo. Na miejscu przyjmowali ich bliscy mieszkający w Polsce, wolontariusze i niosące pomoc służby.
25.02 – Rząd poinformował, że przygotował specjalną platformę pomagamukrainie.gov.pl, na której można zgłaszać gotowość pomocy, a także zapotrzebowanie na pomoc.
26.02 – Pzez pierwsze dwa dni wojny do Polski uciekło ponad 100 tysięcy osób – podała Straż Graniczna.
27.02 – Kierownictwo MSWiA zapowiedziało, że punkty recepcyjne będą działać w każdym województwie.
28.02 – Przygotowywany jest projekt ustawy z rozwiązaniami, które są niezbędne wobec napływu uchodźców z Ukrainy – poinformował wiceszef MSWiA Maciej Wąsik.
MARZEC 2022
6.03 – Z Ukrainy do Polski tego dnia przybyło 142,4 tys. uchodźców wojennych. To największa liczba, jaką Straż Graniczna odnotowała na polsko-ukraińskiej granicy.
7.03 – Straż Graniczna podała, że od początku agresji Rosji na Ukrainę do Polski przybyło 1 067 000 uchodźców. 90 procent z nich to byli obywatele Ukrainy. Pozostali pochodzili z państw całego świata. Z Polski do swoich ojczyzn wielu z nich wróciło specjalnymi lotami.
10.03 – Szef MSWiA Mariusz Kamiński wraz z ministrami Francji Geraldem Darmaninem i Niemiec Nancy Feaser zawiązali nieformalny sztab ds. pomocy uchodźcom z Ukrainy. Jak informował szef polskiego resortu, ministrowie mieli podjąć działania, aby uchodźcy mogli swobodnie przemieszczać się po Europie.
11.03 – Resort infrastruktury informował, że koleje z Polski, Niemiec i Czech współpracują przy przewozie uchodźców, którzy przybyli do Polski. Uchodźcy mogli korzystać ze specjalnych pociągów, które kursowały z Przemyśla, Warszawy, Krakowa czy Katowic.
12.03 – Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa została przyjęta przez parlament i podpisana przez prezydenta. Ta tzw. specustawa pomocowa kompleksowo uregulowała m.in. kwestie związane z legalnością pobytu ukraińskich uchodźców w Polsce, a także udzielaną im pomocą.
16.03 – Urzędy rozpoczęły przyjmowanie wniosków o nadanie obywatelom Ukrainy numeru PESEL na podstawie tzw. specustawy pomocowej. Rozwiązanie umożliwiło uchodźcom, którzy opuścili Ukrainę w związku z agresją rosyjską, korzystanie z pomocy socjalnej, medycznej oraz z systemu edukacji.
18.03 – Od początku inwazji rosyjskiej na Ukrainę do Polski wjechały ponad 2 miliony uchodźców, głownie kobiet i dzieci – poinformowała Straż Graniczna.
19.03 – Na Stadionie Narodowym zaczął działać centralny punkt nadawania numerów PESEL uchodźcom z Ukrainy. Punkt przygotowany został we współpracy rządu i stołecznego samorządu. Pomoc oferował tam też ZUS i PKO Bank Polski, dzięki czemu uchodźcy mogli założyć m.in. polskie rachunki bankowe i złożyć wnioski o świadczenia rodzinne. Punkt działał do 9 czerwca.
25-26.03 – Wizytę w Polsce złożył prezydent USA Joe Biden. Pierwszego dnia wraz z prezydentem Andrzejem Dudą Biden spotkał się na Podkarpaciu m.in. z przedstawicielami organizacji zaangażowanych w pomoc uchodźcom z Ukrainy. Następnego dnia amerykański przywódca odwiedził punkt pomocy na Stadionie Narodowym w Warszawie, gdzie rozmawiał z uchodźcami i wolontariuszami. W czasie przemówienia na dziedzińcu Zamku Królewskiego wyrażał podziw dla pomocy udzielanej ukraińskim uchodźcom przez Polaków.
26.03 – Prezydent podpisał nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy. Regulacja spowodowała, że przepisami specustawy pomocowej objęci zostali także ci ukraińscy uchodźcy, którzy trafili do Polski nie bezpośrednio z terytorium Ukrainy, a poprzez inne kraje.
27.03 – Szefowie MSW Polski i Niemiec zaapelowali do Komisji Europejskiej o stworzenie bezpiecznego systemu transportu dla uchodźców z Ukrainy do innych państw UE oraz o zapewnienie możliwości finansowania kosztów recepcyjnych ponoszonych przez najbardziej obciążone państwa.
KWIECIEŃ 2022
1.04 – Szef MSWiA Mariusz Kamiński poinformował, że do Polski przyjechało już niemal 2,5 mln uchodźców, z czego ok. 1 mln to dzieci. Zaznaczył jednocześnie, że liczba uchodźców, którzy przekraczają granicę z Polską, zaczęła spadać.
1.04 – Wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker został powołany przez premiera na nowo utworzone stanowisko Pełnomocnika rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy.
14.04 – Prezydent podpisał kolejną nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Regulacja miała m.in. przyspieszyć rejestrację obywateli Ukrainy w systemie PESEL.
21.04 – MSWiA zapowiedziało, że termin wypłaty pieniędzy za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia uchodźcom z Ukrainy zostanie wydłużony. Do tego czasu świadczenia w wysokości 40 złotych dziennie przysługiwały za maksymalnie 60 dni pomocy. Po zmianie okres ten wynosi 120 dni od wjazdu uchodźcy do Polski.
25.04 – Ponad milion uchodźców wojennych z Ukrainy otrzymało numer PESEL. 47,9 proc. z nich to dzieci i młodzież do 18 lat, a 44,9 proc. kobiety w wieku 18-65 lat – poinformował tego dnia pełnomocnik rządu ds. uchodźców z Ukrainy Paweł Szefernaker.
27.04 – W ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego powołany został rządowo-samorządowy zespół ds. uchodźców z Ukrainy. Jego zadanie to wypracowywanie rozwiązań dotyczących m.in. edukacji, zdrowia i polityki społecznej wobec ukraińskich uchodźców.
29.04 – Prezydent podpisał nowelizację specustawy pomocowej, która wydłużyła o 60 dni termin wypłaty świadczeń za pomoc uchodźcom z Ukrainy. Nowela pozwoliła też samorządom na weryfikowanie wniosków o świadczenie w utworzonej w tym celu bazie danych.
MAJ 2022
9.05 – Potrzebujemy unijnego funduszu na rzecz pomocy uchodźcom z Ukrainy, który idzie w miliardy euro – mówił wiceszef MSWiA Paweł Szefernaker po międzynarodowej konferencji poświęconej pomocy uchodźcom. Forum odbyło się w MSWiA. Do stolicy przyjechali przedstawiciele rządów z Rumunii, Mołdawii, Węgier, Słowacji, Austrii, Czech, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Litwy, Łotwy i Estonii. W konferencji brał udział również ambasador Ukrainy w Polsce Andrij Deszczyca. Kolejny raz ministrowie w tej formule spotkali się we wrześniu na Forum Bukareszteńskim.
9.05 – We wrocławskiej Hali Stulecia odbył się Samorządowy Okrągły Stół, w którym uczestniczyli samorządowcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych, rządu oraz osoby ze świata biznesu i nauki. Celem wydarzenia było wypracowanie dla rządu rekomendacji związanych z funkcjonowaniem polskich miast po przyjęciu uchodźców z Ukrainy.
20.05 – Prezydent podpisał nowelizację specustawy pomocowej, która zakładała utworzenie systemu teleinformatycznego służącego do ułatwienia nawiązywania kontaktów między pracodawcami a poszukującymi pracy obywatelami Ukrainy. Serwis działa pod adresem pracawpolsce.gov.pl.
22.05 – Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski uhonorował Rzeszów tytułem Miasta-Ratownika. Tytuł został stworzony dla miast partnerskich, które przyszły na pomoc Ukrainie i jej obywatelom po inwazji rosyjskiej.
CZERWIEC 2022
8.06 – Ponad 2 mld zł trafiły do samorządów na pomoc uchodźcom z Ukrainy – poinformował pełnomocnik rządu ds. uchodźców Paweł Szefernaker.
20.06 – Ponad 240 tys. uchodźców z Ukrainy do tego dnia było legalnie zatrudnionych w Polsce – podała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. W systemie PESEL zarejestrowanych było 500 tysięcy osób w wieku produkcyjnym. Oznacza to, że już wtedy połowa z nich znalazła zatrudnienie.
22.06 – Premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że do rządu wejdzie posłanka koła Polskie Sprawy Agnieszka Ścigaj. Ścigaj w rządzie odpowiada za integrację społeczną, również w związku z przebywającymi w Polsce uchodźcami z Ukrainy.
24.06 – Minister zdrowia Adam Niedzielski podpisał porozumienie o współpracy z UNICEF-em. Dotyczyło ono przeprowadzenia kampanii proszczepiennej w zakresie szczepień obowiązkowych wśród uchodźców z Ukrainy. Jednocześnie UNICEF przekazał Polsce szczepionki z kalendarza szczepień obowiązkowych, z których mogli skorzystać obywatele Ukrainy.
LIPIEC 2022
1.07 – Prezydent podpisał nowelizację specustawy pomocowej, która wprowadzała pierwszy pakiet rozwiązań systemowych mających pomóc uchodźcom z Ukrainy zaadaptować się w Polsce. Celem zmian było też wyeliminowanie przypadków pobierania świadczeń przez obywatela Ukrainy, który utracił do nich prawo.
11.07 – Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski nadał miastu Przemyśl honorowy tytuł Miasta-Ratownika.
22.07 – Polska notyfikowała Komisji Europejskiej dokument elektroniczny dostępny dla uchodźców wojennych z Ukrainy Diia.pl (odpowiednik mObywatela). Od następnego dnia dokument dodany w aplikacji razem z ważnym dokumentem podróży uprawniał do przekraczania granic.
28.07 – Rada Najwyższa Ukrainy przyjęła ustawę o prawnych i socjalnych gwarancjach dla obywateli Polski na Ukrainie. Do parlamentu projekt ustawy skierował prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski. Jego biuro tłumaczyło, że na znak wdzięczności dla polskiego narodu i z uwzględnieniem zasady wzajemności rozwiązania ustawy są analogiczne do rozwiązań polskiej tzw. specustawy pomocowej.
SIERPIEŃ 2022
2.08 – Pracę w Polsce podjęło już 370 tysięcy ukraińskich uchodźców – poinformowała minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
24.08 – Ukraińcy mieszkający w Warszawie świętowali Dzień Niepodległości Ukrainy na placu Zamkowym. Przesłanie i życzenia dla uczestników wydarzenia przekazali prezydenci Ukrainy Wołodymyr Zełenski i Polski Andrzej Duda. Ze sceny apelowano, aby uznać Rosję za kraj terrorystyczny.
WRZESIEŃ 2022
1.09 – W polskich szkołach naukę rozpoczęło 185 tys. dzieci z Ukrainy – informował minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek. Jak wyjaśniał, reszta uchodźców w wieku szkolnym, którzy są w Polsce, będzie uczyła się zdalnie, pozostając w systemie ukraińskim.
9.09 – Ministerstwo Sprawiedliwości i UNICEF podpisały memorandum o porozumieniu i współpracy w ochronie praw najmłodszych uchodźców z Ukrainy i polskich dzieci. Dotyczy m.in. zwiększania zaufania do wymiaru sprawiedliwości, przeciwdziałania przemocy domowej i przestępczości na tle seksualnym.
13.09 – Według szacunków Polska do tej pory wydała na każdego uchodźcę z Ukrainy mniej więcej 2,2 tys. zł – poinformowała minister w KPRM Agnieszka Ścigaj.
14.09 – Z 600 tys. ukraińskich uchodźców w wieku produkcyjnym ponad 400 tys. podjęło w Polsce legalnie pracę – podał pełnomocnik rządu ds. uchodźców Paweł Szefernaker.
PAŹDZIERNIK 2022
10.10 – Pełnomocnik rządu ds. uchodźców wojennych Paweł Szefernaker zapowiedział wprowadzenie przepisów, zgodnie z którymi ukraińscy uchodźcy będą partycypować w kosztach utrzymania w miejscach zbiorowego zakwaterowania. Obecnie te przepisy są przedmiotem prac parlamentu.
19.10 – MSWiA podało, że Polska otrzymała z UE blisko 700 mln zł, czyli 144,6 mln euro, na działania związane z napływem uchodźców z Ukrainy. Komisja Europejska jeszcze w kwietniu zobowiązała się przekazać krajom UE na ten cel łącznie 400 mln euro. Pieniądze z pierwszej transzy tego wsparcia wpłynęły 26 sierpnia na konto funduszy spraw wewnętrznych w Ministerstwie Finansów. Do Polski ma jeszcze trafić 55 mln euro (ok. 200 mln zł). Według polskiego rządu proponowane przez KE wsparcie nie jest jednak wystarczające, a na rzecz ukraińskich uchodźców potrzeba dodatkowego funduszu.
LISTOPAD 2022
10.11 – W siedzibie Parlamentu Europejskiego w Brukseli odbyła się konferencja poświęcona pomocy, jakiej Polska udziela ukraińskim uchodźcom. Pełnomocnik rządu ds. uchodźców Paweł Szefernaker informował, że polskie rodziny do swoich domów przyjęły ponad 1,4 mln uchodźców, a ze zbiorowych punktów zakwaterowania skorzystało dotąd 416 tysięcy obywateli Ukrainy. Podczas konferencji przedstawiciele polskich władz samorządowych ubolewali, że unijne wsparcie w pomocy uchodźcom jest zdecydowanie za małe.
16.11 – Musimy się liczyć z kolejną falą uchodźców z Ukrainy – podkreślał w Sejmie premier Mateusz Morawiecki. Rosja stosuje terror wobec cywilów, dlatego zdesperowani ludzie mogą ponownie uciekać z domów. Jesteśmy w tej sprawie doświadczeni i będziemy się starali poradzić sobie tak dobrze, jak poprzednio – mówił szef rządu.
17.11 – Województwo podkarpackie otrzymało nagrodę specjalną podczas uroczystej gali Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP m.in. za „bezprecedensową akcję niesienia pomocy uchodźcom z Ukrainy”. Na gali prezydent Andrzej Duda przekazał również prezydentowi Rzeszowa Konradowi Fijołkowi dekret potwierdzający przyznanie miejscowości tytułu Miasta-Ratownika.
25.11 – W KPRM odbyło się spotkanie z udziałem premiera Mateusza Morawieckiego i wojewodów poświęcone przygotowaniom na możliwą falę uchodźców z Ukrainy. Uczestnicy spotkania dyskutowali m.in. o kwestiach zakwaterowania, logistyki i opieki zdrowotnej.
30.11 – Środki unijne na pomoc uchodźcom z Ukrainy są niewystarczające, mam nadzieję na znacznie bardziej szczodre podejście UE – mówił na konferencji prasowej w Parlamencie Europejskim w Brukseli prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski.
GRUDZIEŃ 2022
12.12 – Liczba uchodźców z Ukrainy w Polsce wzrosła, obecnie jest ich ok. 3 mln – powiedział w Berlinie prezydent Andrzej Duda. Jak wskazywał, może to nieść za sobą wzrost liczby uchodźców także w Niemczech. Prezydent Duda podczas spotkania z prezydentem RFN Frankiem-Walterem Steinmeierem przekonywał go, aby razem zwracali się do UE o specjalne wsparcie finansowe na pomoc uciekającym przed wojną.
14.12 – Sejm uchwalił nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, która przewiduje m.in., że uchodźcy od marca będą pokrywać część kosztów utrzymania w miejscach zbiorowego zakwaterowania. Nowela ma również uszczelnić system świadczeń wypłacanych uchodźcom. W styczniu 2023 roku prace nad nowelą będzie kontynuował Senat.
Trauma wojenna
.”Wojna jest doświadczeniem granicznym, które odciska swoje piętno również na świadkach niebiorących w niej bezpośredniego udziału. Przypadek ukraińskich uchodźców w Polsce pokazuje, że mimo znalezienia bezpiecznego schronienia nadal są oni pod silnym oddziaływaniem traumy wojennej” – pisze prof. Piotr DŁUGOSZ, kierownik Katedry Metodologii Badań Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, na łamach „Wszystko Co Najważniejsze„.
„O ile łatwiej jest odbudować zniszczoną infrastrukturę, przywrócić połączenia kolejowe i drogowe, odbudować zniszczone osiedla, o tyle trudniej jest przywrócić ludziom zdrowie, poczucie sensu, psychiczny dobrostan„.
„Warto pamiętać, że w dłuższej perspektywie będzie ona [trauma – P.P.] destabilizować ludziom normalne życie. Ponadto jeśli z tak silnymi negatywnymi emocjami i ich psychospołecznymi skutkami mamy do czynienia wśród uchodźców, to można przypuszczać, że wśród Ukraińców pozostałych w kraju jest ona nie mniejsza. W konsekwencji czekają państwo ukraińskie oraz społeczeństwa przyjmujące uchodźców poważne wyzwania, z którymi muszą się zmierzyć już po zakończeniu wojny” – podkreśla prof. Piotr DŁUGOSZ. [LINK]
„Społeczeństwo Solidarności”
.”Wojna sprawiła, że kilka milionów Ukraińców musiało opuścić swój kraj. Polskie społeczeństwo przyjęło uchodźców wojennych do swoich domów z otwartymi ramionami. Bezprecedensową decyzją polskich władz Ukraińcy uzyskali takie same prawa co Polacy – w zasadzie tylko poza możliwością głosowania – pisze Piotr ARAK, dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, na łamach „Wszystko Co Najważniejsze„.
„Solidarność społeczeństwa w Polsce jest niesamowita. Narody polski i ukraiński zawsze wiele łączyło, choć nasza wspólna historia bywała także bolesna. Wielu Polaków mogłoby przytoczyć historie rodzinne podobne do mojej albo ma w pamięci zbrodnie dokonywane przez ukraińskich radykałów na Polakach podczas II wojny światowej na Wołyniu. Dzisiaj to wszystko stanowi jednak przeszłość i jest oczywiste, że pomagamy naszym sąsiadom w potrzebie i że będziemy pomagać, dopóki nie będą mogli wrócić bezpiecznie do swoich domów” – zaznacza Piotr ARAK. [LINK]
PAP/Agnieszka Ziemska, Marcin Chomiuk/WszystkoCoNajważniejsze/PP
