Najstarsza makieta architektoniczna na świecie. Niezwykły artefakt liczy 12 tys. lat

Przed laty podczas wykopalisk prowadzonych na terenie Wzgórza Çayönü w południowo-wschodniej Turcji archeolodzy odkryli unikatowy zabytek pochodzący z samego początku neolitu, jakim okazała się najstarsza makieta architektoniczna na świecie. Ten niezwykły artefakt liczy 12 tys. lat.

Najstarsza makieta architektoniczna na świecie

.Stanowisko archeologiczne Çayönü Tepesi to jedna z najstarszych znanych osad neolitycznych na świecie. Jej pozostałości są położone nieopodal miasta Ergani w prowincji Diyarbakır w południowo-wschodniej Turcji. Miejsce to od sześciu dekad jest eksplorowane przez archeologów poszukujących zabytków i artefaktów pochodzących z początkowego okresu rewolucji neolitycznej, czyli czasu kiedy pierwsze społeczności ludzkie zaczęły przechodzić z koczowniczego trybu życia na osiadły, co wiązało się z uprawą roślin, udomowieniem zwierząt oraz powstawaniem pierwszych ośrodków miejskich, informuje portal „Arkeonews„.

Miasta nie mogą jednak powstać bez budynków, a w szczególności domostw zapewniających schronienie, czy umożliwiających przechowywanie zasobów. Çayönü Tepesi było niegdyś osadą, więc nic dziwnego, że w miejscu tym badacze natknęli się na cały szereg licznych ruin – co jednak zaskakujące to właśnie w tym miejscu przez naukowców została zidentyfikowana najstarsza znana makieta architektoniczna na świecie. Artefakt ten jest wyjątkowo cennym znaleziskiem nie tylko na swoją unikatową rangę, ale także z tego powodu, że rzuca szersze światło na to jak wyglądały początki rewolucji neolitycznej.

Neolityczne społeczności były niezwykle pomysłowe

.Najstarsza makieta architektoniczna ma formę uproszczonego sześcianu i przedstawia wczesny neolityczny dom. Artefakt ma wyraźnie zaznaczone ściany boczne, a także przestrzeń wewnętrzną, a także dwa pionowe elementy, które najprawdopodobniej symbolizują filary lub podpory dachu. Zabytek jest wystawiony obecnie w Muzeum Archeologicznym w Diyarbakır, będącym największym tureckim miastem, w którym większość ludności stanowią Kurdowie. To znalezisko z Çayönü zapewnia wnikliwy wgląd względem tego jaką wiedzą architektoniczną i ogólnym myśleniem budowlanym dysponowały wczesne społeczności neolityczne.

Do tej pory na terenie stanowiska Çayönü Tepesi archeolodzy odkryli już 17 makiet domów. W przeciwieństwie do przedmiotów dekoracyjnych czy zabawek, makiety te najprawdopodobniej pełniły funkcję praktycznych narzędzi do projektowania budynków, co wskazuje, że ludzie już we wczesnym neolicie stosowali planowanie architektoniczne — było ono tym samym znane przez ludzkość znacznie wcześniej, niż dotąd sądzono. Model wystawiony w muzeum w Diyarbakır jest najstarszą z tych wszystkich makiet i  pochodzi sprzed 12 tys. lat. Jak twierdzą eksperci artefakt ten jest najwcześniejszą znaną próbą modelowania architektonicznego w dziejach ludzkości oraz jest kolejnym  dowodem na to, że neolityczne społeczności były niezwykle przezorne i kreatywne.

Historia stanowiska Çayönü Tepesi

.Stanowisko Çayönü Tepesi zostało po raz pierwszy odkryte w 1964 r. przez turecko-amerykański zespół archeologów, w skład którego wchodzili badacze z Uniwersytetu w Stambule i Uniwersytetu w Chicago. Obecnie wykopaliska w tym miejscu są prowadzone przez zespół archeologów na czele którego stoi prof. Savaş Sarıaltun z Uniwersytetu Çanakkale Onsekiz Mart.

Jak przekonuje prof. Savaş Sarıaltun powstanie osady Çayönü Tepesi było jednym z punktów zwrotnych w ludzkiej historii. „Ta osada stanowi jeden z najwcześniejszych przykładów wysoce zorganizowanej społeczności. Składające się na nią struktury zostały wybudowane z dbałością i odpowiednim porządkiem. Żaden dom nie zasłania innego, a wąskie przejścia pełniły funkcję prymitywnych ulic” – twierdzi prof. Savaş Sarıaltun. Najstarsza makieta architektoniczna na świecie została w tym miejscu odkryta w latach 90. ubiegłego wieku.

Marcin Jarzębski