Starożytna kolekcja figurek z San Isidro. „Symbolizowały podróż do zaświatów”
Niedawne prace badawcze na terenie stanowiska San Isidro w Salwadorze doprowadziły do odsłonięcia zaskakującej kolekcji starożytnych lalek. W przekonaniu badaczy znalezisko to rzuca nowe światło na rytuały rdzennej ludności Ameryki Środkowej, a także podważa nasze rozumienie mezoamerykańskiej sztuki w okresie środkowego preklasyku, obejmującego lata 1000-400 lat p.n.e.
Starożytna kolekcja figurek z San Isidro
.Kolekcja intrygujących kukiełek z San Isidro została odkryta przez zespół badaczy na czele którego stał Jan Szymański z Uniwersytetu Warszawskiego. W przekonaniu badaczy kukiełki te odgrywały istotną rolę w publicznych rytuałach, a także były ważnym elementem tradycji kulturowych rdzennej mezoamerykańskiej ludności. Trzy z odkrytych lalek mają około 30 cm wysokości, natomiast dwie pozostałe mierzą odpowiednio 10 cm i 18 cm.
Wszystkie odkryte figurki mają otwarte usta, a niektóre z nich posiadają widoczne języki. Trzy z największych statuetki wyróżniają się odczepianymi głowami, w których znajdują się niewielkie otwory – zarówno w szyjach, jak i na czubkach głów, informuje portal „Arkeonews„.
Polski archeolog Jan Szymański, stojący na czele grupy naukowców prowadzącej wykopaliska w Salwadorze, szybko zauważył, że przeciągając sznurek przez te otwory można manipulować głowami figurek, sprawiając wrażenie, że śpiewają, recytują lub mówią. Według badaczy, którzy opisali swoje odkrycie w najnowszym numerze czasopisma Antiquity, sugeruje to, że mogły one pełnić funkcję starożytnych marionetek. Odkryte przez nich przedmioty charakteryzują także misterne zdobienia.
Jakie były przeznaczenie figurek typu Bolinas?
.Historyk sztuki Julia Guernsey z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin określiła teorię, że figurki pełniły funkcję marionetek, jako „niezwykle prowokacyjną”. Datowanie radiowęglowe oraz analiza ceramiki wskazują, że te intrygujące obiekty zostały prawdopodobnie złożone na szczycie piramidy około 400 roku p.n.e.
Datowanie radiowęglowe oraz analiza ceramiki wskazują, że te intrygujące obiekty zostały prawdopodobnie złożone na szczycie piramidy w okresie środkowego preklasyku około 400 roku p.n.e. – czyli w czasach, kiedy kultury Mezoameryki, w tym pobliscy Majowie, były na progu wynalezienia pisma i ustanowienia złożonych hierarchicznych struktur społecznych. W przekonaniu Jana Szymańskiego z UW w tym przełomowym okresie społeczność San Isidro nie była podatna na te zmiany i zachowała dotychczasowy bardziej egalitarny model społeczny. Zidentyfikowane na terenie stanowiska San Isidro statuetki są określane jako figurki typu Bolinas.
.Wykonane w tym stylu lalki był odkrywane na rozmaitych stanowiskach w Mezoameryce, chociaż większość dotychczas odnalezionych egzemplarzy była rozbita lub wyrzucona na starożytnych wysypiskach. Jedne z najlepiej zachowanych takich figurek zostały odkryte w 2012 r. na stanowisku Tak’alik Ab’aj w Gwatemali. W ich skład wchodził szereg lalek, które charakteryzowały ruchome głowy. Przedmioty te zostały w tym przypadku akurat wykonane przez Majów i były wykorzystywane przez nich przy obrzędach pogrzebowych. To znalezisko z gwatemalskiego stanowiska Tak’alik Ab’aj sugeruje, że takie figurki mogły symbolizować podróż do podziemnego świata.
Marcin Jarzębski
