Rok 2024 w kulturze - muzyka klasyczna i jazz

Festiwale, wielkie koncerty symfoniczne, muzyka w parkach – wybitni wykonawcy stworzyli wyjątkowy obraz sceny muzyki klasycznej i współczesnej w 2024 r.

Czy w 2024 roku muzyka klasyczna zagrała pierwsze skrzypce?

.Muzyka klasyczna niezmiennie zachwyca i inspiruje zarówno jej wykonawców, jak i odbiorców. Miniony rok 2024 obfitował w wiele festiwali i koncertów, które zgromadziły tłumy słuchaczy, ze względu na monumentalne wykonania klasycznych mistrzów, jak i ciekawe współczesne aranżacje. Poniżej prezentujemy Państwu podsumowanie wydarzeń, które warte są zapamiętania.

28. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena

Do wydarzeń w 2024 r. zaliczyć należy finałowy koncert 28. Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, który odbył się w Wielki Piątek w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Wykonane wtedy zostały utwory „Requiem” Gabriela Faure oraz „Stabat Mater” Krzysztofa Pendereckiego. Orkiestrą Filharmonii Narodowej dyrygował Andrzej Boreyko, a Chór FN poprowadził Bartosz Michałowski. Solistami byli Iwona Sobotka – sopran i Adam Kutny – baryton.

„Requiem” d-moll op. 48 skomponowane przez francuskiego kompozytora Gabriela Urbana Faure (1845–1924) jest uważane za jedno z najpiękniejszych XIX wieku. To utwór o wiecznym odpoczynku i ukojeniu. „Mówiono, że moje Requiem nie wyraża strachu przed śmiercią, ktoś je nazwał kołysanką śmierć. Ale ja w taki sposób właśnie sposób postrzegam śmierć: jako szczęśliwe uwolnienie, jako pragnienie szczęścia pozaziemskiego, a nie bolesne doświadczenie” – opisywał swoje dzieło kompozytor.

Faure uznawany był za mistrza małych form. „Miał – zdaniem muzykologów – inwencję melodyczną, wrażliwość harmoniczną, poczucie proporcji. (…) Swoją sztukę doprowadził do klasycznej prostoty i klarowności”. I to słychać było podczas finałowego koncertu festiwalu.

W Teatrze Wielkim – Operze Narodowej zostały też przedstawione publiczności dwa wykonania „Stabat Mater” – Krzysztofa Pendereckiego i Francisa Poulenca.

Utwór, którego słowa napisał Jacopone da Todi w XIII wieku, był inspiracją dla setek kompozytorów, malarzy, rzeźbiarzy i poetów. Od średniowiecza po współczesność odczytywano to dzieło w wyjątkowy sposób. Stabat Mater, opowieść o Maryi stojącej pod krzyżem, ma w sobie wymiar i głęboko chrześcijański, i zarazem bardzo uniwersalny, ogólnoludzki.

„Stabat Mater” Krzysztof Penderecki skomponował w roku 1962 r. Utwór został napisany na trzy chóry mieszane, 48 głosów. Partie śpiewaków mają awangardowy rozmach i charakter; to nie tylko śpiew, ale i recytacje, okrzyki, gwizdy, szepty. Kompozycja została włączona przez kompozytora do części II monumentalnej Pasji według św. Łukasza, którą Penderecki ukończył cztery lata później.

Francuski kompozytor i pianista Francis Poulenc (1899-1963) pracował nad własną kompozycją „Stabat Mater” od 1950 do 1951 toku. Utwór, na solowy sopran, chór mieszany i orkiestrę, napisał po śmierci przyjaciela Christiana Berarda. W kompozycjach Poulenca widać – jak zaznaczają muzykolodzy – bogatą inwencję melodyczną; artysta wniósł do muzyki francuskiej nowe melodie, wnikliwość, dowcip i elegancję.

II Festiwal Paderewski na Ujazdowie

Tego lata podczas cyklu 11 koncertów II Festiwalu Paderewski na Ujazdowie zabrzmiały dzieła Ignacego Jana Paderewskiego, a także utwory Juliusza Zarębskiego, Karola Szymanowskiego, Mikołaja Majkusiaka, Witolda Lutosławskiego, Grażyny Bacewicz, Wojciecha Kilara, Ludomira Różyckiego, Karola Kurpińskiego, Miłosza Magina, Aleksandra Tansmana, Kazimierza Sierockiego, George’a Gershwina.

Koncerty plenerowe są lubianym i oczekiwanym wydarzeniem przez mieszkańców Warszawy. – Chcemy, aby letni festiwal Paderewski na Ujazdowie stał się nie tylko wydarzeniem muzycznym, ale także miejscem spotkań i integracji społeczności Warszawy. Wierzymy, że muzyka klasyczna w plenerze to wyjątkowe doświadczenie, które może być dostępne dla każdego – zaznaczał Wiesław Dąbrowski, prezes fundacji AveArte, która organizuje festiwal.

W gronie muzyków biorących udział w festiwalu znaleźli się m.in. Karol Radziwinowicz, Krzysztof Herdzin, Michał Szymanowski, Jekaterina Drzewiecka, Hyuk Lee, Piotr Sałajczyk, Kacper Żeromski, trio akordeonowe ThreeK TRIO i kwintet dęty Cracow Golden Quintet.

Festiwal Paderewski na Ujazdowie jest nie tylko hołdem złożonym genialnemu pianiście, kompozytorowi, dyplomacie, współtwórcy polskiej niepodległości, ale także dobrą okazją, aby spędzić sobotnie popołudnie w otoczeniu natury i muzyki klasycznej.

67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”

„Przenikanie” – taki był temat wrześniowego, 67. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Blisko 70 koncertów, performansów, spotkań i warsztatów złożyło się na program festiwalu, który Jerzy Kornowicz, dyrektor wydarzenia, nazwał ścianą dźwięku stworzoną przez kaskaderów dźwięku.

W ramach głównego nurtu festiwalu wykonano 65 utworów, w tym 39 prawykonań, co – według Kornowicza – uczyniło edycję Warszawskiej Jesieni 2024 wyjątkowo aktywną w animowaniu twórczości.

Tradycja ludowa, barok, klasycyzm, audiowizualność i hip-hop to inspiracje, przepływy idei i właśnie przenikanie, pojawiły się zarówno w koncercie inauguracyjnym, który odbył się w Filharmonii Narodowej w wykonaniu Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach pod dyrekcją Yaroslava Shemeta, jak i w kolejnych projektach Warszawskiej Jesieni.

40. urodziny Sinfonii Varsovii

Do wydarzeń wysoce artystycznych, jak i ważnych historycznie zaliczyć można w minionym sezonie Koncert na 40. urodziny Sinfonii Varsovii. Dwie słynne symfonie: „Królowa” Josepha Haydna i „Romantyczna” Antona Brucknera, zostały wykonane z tej okazji 24 października w Studiu Radiowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie. Sinfonia Varsovia zagrała pod batutą Marka Janowskiego.

Orkiestra zagrała blisko 4 tysiące koncertów na całym świecie i nagrała ponad 300 płyt, w tym m.in. dla wytwórni Decca, Deutsche Grammophon, Naxos, Sony i Warner. Repertuar obejmuje dzieła od XVIII wieku do współczesności. Szczególne miejsce zajmuje twórczość polskich kompozytorów, w tym: Fryderyka Chopina, Krzysztofa Pendereckiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Witolda Lutosławskiego, Henryka Mikołaja Góreckiego, Wojciecha Kilara. Orkiestra ma na swoim koncie liczne prawykonania utworów, m.in.: Johna Adamsa, Krzesimira Dębskiego, Jana A.P. Kaczmarka, Witolda Lutosławskiego, Pawła Mykietyna, Onute Narbutaite, Krzysztofa Pendereckiego, Marty Ptaszyńskiej, Marcina Stańczyka, Pawła Szymańskiego.

6. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie

Za wydarzenie elektryzujące publiczność sal koncertowych uznano w mijającym roku występ Eliny Garancy – „Carmen z Łotwy”, którym zainaugurowany został 6. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie. Znakomita mezzosopranistka, uznawana od lat za „najlepszą Carmen”, pochodząca z Rygi Elina Garanca wystąpiła w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej 15 listopada 2024 r.

Krytycy nie ukrywają zachwytów głosem Garancy i uznają ją za kontynuatorkę wielkiej włoskiej tradycji operowej, porównując do takich śpiewaczek jak Fiorenza Cossotto.

Koncert w Warszawie złożony był z dwóch części; w obu dominowała opera francuska. W pierwszej części wieczoru publiczność usłyszała słynną Medytację z opery ,,Thais” Jules’a Masseneta, która wprowadziła słuchaczy festiwalu w nastrój uwodzicielskiej arii Mon coeur s’ouvre a ta voix z „Samsona i Dalili” Camille’a Saint-Saensa, będącej wizytówką Garancy. Wstępem do drugiej części koncertu były popularne paso doble silnie kojarzone z kulturą Półwyspu Iberyjskiego.

Jednak głównym, oczekiwanym punktem programu były fragmenty „Carmen” Georges’a Bizeta – opery francuskiej próbującej oddać koloryt hiszpański. Zostały one ułożone w formę suity, w której najsłynniejsze partie solowe tytułowej bohaterki: habanera, seguidilla, aria z kartami i pieśń cygańska, przeplatane były fragmentami orkiestrowymi z opery, dzięki czemu publiczność mogła prześledzić historię Carmen w esencjonalnym skrócie. Orkiestrą Teatru Wielkiego – Opery Narodowej dyrygował Karel Mark Chichon.

Trasa koncertowa #LetsBaRock

W 2024 r. rozpoczęła się trasa koncertowa promująca albumu „LetsBaRock”. Światowej sławy kontratenor Jakub Józef Orliński oraz pianista Aleksander Dębicz stworzyli album „#LetsBaRock”, na którym w oryginalny sposób wykonują muzykę barokową, łącząc kompozycje Haendla, Monteverdiego, Purcella i Vivaldiego z muzyką współczesną XXI wieku.

– Po nagraniu siedmiu albumów muzyki klasycznej chciałem zrobić coś innego – mówił Orliński z okazji premiery albumu – ,,LetsBaRock” reprezentuje świeże spojrzenie na repertuar, który kocham, w różnych współczesnych stylach muzycznych. Możliwość łączenia utworów barokowych z nowymi kompozycjami podkreśla ich ponadczasowe cechy i zdolność do fascynowania publiczności przez wiele stuleci. Zawsze słuchałem wszelkiego rodzaju muzyki i jestem zachwycony, że ,,#LetsBaRock” daje mi swobodę pokazania tej strony mojego twórczego życia – dodał.

Polski kontratenor, znany nie tylko ze swojego niezwykłego śpiewu, ale także breakdance’u, wystąpił podczas otwarcia igrzysk w Paryżu – na pływającym ogrodzie, ubrany w stylizowany historyczny strój z XVIII wieku, wykonał arię Viens Hymen z opery „Les Indes Galantes” (Zamorskie zaloty) Jeana-Philippe’a Rameau.

Newsletter KULTURA NAJWAŻNIEJSZA

.,,Kultura Najważniejsza” to newsletter, w którym podpowiadamy, co warto obejrzeć, co przeczytać, czego posłuchać, ale i czego – posmakować. Odrywając się od codzienności, chcemy przypomnieć o fascynującym świecie kultury i sztuki, na który warto znaleźć czas.

Sztuka wyraża nasze estetyczne potrzeby. Prowokuje do myślenia, pobudza kreatywność, wyzwala emocje. Pozwala poczuć się wyjątkowo, a co najważniejsze, wzbogaca nas samych. Chcemy razem, wspólnie z Państwem, wybierać, to co najważniejsze w kulturze. W każdy czwartek, punktualnie o godzinie 21.00 znajdą Państwo w swojej skrzynce e-mailowej zbiór propozycji kulturalnych, które warto uwzględnić podczas planowania weekendu.

Przedstawiamy premiery kinowe, a także filmy dostępne na platformach streamingowych dla tych, którzy wolą rozkoszować się kulturą w domowym zaciszu. Przypominamy o klasykach, wracamy do pozycji, które zdobyły największe nagrody filmowe i wywarły wpływ na pokolenia oraz do których nawiązuje współczesna kinematografia – i nie tylko.

Nie zapominamy również o koncertach czy płytach. Muzyka pełni tu ważną rolę. Dzięki „Kulturze Najważniejszej” nie ominie Państwa absolutnie żadne wartościowe wydarzenie. 

Zachęcamy do zapisania się do specjalnego, bezpłatnego newslettera „Kultura Najważniejsza”, który pozwoli Państwu zaplanować kulturalny weekend [LINK DO ZAPISÓW].

PAP/Anna Bernat/WszystkocoNajważniejsze/rb