Żelazne narzędzia kamieniarskie sprzed 2 tys. lat. Odkryto je w dackim kamieniołomie

W starożytnym kamieniołomie wapienia, znajdującym się w lesie nieopodal wzgórza Măgura Călanului w Rumunii, przypadkowy znalazca natrafił na unikalny zestaw 15 żelaznych narzędzi kamieniarskich pochodzących z przedrzymskiej epoki żelaza. Naukowcy twierdzą, że artefakty zidentyfikowane w tym miejscu to wyjątkowy skarb, umożliwiający bezprecedensowe zbadanie tego jakie techniki obróbki kamienia były wykorzystywane 2 tys. lat temu przez Daków – czyli przez lud zamieszkujący ziemie obecnej Rumunii przed rzymskim podbojem.

Żelazne narzędzia kamieniarskie sprzed 2 tys. lat

.Niezwykłe odkrycie z epoki żelaza zostało dokonane latem 2022 roku, kiedy to lokalny mieszkaniec małej wioski położonej nieopodal wzgórza Măgura Călanului eksplorował teren znajdujący się nieopodal głównej ściany kamieniołomu. Nieoczekiwanie mężczyzna zauważył leżący u podstawy drzewa zestaw żelaznych narzędzi. Ważące łącznie 11 kilogramów narzędzia wyglądały na niedawno wykopane i porzucone. Najpewniej wcześniej te starożytne przedmioty wydobyli oraz próbowali przenieść rabusie, jednak ich plan pokrzyżowała waga znaleziska dokonanego w trakcie nielegalnych wykopalisk, informuje portal „Arkeonews„.

Przypadkowy znalazca natychmiast o swoim odkryciu poinformował służby Muzeum Zamkowego w Hunedoarze. Z powodu tego, iż żelazne narzędzia zostały najpierw wydobyte przez rabusiów skarbów, a następnie przez nich porzucone w inny miejscu, to nieznany jest dokładny kontekst archeologiczny tego skarbu, co w rezultacie utrudnia jego dokładnie datowanie. Archeolodzy nie mają jednak wątpliwości, iż wiekowe przedmioty pochodzą z czasów Królestwa Dacji, nim nie zostało ono podbite przez imperium rzymskie. Dackie państwo istniało w okresie od pierwszej połowy II wieku p.n.e. do początku II wieku n.e.  To właśnie z tego przedziału czasowego, odpowiadającego rumuńskiej epoce żelaza, pochodzi 15 żelaznych narzędzi kamieniarskich.

Ząbkowane dwustronne kilofy

.W przybliżonym datowaniu skarbu może pomóc również sam kamieniołom, gdyż zawiera on charakterystyczne ślady wykorzystywania narzędzi, które jednak zupełnie ustają w pewnym momencie. Zdaniem badaczy kres eksploatacji kamieniołomu pokrywa się czasowo z wycofaniem się Cesarstwa Rzymskiego z Dacji, co nastąpiło w połowie III wieku n.e. – ta czasowa korelacja w przekonaniu ekspertów dodatkowo podkreśla dackie pochodzenie tych przyrządów.

Zróżnicowany zestaw 15 żelaznych narzędzi kamieniarskich obejmuje: pięć kilofów dwugłowicowych (wśród których znalazły się dwa rzadkie kilofy z ząbkowanymi krawędziami), pięć klinów rozłupujących o różnych rozmiarach (były one przeznaczone do rozbijania dużych bloków kamienia), młotek, kowadełko polowe (które było wykorzystywane do ostrzenia dłut), a oprócz tego egzemplarze dłuta płaskiego i szpikulca (najpewniej były one przeznaczone do precyzyjnych prac wykończeniowych). Zidentyfikowany zestaw narzędzi ujawnia pełne spektrum technik kamieniarskich, wśród których znalazło się bezpośrednie rozłupywanie kamienia uderzeniami kilofa, czy też technika rozbijania kamienia poprzez pośrednie uderzenia dokonywane za pomocą dłuta i szpikulca.

.Co ciekawe, dwustronne kilofy z ząbkowanymi krawędziami wydają się być unikalnym wynalazkiem Daków – nie są znane żadne ich odpowiedniki w Grecji, czy Rzymie. Badacze sądzą, że te specjalistyczne, ząbkowane krawędzie odgrywały kluczową rolę w pozyskiwaniu precyzyjnie wydobywanych pryzmatycznych bloków, które były charakterystyczne dla luksusowej architektury ciosowej charakteryzującej okazałe budynku pochodzące z czasów państwa dackiego.

Marcin Jarzębski