Osiem filarów polityki energetycznej Polski

Polityka energetyczna Polski do 2040 roku (PEP2040) stanowi odpowiedź na wyzwania stojące przed polską energetyką w najbliższych dekadach oraz wyznacza kierunki rozwoju sektora energii – pisze Tomasz DĄBROWSKI

Celem strategii energetycznej państwa jest bezpieczeństwo energetyczne przy zapewnieniu konkurencyjności gospodarki i efektywności energetycznej, a także zmniejszenie oddziaływania sektora energii na środowisko przy optymalnym wykorzystaniu własnych zasobów energetycznych. Za miarę realizacji celu przyjęto wskaźniki: 60 proc. udziału węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2030 r., 21 proc. OZE w finalnym zużyciu energii brutto w 2030 r., wdrożenie energetyki jądrowej w 2033 r., poprawa efektywności energetycznej o 23 proc. do 2030 r. (w stosunku do prognoz z 2007 r.) i ograniczenie emisji dwutlenku węgla o 30 proc. do 2030 r. (w stosunku do 1990 r.). Polityka energetyczna 2040 będzie oparta na ośmiu filarach.

Po pierwsze: własne zasoby energetyczne

.Popyt na węgiel kamienny będzie pokrywany zasobami własnymi, a relacja import – eksport będzie miała charakter uzupełniający. Konieczne są przede wszystkim zapewnienie rentowności polskiego górnictwa oraz racjonalna eksploatacja, wykorzystanie i dystrybucja surowca. Istotnym elementem jest wdrażanie innowacji w wydobyciu i wykorzystaniu węgla, tak aby zwiększyć konkurencyjność polskiego węgla w stosunku do importowanego i ograniczyć negatywny wpływ zanieczyszczeń na środowisko. Ze względów społecznych i środowiskowych realizowana będzie restrukturyzacja terenów pogórniczych. Zapotrzebowanie na węgiel brunatny również będzie pokrywane przez zasoby krajowe. Eksploatacja nowych złóż zależna jest od rozwoju innowacyjnych sposobów wykorzystania surowca ze względu na jego wysoką emisyjność. Może to wpłynąć na ograniczone możliwości jego wykorzystania w energetyce, a także coraz niższą konkurencyjność – w wyniku obciążania kosztami polityki klimatyczno-energetycznej UE.

Po drugie: rozbudowa infrastruktury wytwórczej i sieciowej

.Tylko sprawna i wystarczająco rozbudowana infrastruktura zapewni bezpieczeństwo dostaw energii, dlatego Polska będzie dążyć do pokrycia zapotrzebowania na moc własnymi zasobami. Wykorzystanie węgla przez energetykę utrzyma się na stabilnym poziomie, ale udział węgla w strukturze zużycia energii będzie spadał (do ok. 60 proc. w 2030 r.). Coraz większą rolę odgrywać będą źródła odnawialne – ich poziom w strukturze krajowego zużycia energii elektrycznej może wynieść ok. 27 proc. Osiągnięcie celu umożliwi przede wszystkim rozwój fotowoltaiki oraz morskich farm wiatrowych (po 2025 r.), które ze względu na warunki ekonomiczne i techniczne mają największe perspektywy rozwoju. Dla osiągnięcia takiego poziomu OZE w bilansie niezbędne są rozwój technologii magazynowania energii, a także rozbudowa jednostek gazowych jako mocy regulacyjnych. Głównym narzędziem redukcji emisji będzie natomiast wdrożenie w 2033 r. energetyki jądrowej. Do 2043 r. powstanie sześć bloków jądrowych o mocy całkowitej 6–9 GW, co oznacza, że udział tej technologii w wytwarzaniu energii elektrycznej może wynieść ok. 20 proc. Rozbudowa krajowej sieci przesyłowej będzie realizowana w ramach siedmiu programów inwestycyjnych, które przyczynią się także do usprawnienia przepływów transgranicznych.

Po trzecie: dywersyfikacja dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej

.Silne uzależnienie Polski od dostaw gazu ziemnego z jednego kierunku wymaga działań dywersyfikacyjnych. W tym celu zbudowana zostanie Brama Północna, składająca się z Korytarza Norweskiego (połączenie Norwegia – Dania – Polska) oraz rozbudowy terminala LNG i połączeń z państwami sąsiadującymi. W jeszcze silniejszym stopniu Polska zależna jest od dostaw ropy naftowej. Dla realnej dywersyfikacji niezbędna jest możliwość wzrostu dostaw drogą morską, do czego przyczyni się rozbudowa naftowego Rurociągu Pomorskiego, a także baz magazynowych ropy i paliw ciekłych.

Po czwarte: rozwój rynków energii

.Rynek energii elektrycznej ulega przeobrażeniu ze względu na zmiany w otoczeniu, takie jak budowa europejskiego jednolitego rynku energii. Dla jego rozwoju konieczne jest wzmocnienie pozycji konsumenta. Rynek gazu ziemnego wymaga natomiast zakończenia liberalizacji oraz wzmocnienia pozycji Polski na poziomie europejskim przez utworzenie regionalnego centrum przesyłu i handlu gazem. Rynek produktów naftowych jest stosunkowo stabilny, choć w kolejnych latach będzie ulegać przeobrażeniom.

Po piąte: wdrożenie energetyki jądrowej

.Pierwszy blok jądrowy (o mocy ok. 1–1,5 GW) zostanie uruchomiony w 2033 r., a kolejne będą powstawać co dwa lata (pięć do 2043 r.). Elektrownie jądrowe zapewniają stabilność wytwarzania energii przy zerowej emisji dwutlenku węgla i braku zanieczyszczeń powietrza. Umożliwią dywersyfikację struktury wytwarzania energii przy racjonalnych kosztach. Aktualnie wykorzystywane technologie (generacji III i III+) oraz rygorystyczne normy światowe w zakresie bezpieczeństwa jądrowego zapewniają bezpieczeństwo eksploatacji elektrowni jądrowej oraz składowania odpadów. Znaczna część projektu jądrowego będzie zrealizowana przy udziale polskich przedsiębiorstw i zaangażowaniu krajowych instytucji naukowo-badawczych.

Po szóste: rozwój odnawialnych źródeł energii

.Polska deklaruje osiągnięcie 21 proc. udziału OZE w finalnym zużyciu energii w 2030 r. Szczególną rolę odegrają morskie farmy wiatrowe, a także fotowoltaika, której praca jest skorelowana z letnimi szczytami popytu na energię elektryczną. Aby wykorzystać potencjał OZE w sposób bezpieczny dla systemu, powstawać będą klastry energii i spółdzielnie energetyczne, które powinny zapewnić bilansowanie na poziomie lokalnym (powiat lub pięć gmin).

Po siódme: rozwój ciepłownictwa i kogeneracji

.Na terenach, gdzie jest to technicznie możliwe, odbiorcy w pierwszej kolejności powinni korzystać z ciepła sieciowego, o ile nie zastosują bardziej ekologicznego rozwiązania. Kluczowe są techniczna rozbudowa ciepłownictwa sieciowego oraz zwiększenie monitoringu emisji w domach jednorodzinnych i wyciąganie konsekwencji od odpowiedzialnych za zanieczyszczenia.

Po ósme: poprawa efektywności energetycznej

.Działania proefektywnościowe oznaczają mniejsze koszty zużycia energii. Wiążą się także z wdrażaniem nowych technologii i wzrostem innowacyjności gospodarki, wpływając na jej atrakcyjność i konkurencyjność. Polska deklaruje 23 proc. oszczędności energii pierwotnej w stosunku do prognoz z 2007 r. Nieefektywne wykorzystanie energii jest silnie związane z problemem niskiej emisji (spalanie niskiej jakości węgla i odpadów w gospodarstwach domowych czy niewłaściwa obsługa instalacji). Głównym narzędziem w rozwiązywaniu tego problemu jest powszechna termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz zapewnienie efektywnego i ekologicznego dostępu do ciepła. Wpływ na zmniejszenie emisji komunikacyjnej będzie mieć rozwój elektromobilności oraz rynku paliw alternatywnych.

.Polityka energetyczna Polski do 2040 roku opiera się więc na ośmiu wyszczególnionych wyżej i dobrze zdefiniowanych filarach. Dzięki jej realizacji zmniejszymy poziom emisji w sektorze – co jest kluczowe dla ochrony klimatu – jednocześnie zapewniając naszemu krajowi bezpieczeństwo energetyczne.

Tomasz Dąbrowski
Tekst ukazał się w nr 17 miesięcznika opinii „Wszystko Co Najważniejsze” [LINK].